Mật ong được sử dụng từ hơn 8.000 năm nay như một loại thực phẩm đặc biệt. Hơn nữa, mật ong còn có tác dụng chữa bệnh và thậm chí cả trong công nghệ làm đẹp.
Để giúp độc giả hiểu rõ hơn về mật ong, phóng viên VietnamPlus đã có buổi trò chuyện với bà Nguyễn Phương Lan, Giám đốc công ty Trách nhiệm hữu hạn Zemlya, chủ sở hữu thương hiệu Honimore với các sản phẩm mật ong đang được những khách hàng đánh giá cao trên thị trường.
- Mọi người có xu hướng tìm mua mật ong rừng, vì cho rằng mật ong rừng mới nguyên chất. Chị có ý kiến gì về việc này?
Bà Nguyễn Phương Lan: Ở các nước phát triển, người ta tiêu dùng mật ong nuôi. Đơn giản vì họ tiêu dùng mật ong hằng ngày, chỉ có nuôi mới có đủ đáp ứng được nhu cầu.
Ở Việt Nam, thói quen tìm mua mật ong rừng là có thật. Điều này không tốt cho người nuôi ong vì vô tình tiếp tay cho kẻ xấu lợi dụng để bán mật ong rừng giả hoặc kém chất lượng.
Để có mật ong rừng, các thợ rừng phải lặn lội nhiều ngày trong rừng đề tìm kiếm các tổ ong mật ở các hốc đá, các chạc cây.
Mật ong rừng quý vì người ta phải rất vất vả, thậm chí nguy hiểm mới có được. Mật ong rừng ngày càng khan hiếm, không thể có để bán thường xuyên được.
Về bản chất, rừng có rất nhiều loài hoa, mật ong rừng là mật ong đa hoa nên rất tốt. Tuy nhiên, khi đi tìm thấy tổ ong, các thợ rừng thường lấy ngay, nên đa số là mật còn non, chưa đủ chín, rất loãng.
Nói cách khác, đó là loại mật chưa hoàn thiện, giống như chúng ta hái trái non vậy. Đó chính là lý do các bình chứa mật ong rừng thường bị phình to, bật nắp, màu mật ngày càng sẫm lại, hương vị không ngon.
- Có phải khi nuôi ong, người ta cho ong ăn đường nên mật ong nuôi lẫn nhiều đường?
Bà Nguyễn Phương Lan: Hơn 70% khối lượng mật ong là đường. Nhưng chỉ 5% số đó là đường sucrose (giống đường chúng ta ăn hàng ngày).
Số lớn còn lại là đường glucose, lại đường có thể ngấm trực tiếp vào máu mà không cần qua hệ tiêu hóa.
Chính vì thế mà sau khi luyện tập thể thao, nếu chúng ta sử dụng thức uống có mật ong sẽ rất nhanh lại sức.
Mật ong là thức ăn chính của ong. Từ tổ của mình, ong bay xa nhất là khoảng 5 km để tìm lấy mật hoa, mang về luyện thành mật ong, cho vào “kho” để dành cho lúc không có hoa nở.
Để lấy mât ong, khi vùng này hết hoa, người nuôi phải di chuyển đàn ong hàng trăm ki lô mét, đến vùng hoa khác để ong hút mật hoa, tiếp tục làm mật.
Cho ong ăn đường là việc bất đắc dĩ, chỉ khi không còn vùng nào có hoa nữa. Thời điểm đó gọi là thời điểm dưỡng ong. Khi dưỡng ong, người nuôi không lấy mật vì hiệu quả kinh tế sẽ rất thấp.
Mật ong vào đầu mùa hoa có thể lẫn loại mật dưỡng ong, thường thì người nuôi ong dùng số mật đó làm thức ăn cho ong hoặc bán lẻ ra ngoài.
Các công ty như chúng tôi khi thu mua đều dễ dàng kiểm soát lượng đường sucrose nên không thu mua các loại mật ong đó.
- Như vậy mật ong Honimore là mật ong nuôi?
Bà Nguyễn Phương Lan: Đúng, nhưng không đơn giản là chỉ như vậy. Vì nếu không, Honimore sẽ không có gì nổi trội và khác biệt so với tất cả các loại mật ong khác trên thị trường.
Để có được các sản phẩm Honimore như hiện nay, chúng tôi đã có hơn 1 năm chỉ dành cho việc nghiên cứu.
Dù được truyền lại kinh nghiệm hàng chục năm trong nghề ong, các kỹ sư của Zemlya vẫn tìm đến tận các trại nuôi ong, quan sát tất cả các khâu từ chuẩn bị cầu ong đến việc di chuyển đàn ong bằng ôtô, từ lúc ong lấy mật hoa cho đến khi người nuôi quay mật ong. Lại có lúc họ lang thang săn tìm mật ong rừng, mang về phòng thí nghiệm.
Nhóm đã phân tích và thử nếm hàng trăm mẫu mật ong khác nhau. Có cả thực tế và lý luận, nhóm nghiên cứu đã đọc rất nhiều các tài liệu của Việt Nam và nước ngoài. Và kết quả hết sức bất ngờ: một sự thật bị lãng quên từ lâu đã được phát hiện: Mật ong chín mới ngon.
