Chương trình Tuần văn hóa du lịch Lễ hội Chợ tình Khau Vai - 2012 diễn ra sôi động, phong phú trong từ ngày 14-17/4 (tức là từ ngày 24-27/3 Âm lịch) tại huyện Mèo Vạc (Hà Giang).
Trong những ngày này, đến với Chợ tình Khau Vai - phiên chợ "độc nhất vô nhị" trên Cao nguyên đá Đồng Văn, du khách trong và ngoài nước được xem Lễ hội cầu mưa - một lễ hội truyền thống của người Lô Lô.
Theo ông Sùng Minh Sính, Bí thư Huyện ủy Mèo Vạc, dân tộc Lô Lô sinh sống chủ yếu ở các xã Lũng Cú, Lũng Táo, Sủng Là (huyện Đồng Văn) và xã Thượng Phùng, Xín Cái (huyện Mèo Vạc) với 1.692 người.
Mặc dù dân số ít, cuộc sống còn rất nhiều khó khăn, song dân tộc Lô Lô là một cộng đồng có sự cố kết mạnh. Đồng bào luôn sống tập trung thành từng làng nhỏ, đây là một trong những yếu tố giúp cho dân tộc này giữ gìn hầu như nguyên vẹn nét văn hóa truyền thống.
Từ lâu, người ta đã biết đến dân tộc Lô Lô với hình ảnh người thiếu nữ trong bộ trang phục truyền thống cầu kỳ bậc nhất, với làn điệu dân ca sâu lắng, điệu múa rộn ràng.
Đồng bào dân tộc Lô Lô có nhiều lễ hội đặc sắc như lễ hội nhẩy cây (hay còn gọi là lễ hội mùa xuân, thường được tổ chức vào ngày 25 tháng chạp năm trước đến hết rằm tháng giêng năm sau); lễ hội hái ngô được tổ chức vào dịp tết cổ truyền.
Nổi bật nhất là lễ hội cầu mưa - lễ hội thường được tổ chức vào tháng Ba âm lịch hàng năm với ý nghĩa cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi.
Với những nghi thức đặc sắc, độc đáo, mang tính chất tín ngưỡng, lễ hội gồm hai phần, phần lễ và phần hội.
Lễ hội cầu mưa của người Lô Lô năm nay được tổ chức ở khu sân rộng giữa xóm Sảng Pả A. Bà con trong làng cùng nhau chuẩn bị đồ để tế lễ trong lễ hội bao gồm 1 con gà trống, 2 con chó, 1 thanh kiếm bằng gỗ hoặc sắt, 1 bát nước, 4 chén rượu; 4 ống hương bằng tre tượng trưng cho 4 phương trời, cùng với hương, giấy vàng, bạc. Một vật tế lễ cầu mưa không thể thiếu được trong tất cả các lễ hội cầu mưa của đồng bào Lô Lô đó là trống đồng và nhị.
Người Lô Lô cho rằng từ thuở có trời, có đất là có trống đồng. Trống đồng là biểu tượng của vũ trụ, của con người được thần linh hóa cả hình dáng lẫn tiếng nói. Xuất phát từ quan niệm bố Trời - mẹ Đất, họ cho rằng mặt trời là trung tâm vũ trụ.
Trong dịp lễ hội, lễ tế trời, lễ hội cầu mưa, người Lô Lô dùng trống mồ dảnh (trống trời). Mỗi bộ gồm 2 chiếc: trống đực và trống cái, trống đồng như báu vật linh thiêng của cha ông để lại.
Chiếc nhị của người Lô Lô cũng khá độc đáo, chiếc nhị thường to gấp 3-4 lần so với chiếc nhị của người Kinh. Mỗi phần lễ trong lễ hội cầu mưa của người Lô Lô phải tiến hành trong khoảng gần 2 giờ đồng hồ.
Sau phần lễ, tất cả dân bản trong làng dự lễ quây quần uống rượu, múa hát xung quanh bàn lễ. Lúc này, những chàng trai, cô gái của dân tộc Lô Lô sẽ biểu diễn những làn điệu dân ca Tế Phua, Tế La, Hồ La Tế, Ta Sì Phua... ca ngợi tình yêu quê hương đất nước, hạnh phúc lứa đôi.
