Đại biểu Trần Du Lịch. (Ảnh: Trần Hương/Vietnam+). Nợ xấu vẫn luôn là vấn đề đau đầu của các ngân hàng và của cả nền kinh tế, tuy nhiên để xử lý được nợ xấu lại không hề đơn giản. Trao đổi với báo chí bên hành lang Quốc hội ngày 21/10, Phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh Trần Du Lịch cho rằng, nếu nợ xấu được xử lý theo Basel 2 thì sẽ tiếp tục còn phát sinh ở thời điểm bây giờ và cả những khoản nợ tiếp theo.
- Ông đánh giá như thế nào về tình trạng nợ xấu hiện nay của các ngân hàng thương mại?
Ông Trần Du Lịch: Trong 3 năm trở lại đây, khi xuất hiện vấn đề nợ xấu thì Ngân hàng Nhà nước đã tập trung các giải pháp trong khả năng của mình để xử lý một cách tích cực và có hiệu quả.
Tuy nhiên, tôi cho rằng tình hình hiện nay đòi hỏi cần có những giải pháp hỗ trợ lớn hơn từ phía Chính phủ chứ không phải việc riêng của hệ thống ngân hàng. Như tôi đã nói nợ xấu là chuyện bình thường với tổ chức tín dụng nhưng khi nó đã trở thành vấn đề với kinh tế vĩ mô thì đã vượt ra ngoài tầm kiểm soát của các tổ chức tín dụng.
Tổ chức tín dụng dùng biện pháp trích lập dự phòng rủi ro bằng lợi nhuận nhưng trong những năm lợi nhuận của các ngân hàng tốt thì trích lập tốt nhưng những năm gần đây do tình hình kinh tế khó khăn nên nếu các ngân hàng trích lập nhiều sẽ ảnh hưởng đến lợi nhuận và chịu áp lực từ các cổ đông về vấn đề cổ tức thành ra không tránh khỏi hiện tượng các tổ chức tín dụng giấu nợ xấu. Chính vì vậy, nợ xấu luôn luôn có phần chênh lệch giữa đánh giá của ngân hàng thương mại với việc thanh tra của Ngân hàng Nhà nước.
- Có vẻ như các biện pháp xử lý nợ xấu hiện nay đang gặp phải vướng mắc, thưa ông?
Ông Trần Du Lịch: Đúng là như vậy. Biện pháp xử lý, thu nợ và bán tài sản hiện nay bị nghẽn do thủ tục hành chính. Có ngân hàng nói với tôi phải mất 4-7 năm mới có thể xử lý được một tài sản đảm bảo. Thời gian kéo dài như vậy cho thấy pháp luật dân sự hiện nay đang bảo vệ con nợ, trong khi quy định bảo vệ quyền của chủ nợ quá yếu. Ví dụ, khi con nợ không hợp tác khiến thủ tục xử lý tài sản đảm bảo bị "nghẽn", dù ngân hàng có muốn bán dưới giá và chịu mất một phần vốn nhưng cũng không làm được...
- Vậy theo ông, cần phải phá vỡ vòng luẩn quẩn này như thế nào?
Ông Trần Du Lịch: Theo tôi, về nguyên tắc, nợ xấu là một sản phẩm của thị trường thì chúng ta phải dùng thị trường để giải quyết, vai trò của nhà nước chỉ tác động mà thôi, không dùng cơ chế làm thay được. Do vậy, phải khai thông thị trường mua bán nợ để làm sao Tổng công ty Mua bán nợ của các tổ chức tín dụng (VAMC) và các công ty mua bán nợ khác có thể tham gia được và giải quyết dứt khoát tài sản thế chấp theo hướng thị trường.
Ví dụ, tài sản thế chấp đáng giá 100 đồng, cho vay 70 đồng. Nếu tôi bán 50 đồng, 40 đồng thậm chí đến khi bán được để có giá trị thực và thà như vậy để làm sạch bảng kế toán chứ cứ kéo dài dây dưa giống như bệnh không uống thuốc đúng liều sẽ nhờn thuốc và sẽ biến chứng.
- Thưa ông, có ý kiến đề xuất dành một khoản ngân sách nhà nước để giải quyết nợ xấu, quan điểm của ông như thế nào?
Ông Trần Du Lịch: Từ đầu khi thành lập VAMC, quan điểm của tôi vẫn là không nên dùng ngân sách để giải quyết nợ xấu bởi hiện nay Chính phủ vẫn còn có nhiều nguồn để mượn nhằm giải quyết chuyện này mà không cần dùng đến ngân sách. Đơn cử như quỹ cổ phần hóa, các quỹ tập trung, tiền nằm ở Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC), tại sao chúng ta không trích, mượn một thời gian để xử lý vấn đề này?
Việc sử dụng ngân sách nhà nước chỉ khi chúng ta không còn nguồn, chứ còn nguồn thì tại sao không làm. Vấn đề là chủ trương cho làm. Ví dụ, Quốc hội có thể cho Nghị quyết cho phép Chính phủ sử dụng các nguồn tiền thuộc diện Chính phủ quản lý để làm việc này chứ không phải dựa vào ngân sách nhà nước.
- Với tình hình xử lý nợ xấu của các ngân hàng thương mại hiện nay và nền kinh tế vẫn chưa có nhiều biến chuyển, vậy theo ông nợ xấu có tiếp tục gia tăng hay không?
Ông Trần Du Lịch: Điều này còn tùy thuộc, nếu như xác lập tính toán nợ xấu theo (Basel 2) tức là nói nôm na theo chuẩn quốc tế, tới đây là Thông tư 02, theo tôi nếu làm mạnh cái đó thì nợ xấu sẽ tiếp tục phát sinh ở thời điểm bây giờ và cả những khoản nợ tiếp theo... Tuy nhiên, chúng ta cũng không nên kỳ vọng sớm xử lý được nợ xấu mà quan trọng hơn là làm thế nào để kiểm soát được nợ xấu phát sinh chậm hơn tiến độ xử lý nợ xấu.
- Một vấn đề được ngân hàng thương mại kiến nghị hiện nay là nên xem xét giảm dự phòng rủi ro 20% đối với trái phiếu đặc biệt sau khi bán nợ cho VAMC, theo ông liệu có khả thi?
Ông Trần Du Lịch: Tôi cho rằng, đây là một kiến nghị rất hợp lý. Vì nếu sau khi bán nợ cho VAMC, các ngân hàng thương mại nhận được giấy nợ là trái phiếu đặc biệt nhưng vẫn phải trích dự phòng rủi ro 20% cũng là điều hết sức khó khăn đối với họ. Các ngân hàng có thể đề nghị giảm từ 20% xuống còn 15% hoặc 10%.
Do đó, nếu giảm được tỷ lệ trích dự phòng rủi ro và tháo gỡ thủ tục thanh lý tài sản đảm bảo thì sẽ bớt được khó khăn cho các ngân hàng.
- Xin cảm ơn ông!
