Ủy ban Nhân dân tỉnh Kon Tum yêu cầu các sở ngành liên quan rà soát, kiểm kê, sưu tầm di sản không gian văn hóa cồng chiêng, lễ hội truyền thống, dân ca, dân vũ, dân nhạc của 7 dân tộc thiểu số cư trú lâu đời trên địa bàn tỉnh.
Đây là một trong những nội dung của văn bản số 3106/UBND-KGVX về tăng cường công tác bảo tồn, phát huy di sản không gian văn hóa cồng chiêng, lễ hội truyền thống, dân ca, dân vũ, dân nhạc của các dân tộc thiểu số vừa được Ủy ban Nhân dân tỉnh Kon Tum ban hành.
Theo văn bản, Ủy ban Nhân dân tỉnh KonTum yêu cầu các sở, ngành liên quan, chính quyền các huyện, thành phố tiếp tục triển khai hiệu quả công tác bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh.
Hướng dẫn các địa phương trong công tác bảo tồn, phục dựng và xây dựng nhà rông đảm bảo giữ nguyên bản đặc trưng văn hóa của các dân tộc nhằm tôn vinh, phát huy hiệu quả giá trị văn hóa truyền thống; phù hợp với tình hình nguyên vật liệu hiện có nhưng vẫn đảm bảo truyền thống.
Các sở ngành phát triển các nghề truyền thống của các dân tộc thiểu số tại chỗ gắn với bảo tồn, phát huy văn hóa cồng chiêng, lễ hội, dân ca, dân vũ, dân nhạc và phát triển kinh tế-xã hội của địa phương.
Tham mưu, triển khai các giải pháp gìn giữ tên làng truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số tại chỗ trên địa bàn tỉnh nhằm gìn giữ tối đa không gian văn hóa truyền thống.
Tỉnh nghiêm cấm các hành vi làm mai một, biến đổi, đồng hóa về văn hóa các dân tộc thiểu số trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số trên địa bàn.
Hàng năm, theo phân cấp ngân sách hiện hành, ưu tiên bố trí kinh phí chi sự nghiệp của từng đơn vị, địa phương, kết hợp nguồn kinh phí hợp pháp khác thực hiện để công tác bảo tồn, phát huy di sản không gian văn hóa cồng chiêng, lễ hội truyền thống, dân ca, dân vũ, dân nhạc của các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh đảm bảo theo quy định.
Năm 2022, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI ban hành Nghị quyết 08-NQ/TU “về bảo tồn và phát huy giá trị nghề truyền thống của các dân tộc thiểu số tại chỗ đến năm 2025, định hướng 2030”; triển khai thực hiện Đề án “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa làng truyền thống các dân tộc thiểu số tỉnh Kon Tum giai đoạn 2020-2025.”
Đến nay, công tác bảo tồn và phát huy văn hóa cộng đồng các dân tộc ở Kon Tum đã tạo ra hệ giá trị văn hóa mang tính bền vững trên địa bàn tỉnh.
Đối với văn hóa vật thể, đến nay, toàn tỉnh có 409/622 làng đồng bào dân tộc thiểu số có nhà Rông, đạt tỷ lệ 65,8%. Nhìn chung, nhà rông, nhà dài của các dân tộc thiểu số tại chỗ đã góp phần làm phong phú bản sắc văn hóa của địa phương và đó cũng là những địa chỉ thu hút khách du lịch, các nhà nghiên cứu về lịch sử, văn hóa truyền thống khi đến với tỉnh Kon Tum.
Tỉnh đã triển khai thực hiện hiệu quả Đề án trưng bày bảo tàng ngoài trời về không gian văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ - giải pháp bảo tồn sống có sức lan tỏa và hiệu quả cao.
Đối với văn hóa phi vật thể, thời gian qua, các địa phương trên địa bàn tỉnh đã tổ chức phục dựng các loại hình di sản văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số tại chỗ, như Lễ cưới truyền thống của người Rơ Măm; Lễ ăn lúa mới của dân tộc Brâu; Lễ bắc máng nước và Lễ kiêng làng của dân tộc Xơ Đăng; Lễ ăn than của dân tộc Giẻ Triêng; Lễ hội nước giọt của dân tộc Ba Na; Lễ cầu an- Kâm bul của dân tộc Gia Rai.
Ngoài ra, tỉnh đã tổ chức kiểm kê di sản văn hóa dân tộc Brâu; kiểm kê, sưu tầm văn hóa truyền thống điển hình của dân tộc Xơ Đăng.