Ngày hội cầu mưa là ngày hội vui nhất của người Lô Lô. Trong ngày này, những người già gặp nhau nói chuyện gia đình, con cái, chuyện phát triển sản xuất, chăn nuôi, trồng cấy, chuyện chọn dâu, kén rể.
Với đám thanh niên, đây là dịp các chàng trai tìm người yêu qua câu hát giao duyên, bằng tiếng sáo cờ lé, sáo đôi. Trong ngày hội, những cô gái Lô Lô đẹp rạng ngời, rực rỡ trong bộ váy áo mới, thêu hoa văn rực rỡ.
Mỗi bộ trang phục của chị em phụ nữ Lô Lô luôn phong phú về chủng loại, kỹ thuật và cách tạo dáng ấn tượng, độc đáo do chính bàn tay các cô gái tự may, thêu lấy. Không ai giống ai, những chiếc áo cổ vuông, tay áo được ghép bằng nhiều mảnh vải chàm màu sắc khác nhau, trên nền vải tự thêu trang trí.
Một trang phục không thể thiếu trong bộ váy của thiếu nữ Lô Lô là chiếc dây lưng thêu hoa có tua sặc sỡ. Họ kết hợp hài hòa với những chiếc vòng cổ, vòng tay bằng bạc... tạo nên một màu sắc ấn tượng của dân tộc mình.
Các chàng trai Lô Lô trong ngày này với cách nhìn tinh tế sẽ chọn cho mình một cô gái đằm thắm, dịu dàng, khéo léo qua trang phục để chọn cho mình một người để yêu, để thương, để nhớ.
Lễ hội cầu mưa là một lễ hội tín ngưỡng phồn thực, trong dịp tổ chức lễ hội, mọi sinh hoạt của người Lô Lô đều hướng vào việc cầu mưa. Họ tâm nguyện, cầu khấn, ước ao năm 2012 sẽ có nhiều hạt mưa rơi xuống tưới cho cánh đồng của Cao nguyên đá Đồng Văn ngày càng xanh tốt, cho dân bản được mùa, đời đời no ấm.
Thông qua việc tổ chức lễ hội cầu mưa, bà con dân tộc Lô Lô còn truyền dạy cho con cháu của mình tự hào, giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống, đậm đà bản sắc của dân tộc./.
Trong những ngày này, đến với Chợ tình Khau Vai - phiên chợ "độc nhất vô nhị" trên Cao nguyên đá Đồng Văn, du khách trong và ngoài nước được xem Lễ hội cầu mưa - một lễ hội truyền thống của người Lô Lô.
Theo ông Sùng Minh Sính, Bí thư Huyện ủy Mèo Vạc, dân tộc Lô Lô sinh sống chủ yếu ở các xã Lũng Cú, Lũng Táo, Sủng Là (huyện Đồng Văn) và xã Thượng Phùng, Xín Cái (huyện Mèo Vạc) với 1.692 người.
Mặc dù dân số ít, cuộc sống còn rất nhiều khó khăn, song dân tộc Lô Lô là một cộng đồng có sự cố kết mạnh. Đồng bào luôn sống tập trung thành từng làng nhỏ, đây là một trong những yếu tố giúp cho dân tộc này giữ gìn hầu như nguyên vẹn nét văn hóa truyền thống.
Từ lâu, người ta đã biết đến dân tộc Lô Lô với hình ảnh người thiếu nữ trong bộ trang phục truyền thống cầu kỳ bậc nhất, với làn điệu dân ca sâu lắng, điệu múa rộn ràng.
Đồng bào dân tộc Lô Lô có nhiều lễ hội đặc sắc như lễ hội nhẩy cây (hay còn gọi là lễ hội mùa xuân, thường được tổ chức vào ngày 25 tháng chạp năm trước đến hết rằm tháng giêng năm sau); lễ hội hái ngô được tổ chức vào dịp tết cổ truyền.
Nổi bật nhất là lễ hội cầu mưa - lễ hội thường được tổ chức vào tháng Ba âm lịch hàng năm với ý nghĩa cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi.
Với những nghi thức đặc sắc, độc đáo, mang tính chất tín ngưỡng, lễ hội gồm hai phần, phần lễ và phần hội.
