Theo phóng viên TTXVN tại Liên hợp quốc, ngày 13/7, tại Hội nghị Liên hợp quốcthảo luận hiệp ước buôn bán vũ khí đang diễn ra tại trụ sở Liên hợp quốc ở NewYork, nhiều nước đã lên tiếng cảnh báo chế độ kiểm soát buôn bán vũ khí hiệnhành trên thế giới không mang lại hiệu quả.
Trong thông điệp gửi hội nghị, Tổng thống Liberia Ellen Johnson Sirleaf nhấnmạnh bất chấp các lệnh cấm vận vũ khí của khu vực và Liên hợp quốc áp đặt đốivới Liberia và nhiều nước khác, "cơn lũ" vũ khí đạn dược trị giá 2,2 tỷ USD vẫnào ạt đổ đến các nước này là một bằng chứng cho thấy sự bất lực của thế giớitrước nạn buôn bán trái phép các loại vũ khí.
Kinh nghiệm của các nước châu Phi cũng như nhiều nước ở các khu vực khác trênthế giới cho thấy nếu thế giới không có một hiệp ước buôn bán vũ khí có hiệu lựcmạnh mẽ, tình trạng bạo lực vũ trang và chiến tranh không những không chấm dứtmà còn gia tăng nhờ sự tiếp sức của các phi vụ buôn bán bất hợp pháp và chuyểngiao vũ khí vô trách nhiệm. Việc lưu thông không thể kiểm soát của các loại vũkhí nhỏ và nhẹ đang là thách thức lớn đối với an ninh quốc tế.
Tại hội nghị, các đại diện châu Phi nêu rõ những số liệu thiệt hại về ngườivà của do các cuộc xung đột ở châu Phi hàng năm gây kinh hoàng cả thế giới. Cáccuộc xung đột ở lục địa Đen đã tiêu tốn ít nhất 18 tỷ USD hàng năm. Các đại diệncho rằng bảo vệ dân thường, cơ sở hạ tầng và xã hội dân sự, đặc biệt ở các nướcnghèo, là trách nhiệm và nghĩa vụ của các chính phủ. Việc tuân thủ các quy chếbuôn bán vũ khí thông thường trong một hiệp ước quốc tế về buôn bán vũ khí phùhợp với lợi ích của tất cả các nước.
Đại diện nhiều nước đang phát triển cũng nhấn mạnh hiệp ước quốc tế về buônbán vũ khí đã trở thành nhu cầu cấp thiết đòi hỏi tất cả các nước xuất khẩu vànhập khẩu vũ khí thông thường phải tuân thủ nghiêm túc, đồng thời cần được thựchiện minh bạch và không ảnh hưởng đến an ninh chính đáng của các nước. Do đó,hiệp ước phải rõ ràng, các tiêu chuẩn chuyển giao vũ khí phải minh bạch, kháchquan và dễ kiểm soát. Hiệp ước phải là công cụ mạnh của thế giới chống lại việcbuôn bán bất hợp pháp các loại vũ khí thông thường.
Cộng đồng quốc tế cần tăng cường hòa bình và an ninh quốc tế cũng như nềnpháp trị thông qua việc thiết lập các tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế có tráchnhiệm về buôn bán vũ khí, nhưng phải tôn trọng quyền tự vệ chính đáng của cácnước. Các nước xuất khẩu vũ khí phải có trách nhiệm giám sát việc sử dụng vũ khíthông thường vào các mục đích chính đáng để tránh những vũ khí này rơi vào taycác tổ chức tội phạm hoặc được sử dụng bất hợp pháp trong các cuộc xung đột.Hiệp ước phải bao quát tất cả các loại vũ khí thông thường, bao gồm vũ khí nhỏvà nhẹ, đạn dược cũng như song hành với các cơ chế kiểm soát khách quan và minhbạch.
Để Hiệp ước quốc tế về buôn bán vũ khí được thực hiện thành công, đại diệnnhiều nước nhấn mạnh nhu cầu hợp tác và trợ giúp quốc tế, đặc biệt đối với cácnước đang phát triển, về chuẩn hóa các hoạt động quân sự, buôn bán vũ khí, xâydựng năng lực và trao đổi thông tin và công nghệ.
