Các ngân hàng trung ương bị chỉ trích phản ứng quá chậm trước những dấu hiệu cho thấy cuộc khủng hoảng lạm phát đang đi qua, chưa đầy hai năm sau khi họ bị chỉ trích vì phản ứng chậm chạp trước đợt giá cả tăng vọt.
Một số nhà hoạch định chính sách đã cảnh báo nếu chờ đợi quá lâu để cắt giảm chi phí đi vay, các ngân hàng trung ương có thể gây tổn hại cho các nền kinh tế đang suy yếu hoặc gây khó khăn cho các chính phủ mắc nợ nặng nề như Italy.
Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã trở thành trung tâm của cuộc tranh luận sau khi lạm phát tại khu vực đồng euro (Eurozone) giảm xuống 2,4%, mức thấp nhất kể từ tháng 7/2021, khiến mức tăng giá gần đạt mục tiêu 2% của ngân hàng. Các cuộc tranh luận tương tự đang diễn ra ở Mỹ và Anh, ngay cả khi tỷ lệ lạm phát ở đây vẫn chưa giảm xuống mức thấp.
Các nhà đầu tư đã phản ứng với dữ liệu lạm phát Eurozone được dự báo thấp hơn trong tháng thứ ba liên tiếp trong tuần này bằng cách đặt cược vào thời điểm ECB sẽ bắt đầu cắt giảm lãi suất khi nhiều nhà kinh tế hiện đang mong đợi điều này sẽ xảy ra vào nửa đầu năm tới.
Dirk Schumacher, cựu chuyên gia kinh tế của ECB làm việc cho ngân hàng Natixis của Pháp, cho biết lạm phát tại khu vực Eurozone đang trên đà chạm mức 2% vào mùa Xuân tới.
Ông dự đoán ECB sẽ cắt giảm lãi suất vào tháng 6 và sau đó tiến hành cắt giảm 25 điểm phần trăm tại mỗi cuộc họp vào năm tới.
Thống đốc Ngân hàng Trung ương mới của Italy, Fabio Panetta đã ám chỉ trong tuần này rằng lãi suất có thể cần phải sớm được cắt giảm “để tránh những thiệt hại không cần thiết đối với hoạt động kinh tế và rủi ro đối với sự ổn định tài chính”.
Thị trường trái phiếu chính phủ phục hồi sau những bình luận của Thống đốc Ngân hàng Trung ương Pháp François Villeroy de Galhau, trong đó các nhà đầu tư đặt cược vào việc ECB sẽ cắt giảm lãi suất trong những tháng đầu năm tới.
Tuy vậy, vẫn còn một số ý kiến phản đối. Thống đốc Ngân hàng Trung ương Đức Joachim Nagel cho biết lạm phát giảm “đáng khích lệ” trong tuần này là không đủ để loại trừ khả năng chi phí đi vay có thể còn tăng cao hơn nữa. Ông cũng cảnh báo “còn quá sớm để nghĩ đến khả năng giảm lãi suất cơ bản.”
Chủ tịch Fed nhận định còn quá sớm để suy đoán về thời điểm hạ lãi suất
Chủ tịch Fed nhấn mạnh sẵn sàng thắt chặt chính sách hơn nữa nếu điều đó là thích hợp, trong khi các nhà giao dịch cho rằng 98% khả năng Fed sẽ giữ nguyên lãi suất trong cuộc họp ngày 12-13/12.
Lập luận đó đã nhận được sự ủng hộ từ Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) trong tuần này, khi nhà kinh tế trưởng Clare Lombardelli lập luận rằng ECB và Ngân hàng Anh sẽ không thể giảm chi phí đi vay cho đến năm 2025 do lạm phát cơ bản dai dẳng xuất phát từ áp lực tiền lương.
Tại Mỹ, nơi tăng trưởng vẫn mạnh hơn nhiều so với châu Âu, Cục Dự trữ Liên bang (Fed) hầu như không dao động trong quan điểm rằng chu kỳ tăng lãi suất có thể chưa kết thúc và những người mong đợi sự hỗ trợ dưới hình thức cắt giảm sẽ cần phải kiên nhẫn.
Chủ tịch Fed Jerome Powell cho biết: “Sẽ còn quá sớm để kết luận một cách tự tin rằng chúng tôi đã đạt được lập trường về thời điểm chính sách có thể được nới lỏng. Chúng tôi sẵn sàng thắt chặt chính sách hơn nữa nếu điều đó phù hợp.”
Sự do dự này phản ánh mong muốn của Fed trong việc bảo vệ uy tín bằng cách tránh phải đảo ngược tiến trình nếu áp lực giá vẫn ở mức cao, một mối nguy hiểm mà Mary Daly, Chủ tịch Fed chi nhánh San Francisco, đã nhấn mạnh vào tháng 11.
Ian Shepherdson, nhà kinh tế trưởng tại Pantheon Economics, cho biết một lý do khác dẫn đến “sự cứng rắn kéo dài” của Fed là lo ngại về việc một lần nữa đánh giá sai quỹ đạo lạm phát, vốn đã bị chỉ trích mạnh mẽ vì không lường trước được mức độ lạm phát giá sau đại dịch.
Nhưng với hoạt động kinh tế chậm lại, nhu cầu lao động yếu đi và tăng trưởng tiền lương chậm lại, Shepherdson cho biết Fed đang cố gắng thực hiện một kiểu dự báo thất bại khác - đánh giá thấp tốc độ giảm phát.
Ông này nói: “Áp lực sẽ tăng lên trong vài tháng tới, đó là lý do tại sao tôi vẫn giữ nguyên [dự báo] cắt giảm lãi suất vào tháng 3.” Trong năm 2024, Shepherdson hy vọng Fed sẽ cắt giảm lãi suất chính sách từ 5,25 đến 5,5% xuống 1,5 điểm phần trăm và thêm 1,25 điểm phần trăm nữa vào năm 2025.
Tuy nhiên, một số nhà hoạch định chính sách cho rằng vẫn còn quá sớm để tuyên bố chiến thắng trong cuộc chiến chống lạm phát, trong khi ở Mỹ, có nguy cơ tốc độ tăng trưởng nhanh gần đây có thể khiến lạm phát ở mức quá cao.
William English, cựu Giám đốc bộ phận tiền tệ của Fed, cho biết trong kịch bản này, Fed sẽ tiếp tục giữ lãi suất ở mức cao ngay cả khi áp lực từ các chính khách gia tăng trước thềm cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào năm tới./.