Lễ hội cầu mưa của người Lô Lô năm nay được tổ chức ở khu sân rộng giữa xóm Sảng Pả A. Bà con trong làng cùng nhau chuẩn bị đồ để tế lễ trong lễ hội bao gồm 1 con gà trống, 2 con chó, 1 thanh kiếm bằng gỗ hoặc sắt, 1 bát nước, 4 chén rượu; 4 ống hương bằng tre tượng trưng cho 4 phương trời, cùng với hương, giấy vàng, bạc. Một vật tế lễ cầu mưa không thể thiếu được trong tất cả các lễ hội cầu mưa của đồng bào Lô Lô đó là trống đồng và nhị.
Người Lô Lô cho rằng từ thuở có trời, có đất là có trống đồng. Trống đồng là biểu tượng của vũ trụ, của con người được thần linh hóa cả hình dáng lẫn tiếng nói. Xuất phát từ quan niệm bố Trời - mẹ Đất, họ cho rằng mặt trời là trung tâm vũ trụ.
Trong dịp lễ hội, lễ tế trời, lễ hội cầu mưa, người Lô Lô dùng trống mồ dảnh (trống trời). Mỗi bộ gồm 2 chiếc: trống đực và trống cái, trống đồng như báu vật linh thiêng của cha ông để lại.
Chiếc nhị của người Lô Lô cũng khá độc đáo, chiếc nhị thường to gấp 3-4 lần so với chiếc nhị của người Kinh. Mỗi phần lễ trong lễ hội cầu mưa của người Lô Lô phải tiến hành trong khoảng gần 2 giờ đồng hồ.
Sau phần lễ, tất cả dân bản trong làng dự lễ quây quần uống rượu, múa hát xung quanh bàn lễ. Lúc này, những chàng trai, cô gái của dân tộc Lô Lô sẽ biểu diễn những làn điệu dân ca Tế Phua, Tế La, Hồ La Tế, Ta Sì Phua... ca ngợi tình yêu quê hương đất nước, hạnh phúc lứa đôi.
Ngày hội cầu mưa là ngày hội vui nhất của người Lô Lô. Trong ngày này, những người già gặp nhau nói chuyện gia đình, con cái, chuyện phát triển sản xuất, chăn nuôi, trồng cấy, chuyện chọn dâu, kén rể.
Với đám thanh niên, đây là dịp các chàng trai tìm người yêu qua câu hát giao duyên, bằng tiếng sáo cờ lé, sáo đôi. Trong ngày hội, những cô gái Lô Lô đẹp rạng ngời, rực rỡ trong bộ váy áo mới, thêu hoa văn rực rỡ.
Mỗi bộ trang phục của chị em phụ nữ Lô Lô luôn phong phú về chủng loại, kỹ thuật và cách tạo dáng ấn tượng, độc đáo do chính bàn tay các cô gái tự may, thêu lấy. Không ai giống ai, những chiếc áo cổ vuông, tay áo được ghép bằng nhiều mảnh vải chàm màu sắc khác nhau, trên nền vải tự thêu trang trí.
Một trang phục không thể thiếu trong bộ váy của thiếu nữ Lô Lô là chiếc dây lưng thêu hoa có tua sặc sỡ. Họ kết hợp hài hòa với những chiếc vòng cổ, vòng tay bằng bạc... tạo nên một màu sắc ấn tượng của dân tộc mình.
Các chàng trai Lô Lô trong ngày này với cách nhìn tinh tế sẽ chọn cho mình một cô gái đằm thắm, dịu dàng, khéo léo qua trang phục để chọn cho mình một người để yêu, để thương, để nhớ.
Lễ hội cầu mưa là một lễ hội tín ngưỡng phồn thực, trong dịp tổ chức lễ hội, mọi sinh hoạt của người Lô Lô đều hướng vào việc cầu mưa. Họ tâm nguyện, cầu khấn, ước ao năm 2012 sẽ có nhiều hạt mưa rơi xuống tưới cho cánh đồng của Cao nguyên đá Đồng Văn ngày càng xanh tốt, cho dân bản được mùa, đời đời no ấm.
Thông qua việc tổ chức lễ hội cầu mưa, bà con dân tộc Lô Lô còn truyền dạy cho con cháu của mình tự hào, giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống, đậm đà bản sắc của dân tộc./.
Minh Tâm (TTXVN)