Trái ngon chín cây, mật ngon chín tổ. Để có sản phẩm tốt, điều đầu tiên là nguyên liệu. Tất cả các loại mật ong nguyên liệu phải là mật ong được thu hoạch khi đủ độ chín.
Nguyên liệu mật ong chín đã tạo ra điểm khác biệt căn bản cho sản phẩm. Nhưng mấu chốt của thành công lại là công thức Honimore.
Như trên đã nói, mật ong rừng là mật đa hoa nên rất quý, tuy nhiên thường bị lấy non. Mật ong nuôi thường là mật đơn hoa, nhưng lại có thể kiểm soát được thời điểm thu hoạch để đạt độ chín cần thiết.
Không thể bắt thợ rừng ngồi chờ mật ong chín mới lấy. Và nếu có, sản lượng rất thấp, giá thành cao. Làm thế nào để có mật ong chín đa hoa?
Cách mà chúng tôi làm là mô phỏng mật ong rừng, phối trộn các loại mật đơn hoa với nhau để có loại mật ong đa hoa. Khi tất cả các loại mật đơn hoa đều thu hoạch chín thì mật đa hoa thu được cũng là mật ong chín.
Nói thì đơn giản, nhưng làm thì rất công phu: phải tính toán chính xác các loại mật đơn hoa cần có, tỷ lệ mỗi loại và tìm cách thức đặc biệt để phối trộn. Mật ong chín nguyên liệu được lọc rất cẩn thận.
Sau đó, các hạt mật ong li ti được phun-trộn với nhau trong môi trường chân không để đảm bảo độ tinh khiết và đồng đều.
Đến nay, Zemlya có 3 dòng mật ong chín: Hoa Miền Núi, Hoa Cao nguyên và Hoa rừng Phương Nam đại diện cho 3 vùng đặc sản mật ong của Việt Nam.
Khó có thể nói loại nào ngon hơn vì khẩu vị của mỗi người là rất khác nhau, nhưng chắc chắn, ở mỗi công thức, thế mạnh của mỗi một loại mật đơn hoa đã được phát huy nhiều nhất.
- Một câu hỏi ngoài lề: Tại sao không phải là công ty Honimore mà lại là công ty Zemlya?
Bà Nguyễn Phương Lan: Honi (viết theo âm đọc của honey) là mật ong, more là nhiều hơn, hơn thế. Đó chính là điều mà chúng tôi muốn mang lại cho khách hàng.
Còn Zemlya là thể hiện tinh thần của chúng tôi: khởi sự từ z - zero (không có gì), đích đến cuối cùng là A - ahead (dẫn đầu) bằng cách nghĩ là làm, làm là được.
Zemlya còn là một chữ gốc tiếng Nga, có nghĩa là Trái đất, nơi con người gắn bó mật thiết với loài ong.
Chúng tôi tập trung vào lĩnh vực các sản phẩm từ ong mật. Honimore sẽ là thương hiệu mật ong không những vượt qua được sự hoài nghi thật - giả mà còn được yêu thích vì có gu riêng, ngon như mật ong đang được tiêu dùng ở các quốc gia phát triển.
Chúng tôi tin rằng, mật ong Việt Nam khi xuất khẩu phải được người tiêu dùng nước ngoài sử dụng trực tiếp chứ không phải chỉ làm nguyên liệu để chế biến các loại thực phẩm khác như hiện nay.
- Khách hàng muốn sử dụng thì có thể mua mật ong chín Honimore ở đâu?
Bà Nguyễn Phương Lan: Mật ong chín Honimore có mặt ở hầu hết các siêu thị lớn của Việt Nam và nước ngoài như CoopMart, Coop Food, Lotte Mart, Fivimart, AEON, BigC, Vinmart, Mega Market…
Ong luyện mật hoa thành mật ong. Quá trình luyện mật này biến đổi mật hoa thành mật ong non và cuối cùng là mật ong chín.
Để luyện mật, ong thợ phải làm cùng lúc hai việc.
Thứ nhất: hút mật vào dạ dày rồi thổi ngược ra ngoài. Mỗi lần như vậy, các enzim trong dạ dày ong cắt nhỏ đường sucrose, một loại đường đa có trong mật hoa thành đường glucose, một loại đường đơn có thể ngấm trực tiếp vào máu mà không cần qua hệ tiêu hóa.
Thứ hai: hàng ngàn con ong quạt cánh liên tục để hơi nước bay đi.
Hai việc trên được ong lặp đi lặp lại hàng trăm lần. Khi mật đặc sánh lại và lượng đường sucrose chỉ còn dưới 5%, là lúc mật ong chín, có thể bảo quản dài ngày.
Khi ấy, ong sẽ dùng sáp vít kín các ngăn tổ chứa mật. Người nuôi ong quan sát thấy ong đã vít kín hết các nắp tổ thì có thể thu hoạch được mật ong chín.
Mật ong chín là loại mật đã hoàn thiện, thơm ngon và giàu dưỡng chất, có thể bảo quản lâu dài mà không bị lên men chua, hư hại như mật ong còn non.