Đền Bảo Hà ở xã Bảo Hà, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai từ lâu đã được biết đến là một địa chỉ văn hóa tâm linh với tên gọi dân gian là Đền ông Hoàng Bảy.
Lễ hội truyền thống Đền Bảo Hà được tổ chức hàng năm nhằm tưởng nhớ công lao của danh tướng Hoàng Bảy - người có công đánh giặc phương Bắc, bảo vệ bờ cõi và cửa ải đất nước vào cuối triều Lê (1740-1786).
Lễ hội cũng là dịp giới thiệu với du khách nét đẹp văn hóa các dân tộc địa phương, quảng bá về tiềm năng, thế mạnh, thu hút đầu tư vào du lịch văn hóa tâm linh ở Bảo Hà, Bảo Yên nói riêng và Lào Cai nói chung.
Hoạt động của lễ hội cũng đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.
Theo sử sách ghi lại, vào cuối triều Lê (1740-1786), các châu Thủy Vĩ, Văn Bàn và nhiều nơi khác thuộc phủ Quy Hóa luôn bị giặc tràn sang cướp phá.
Triều đình cử danh tướng Nguyễn Hoàng Bảy đưa đội quân tiến dọc sông Hồng đánh đuổi giặc, giải phóng Khau Bàn và xây dựng Bảo Hà thành căn cứ lớn.
Tại đây, danh tướng Hoàng Bảy đã tổ chức các thổ ti, tù trưởng luyện tập binh sỹ, sau đó thống lĩnh quân thủy và quân bộ tiến đánh giặc ở Lào Cai, giải phóng các châu thuộc phủ Quy Hóa (Yên Bái, Lào Cai ngày nay).
Trong một trận đánh không cân sức với quân giặc, danh tướng Hoàng Bảy đã anh dũng hy sinh. Giặc bỏ xác ông xuống sông Hồng, trôi đến Bảo Hà. Nhân dân trong vùng đã chôn cất ông và lập đền thờ.
[Gần 10.000 lượt du khách dự khai hội Đền Bảo Hà năm 2018]
Để ghi nhớ công lao người anh hùng có công với đất nước, các vua Minh Mạng, Thiệu Trị (triều Nguyễn) đã tặng ông danh hiệu "Trấn an hiển liệt" và đền thờ ông được các vua triều Nguyễn cấp sắc phong là "Thần vệ quốc;" đồng bào các dân tộc địa phương tôn thờ ông là vị thần. Ngày giỗ chính của ông là 17/7 âm lịch.
Hội Đền Bảo Hà năm 2019 đã được Ủy ban Nhân dân huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai chính thức khai hội ngày 17/8 (17/7 âm lịch).
Tại lễ khai mạc, phần lễ được tổ chức trang trọng với màn sử thi tái hiện công đức của danh tướng Hoàng Bảy cùng nhiều tiết mục văn nghệ được dàn dựng công phu.
Phần hội có nhiều trò chơi dân gian truyền thống như kéo co, đẩy gậy, cờ tướng thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia.
Trước đó, vào các ngày 15-17/8, lễ cầu an và thả đèn hoa đăng đã diễn ra nhằm tri ân các bậc thánh nhân, vong linh các anh hùng liệt sỹ và chương trình nghệ thuật chào mừng lễ hội.
Để chuẩn bị cho mùa lễ hội đền Bảo Hà năm 2019, huyện Bảo Yên và Ban Quản lý Di tích Quốc gia Đền Bảo Hà, tỉnh Lào Cai đã huy động xã hội hóa đầu tư hơn 6 tỷ đồng xây mới cung đại bái bề thế theo phong cách kiến trúc của đền chùa ở Việt Nam.
Theo thông tin từ Ban Tổ chức Lễ hội, trong ba ngày từ 15-17/8, đã có khoảng hơn 20.000 lượt du khách đến chiêm bái và tham quan Đền Bảo Hà.
Chính vì vậy đoạn đường từ Cao tốc Hà Nội-Lào Cai vào Đền Bảo Hà đã bị quá tải trong ngày chính hội. Nhiều du khách và các hãng du lịch lữ hành đã phải tổ chức cho khách vào đền bằng xe máy.
Trước ngày tổ chức lễ hội, huyện Bảo Yên đã tổ chức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về quy định trách nhiệm bảo vệ hành lang an toàn giao thông để người dân tự giác tháo dỡ các công trình lấn chiếm hành lang an toàn giao thông.
Huyện tổ chức thông báo cho các hộ gia đình, chủ hộ kinh doanh chủ động tháo dỡ các công trình, vật kiến trúc, mái che, mái vẩy, biển hiệu vi phạm hành lang đường bộ, đồng thời chuẩn bị các thủ tục pháp lý cần thiết trước khi cưỡng chế thực hiện.
Đặc biệt, từ ngày 8/8/2019, các lực lượng chức năng đã đồng loạt ra quân giải tỏa, xử lý các vi phạm hành lang an toàn giao thông trên địa bàn xã, đặc biệt là khu vực cổng Tam quan ngoại Đền Bảo Hà, chợ Bảo Hà, khu vực ngã tư đường ngang đường sắt, khu vực trung tâm xã dọc tuyến Quốc lộ 279, tuyến T1, tuyến T2 và tuyến đường Quốc lộ 279 cũ vào cổng Tam quan ngoại Đền Bảo Hà./.