Kết luận tại phiên họp Hội đồng thẩm định nhà nước thẩm định Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc-Nam (phiên họp lần thứ 2), tổ chức ngày 15/10, tại Hà Nội, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, Chủ tịch Hội đồng thẩm định nhà nước nhấn mạnh để bảo đảm tiến độ, chất lượng Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án, đề nghị Bộ Giao thông Vận tải nghiên cứu kỹ, lưu ý làm rõ phương án đầu tư và hiệu quả của dự án.
Về phương án đầu tư, Bộ Giao thông Vận tải cần làm rõ các thông số về quy mô đầu tư các hạng mục dự án trên cơ sở phân tích, đánh giá sự tuân thủ khung tiêu chuẩn áp dụng cho dự án, thực tiễn các dự án tương đồng trên thế giới và phù hợp với hoàn cảnh, các điều kiện tự nhiên, kinh tế-xã hội của nước ta hiện nay.
Về hiệu quả của dự án, Bộ Giao thông Vận tải cần rà soát lại nội dung đánh giá hiệu quả kinh tế-xã hội và hiệu quả tài chính của Dự án cho phù hợp (đặc biệt là số liệu tính toán hiệu quả tài chính).
Về nguồn vốn, khả năng cân đối vốn, Bộ Giao thông Vận tải thuyết minh làm rõ phương án huy động và khả năng cân đối vốn cho Dự án bảo đảm khả thi và đúng quy định pháp luật.
Cùng với đó, về cơ chế chính sách đặc biệt: rà soát tổng thể các nhóm cơ chế chính sách đặc biệt nêu trong hồ sơ, tài liệu Dự án; rà soát kỹ lưỡng, làm rõ các cơ chế, chính sách thật sự cần thiết đối với Dự án để báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định, bảo đảm hiệu lực pháp lý và tính khả thi thực hiện.
Đồng thời, làm rõ các đề xuất cơ chế chính sách về hỗ trợ doanh nghiệp chuyển giao công nghệ; tìm kiếm vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài có chi phí thấp.
Nghiên cứu, xem xét các đề xuất của thành viên Hội đồng, trong đó có đề xuất cơ chế, chính sách đặc biệt cho phép trong bước tiếp theo điều chỉnh quy hoạch đô thị, quy hoạch sử dụng đất và các quy hoạch khác có liên quan...
Theo dự kiến, Chính phủ sẽ trình Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư vào kỳ họp thứ 8 vào cuối tháng 10 tới đây. Vì vậy, công tác thẩm định báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án phải hoàn thành trong ngày 19/10.
"Dự án đường sắt tốc độ cao trục Bắc-Nam là công trình hạ tầng giao thông đặc biệt quan trọng, có tác động tới cả trăm năm. Chính vì vậy, việc thẩm định phải triển khai thật kỹ lưỡng, thể hiện được tâm, tầm và trí tuệ để có thể kiến nghị, đề xuất các ý kiến chất lượng đối với Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi lên cấp có thẩm quyền," Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.
Quá trình thẩm định, cho ý kiến cần bám sát chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban chấp hành Trung ương Đảng và Thường trực Chính phủ. Bộ Chính trị thống nhất chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao trục Bắc-Nam với phương án đầu tư toàn tuyến theo hình thức đầu tư công, tốc độ 350 km/h, vận chuyển hành khách là chính, đáp ứng yêu cầu lưỡng dụng phục vụ quốc phòng, an ninh, có thể chở hàng hóa khi cần thiết.
Việc đầu tư dự án với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt cần được nghiên cứu kỹ lưỡng, bảo đảm tính khả thi, hiệu quả, hiện đại, đồng bộ, có tầm nhìn chiến lược; bảo đảm kết nối hiệu quả các hành lang Đông-Tây, các cảng biển, sân bay của đất nước và kết nối với các nước trong khu vực, trước mắt là Trung Quốc, Lào, Campuchia và Đông Nam Á.
Đặc biệt, Chủ tịch Hội đồng thẩm định Nhà nước yêu cầu về hướng tuyến phải bám sát các chỉ đạo của Thường trực Chính phủ. Cụ thể ở đây là hướng tuyến phải thẳng nhất có thể nhằm giảm chi phí, bảo đảm tốc độ khai thác, tạo ra không gian phát triển mới, tiết kiệm chi phí.
Ngoài ra, đối với các ga phải tính toán, xác định diện tích đủ lớn phù hợp, bảo đảm tầm nhìn chiến lược lâu dài để phát triển đầy đủ dịch vụ, hiện đại, khai thác hiệu quả tối đa nguồn lực đất đai và không gian phát triển mới.
Trên cơ sở các định hướng, Chủ tịch Hội đồng thẩm định Nhà nước đề nghị Bộ Giao thông Vận tải, tư vấn lập dự án phối hợp chặt chẽ với tư vấn thẩm tra, tổ chuyên gia thẩm định liên ngành tập trung làm rõ, giải trình cụ thể, có sức thuyết phục cao đối với một số vấn đề quan trọng của Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án đường sắt tốc độ cao trục Bắc-Nam.
Cụ thể, cần làm rõ các nội dung như: dự báo nhu cầu, phạm vi phục vụ; lựa chọn sơ bộ về công nghệ, kỹ thuật chính và các điều kiện cung cấp vật tư, nguyên liệu, năng lượng, dịch vụ, hạ tầng; tổng mức đầu tư; phương án huy động vốn; các cơ chế chính sách đặc thù…
Đặc biệt, phải tính đúng, tính đủ chi phí xây dựng. Không tô hồng bức tranh tài chính, đặc biệt là trong giai đoạn vận hành khai thác để có cơ chế xử lý hiệu quả dù đây là dự án có hiệu quả kinh tế-xã hội, an ninh quốc phòng rất cao.
Ngày 4/10/2024, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Cơ quan thường trực Hội đồng Thẩm định Nhà nước) nhận được hồ sơ dự án (theo phương thức đầu tư công) gửi kèm theo Tờ trình số 10625/TTr-BGTVT ngày 2/10/2024 của Bộ Giao thông Vận tải; trong đó, hồ sơ dự án sau hoàn chỉnh thay đổi cơ bản so với nội dung trình trước đây đã được Hội đồng Thẩm định Nhà nước và Tư vấn thẩm tra cho ý kiến.
Cụ thể, kết quả dự báo nhu cầu vận tải (tăng nhu cầu vận tải hành khách); phương thức vận tải (chuyển từ vận tải hành khách sang vừa vận tải hành khách vừa chở hàng hóa); tải trọng trục (nâng từ 17 tấn/trục thành 22,5 tấn/trục); tổng mức đầu tư (nâng từ 58 tỷ USD thành 67,34 tỷ USD); thay đổi mô hình quản lý vận hành khai thác; phương thức đầu tư (chuyển từ đầu tư theo phương thức PPP sang đầu tư công); tiến độ đầu tư (giảm 10 năm); bổ sung các cơ chế đặc biệt…/.
Đề xuất cơ chế đặc thù, đặc biệt cho Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam
Thủ tướng Phạm Minh Chính lưu ý nghiên cứu, phân tích rõ hiệu quả của Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam, không chỉ về mặt kinh tế mà phải đánh giá hiệu quả tổng hợp.