Mỗi nước đều được quyền xuấtkhẩu hoặc nhập khẩu vũ khí trong phạm vi điều chỉnh của hiệp ước nếu việc chuyểngiao vũ khí này không vi phạm các quyền con người và luật nhân đạo quốc tế cũngnhư không gây tổn hại an ninh của các nước khác./.
Trong thông điệp gửi hội nghị, Tổng thống Liberia Ellen Johnson Sirleaf nhấnmạnh bất chấp các lệnh cấm vận vũ khí của khu vực và Liên hợp quốc áp đặt đốivới Liberia và nhiều nước khác, "cơn lũ" vũ khí đạn dược trị giá 2,2 tỷ USD vẫnào ạt đổ đến các nước này là một bằng chứng cho thấy sự bất lực của thế giớitrước nạn buôn bán trái phép các loại vũ khí.
Kinh nghiệm của các nước châu Phi cũng như nhiều nước ở các khu vực khác trênthế giới cho thấy nếu thế giới không có một hiệp ước buôn bán vũ khí có hiệu lựcmạnh mẽ, tình trạng bạo lực vũ trang và chiến tranh không những không chấm dứtmà còn gia tăng nhờ sự tiếp sức của các phi vụ buôn bán bất hợp pháp và chuyểngiao vũ khí vô trách nhiệm. Việc lưu thông không thể kiểm soát của các loại vũkhí nhỏ và nhẹ đang là thách thức lớn đối với an ninh quốc tế.
Tại hội nghị, các đại diện châu Phi nêu rõ những số liệu thiệt hại về ngườivà của do các cuộc xung đột ở châu Phi hàng năm gây kinh hoàng cả thế giới. Cáccuộc xung đột ở lục địa Đen đã tiêu tốn ít nhất 18 tỷ USD hàng năm. Các đại diệncho rằng bảo vệ dân thường, cơ sở hạ tầng và xã hội dân sự, đặc biệt ở các nướcnghèo, là trách nhiệm và nghĩa vụ của các chính phủ. Việc tuân thủ các quy chếbuôn bán vũ khí thông thường trong một hiệp ước quốc tế về buôn bán vũ khí phùhợp với lợi ích của tất cả các nước.
Đại diện nhiều nước đang phát triển cũng nhấn mạnh hiệp ước quốc tế về buônbán vũ khí đã trở thành nhu cầu cấp thiết đòi hỏi tất cả các nước xuất khẩu vànhập khẩu vũ khí thông thường phải tuân thủ nghiêm túc, đồng thời cần được thựchiện minh bạch và không ảnh hưởng đến an ninh chính đáng của các nước. Do đó,hiệp ước phải rõ ràng, các tiêu chuẩn chuyển giao vũ khí phải minh bạch, kháchquan và dễ kiểm soát. Hiệp ước phải là công cụ mạnh của thế giới chống lại việcbuôn bán bất hợp pháp các loại vũ khí thông thường.
Cộng đồng quốc tế cần tăng cường hòa bình và an ninh quốc tế cũng như nềnpháp trị thông qua việc thiết lập các tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế có tráchnhiệm về buôn bán vũ khí, nhưng phải tôn trọng quyền tự vệ chính đáng của cácnước. Các nước xuất khẩu vũ khí phải có trách nhiệm giám sát việc sử dụng vũ khíthông thường vào các mục đích chính đáng để tránh những vũ khí này rơi vào taycác tổ chức tội phạm hoặc được sử dụng bất hợp pháp trong các cuộc xung đột.Hiệp ước phải bao quát tất cả các loại vũ khí thông thường, bao gồm vũ khí nhỏvà nhẹ, đạn dược cũng như song hành với các cơ chế kiểm soát khách quan và minhbạch.
Để Hiệp ước quốc tế về buôn bán vũ khí được thực hiện thành công, đại diệnnhiều nước nhấn mạnh nhu cầu hợp tác và trợ giúp quốc tế, đặc biệt đối với cácnước đang phát triển, về chuẩn hóa các hoạt động quân sự, buôn bán vũ khí, xâydựng năng lực và trao đổi thông tin và công nghệ.
Mỗi nước đều được quyền xuấtkhẩu hoặc nhập khẩu vũ khí trong phạm vi điều chỉnh của hiệp ước nếu việc chuyểngiao vũ khí này không vi phạm các quyền con người và luật nhân đạo quốc tế cũngnhư không gây tổn hại an ninh của các nước khác./.
(TTXVN)