Đáng nói, với di sản không gian văn hóa cồng chiêng, các dân tộc thiểu số tại chỗ trên địa bàn tỉnh đều có hoạt động sinh hoạt văn hóa cồng chiêng; sinh hoạt văn hóa cồng chiêng được thực hành gắn liền với các nghi lễ, lễ hội của cộng đồng và thường tổ chức tại nhà rông, nhà sàn, nhà mồ.
Đối với công tác bảo tồn văn hóa cồng chiêng của đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh được Ban Thường vụ Tỉnh ủy quan tâm, chỉ đạo, quyết tâm phấn đấu mỗi làng dân tộc thiếu số có ít nhất 01 bộ cồng chiêng để sinh hoạt cộng đồng.
Triển khai Đề án “Bảo tồn, phát huy di sản không gian văn hóa cồng chiêng tỉnh Kon Tum giai đoạn 2016-2020,” đến nay, trên địa bàn tỉnh có 502/622 làng đồng bào dân tộc thiểu số có cồng chiêng; đã mở trên 200 lớp truyền dạy các lớp cồng chiêng, múa xoang, nghề dệt, nghề đan lát, chế tác nhạc cụ truyền thống... với trên 5.000 học viên tham gia, góp phần khôi phục, gìn giữ văn hóa truyền thống trên địa bàn tỉnh.
Tỉnh đã xây dựng và triển khai Đề án “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa làng truyền thống các dân tộc thiểu số tỉnh Kon Tum giai đoạn 2020-2025”, một trong những giải pháp thiết thực, hiệu quả trong công tác bảo tồn, phát huy di sản văn hóa phi vật thể nói chung, nghề dệt thổ cẩm và trang phục truyền thống nói riêng.
Sử thi dân tộc Ba Na- Rơ Ngao tỉnh Kon Tum được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia, góp phần quan trọng vào việc bảo tồn và phát huy hệ thống di sản văn hóa phi vật thể Sử thi tỉnh Kon Tum.
Nằm ở độ cao trung bình 500-700m, Kon Tum được coi là Đà Lạt thứ hai với khí hậu trong lành mát mẻ, hệ sinh thái độc đáo, đa dạng như rừng, núi, sông, suối, thác và hệ thảm thực vật phong phú. Địa hình của Kon Tum chủ yếu là đồi núi ngắn, dốc, hoang sơ tự nhiên, thuận lợi cho việc phát triển du lịch sinh thái, leo núi, du lịch mạo hiểm, trải nghiệm và du lịch nghỉ dưỡng.
Kon Tum được thiên nhiên ưu đãi với nhiều thắng cảnh đẹp như khu du lịch sinh thái nghỉ dưỡng Măng Đen, vườn quốc gia Chư Mom Ray hay khu bảo tồn thiên nhiên Ngọc Linh…
Không chỉ sở hữu ưu thế về vẻ đẹp thiên nhiên và di tích lịch sử, Kon Tum còn có nền văn hóa phong phú, độc đáo. Hơn 30 dân tộc cùng sinh sống với những đặc điểm, phong tục, tín ngưỡng riêng đã tạo nên giá trị văn hoá dân gian truyền thống đa dạng, đặc sắc của đồng bào các dân tộc thiểu số như văn hóa luật tục, văn hóa cư trú, nhà rông, văn hóa lễ hội, văn hóa cồng chiêng và nhạc cụ dân tộc, nghệ thuật dân gian truyền thống, văn hóa ẩm thực, văn hóa trang phục, ngôn ngữ, chữ viết, chạm khắc, hoa văn, họa tiết, dệt thổ cẩm, đan lát.
Theo Đề án phát triển đa dạng các loại hình và sản phẩm du lịch đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030 của tỉnh Kon Tum, tỉnh sẽ hình thành các chuỗi sản phẩm du lịch đa dạng, chú trọng phát triển du lịch sinh thái, cộng đồng, nông nghiệp và văn hóa-lịch sử; tập trung đầu tư Khu Du lịch Măng Đen và Vườn Quốc gia Chư Mom Ray. Tỉnh sẽ hoàn thiện 5 sản phẩm du lịch chính gồm sinh thái, văn hóa-lịch sử, nghỉ dưỡng, cộng đồng và du lịch chuyên đề./.
Ước mong mộc mạc của người Brâu ở Kon Tum trong Lễ cúng Trỉa lúa
Trước khi phần Lễ diễn ra, trong vòng 7 ngày, người dân trong làng phải ở nhà, không uống rượu, không ăn cay, không ăn thịt, không đi rẫy hay chặt phá cây rừng.