"Trường nghề tỉnh, thành nào xây dựng cũng hoành tráng. Song nhiều trường xây xong không có học sinh học! Lãng phí đã ăn sâu vào nghõ ngách đời sống xã hội, trong khi chúng ta lại không có tiền chi lương."
Chia sẻ thêm về việc tăng lương, bên lề Quốc hội khóa XIII, ông Ngô Văn Minh, đoàn Quốc hội Quảng Nam thẳng thắn chỉ ra những bất cập trong hệ thống thang bảng lương và sự lãng phí trong nhiều nguồn đầu tư.
- Thưa ông, có lần Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh nói rằng hiện đang có một nghịch lý đó là tốc độ tăng lương cao hơn tốc độ tăng GDP trong khi nhiều đại biểu bình luận, chi tăng lương chỉ khoảng 40 ngàn tỷ, chưa thấp thoát gì so với tiền lãng phí, ông nghĩ sao?
Ông Ngô Văn Minh: Bộ trưởng Vinh nói đúng, tốc độ tăng lương cao hơn GDP là vì nền kinh tế chúng ta chưa thoát ra khỏi khó khăn, trong khi bộ máy hành chính lại rất cồng kềnh dẫn đến hệ quả như vậy. Còn con số so sánh giữa tổng chi lương và thất thoát, tham nhũng đây chỉ là so sánh lượng tính.
Tuy nhiên, có một thực tế hiện nay chúng ta đang đầu tư cực kỳ lãng phí. Ví dụ như ở Bạc Liêu vừa qua, tỉnh đã phải xác lập trường trung học dạy nghề với trường lao động đào tạo nghề làm một, vì không có học sinh để học. Rõ ràng lãng phí đã ăn sâu vào ngõ ngách đời sống xã hội, trong khi chúng ta lại không có tiền chi lương.
- Tương tự đang tồn tại một thực tế là lương một vị giáo sư chưa bằng lương hưu của một thiếu tá quân đội, theo ông đây có phải bất cập không?
Ông Ngô Văn Minh: Là đại biểu Quốc hội, tôi rất đồng cảm với trăn trở của vị giáo sư nọ. Tuy rằng, đây cũng chưa hẳn là sự chênh lệch mức lương giữa dân sự với quân sự mà ngay trong hệ thống dân sự cũng đang có sự khập khiễng về thang bảng lương và phụ cấp giữa nhiều ngành.
Đơn cử, theo quy định mức lương chủ tịch xã là 2,65 và 2,85 theo nhiệm kỳ, song công chức xã làm dưới quyền ông chủ tịch chỉ cần 3 lần tăng lương, thì tổng lương đã vượt mức lương ông chủ tịch xã. Đã thế, bất cập nhất trong hệ thống thang bảng lương hiện nay là lương thì thấp nhưng phụ cấp theo lương lại nhiều.
Ngành nào cũng đòi hỏi đặc thù nghề nghiệp để moi trợ cấp. Ngành quốc phòng, an ninh là hai ngành bảo vệ an ninh, Tổ quốc thì mức lương và phụ cấp cao cũng có thể chấp nhận được, song những học hàm như Giáo sư, Phó Giáo sư họ cống hiến âm thầm cho đất nước lại không thể đo đếm được mức lương như hiện nay cũng cần suy nghĩ.
Vấn đề ở chỗ, thời gian qua chúng ta không chỉ chậm mà còn thiếu khoa học trong việc sắp xếp thang bảng lương và phụ cấp. Ví dụ, các cơ quan trong hệ thống chính trị- xã hội... cấp tỉnh/thành trở lên đang hưởng mức phụ cấp 25%, song cấp xã, phường và nếu không nhầm cả cấp huyện lại không có phụ cấp với hệ thống này.
- Vậy tại sao lương thấp mà bộ máy chính quyền vẫn phình ra, vậy theo ông phải có giải pháp gì để đảm bảo hiệu quả của cơ quan nhà nước?
Ông Ngô Văn Minh: Tôi nghĩ nguyên nhân đầu tiên là chúng ta chưa giải quyết triệt để vấn đề việc làm, việc làm còn bấp bênh, nên sinh viên ra trường muốn thi làm công chức nhà nước cho chắc chân.
- Nợ Bảo hiểm xã hội tràn lan khiến người lao động bị thiệt đơn, thiệt kép vẫn chưa thể truy trách nhiệm cho cơ quan nào. Trong khi, ngành Bảo hiểm xã hội, Lao động, Thương binh và Xã hội mỗi lần đề cập câu chuyện lương lại lo vỡ quỹ, theo ông phải giải quyết mâu thuẫn này ra sao?
Ông Ngô Văn Minh: Nợ bảo hiểm hiện lên tới 12 ngàn tỷ, trong khi vẫn có 5 triệu người chưa được tham gia bảo hiểm. Mặt khác, chúng ta lo cho vấn đề vỡ quỹ bảo hiểm, thì chế độ an sinh xã hội lại vẫn sơ khai.
Để tránh vỡ quỹ, dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi quy định kéo dài năm công tác để hưởng lương hưu. Ví dụ, theo quy định hiện hành, người lao động tối thiểu đạt 15 năm công tác sẽ được hưởng mức lương bằng 45%; thế nhưng dự thảo Luật lại đang nâng lên phải đủ 18- 20 năm công tác liên tục mới được hưởng 45% như hiện nay, đã thế mức lương ngày một thấp là điều bất hợp lý.
Theo tôi được biết, ngay tại Thành phố Hồ Chí Minh, trung tâm kinh tế cả nước có đến 15% số lao động khi về hưu lương thấp hơn cả mức chuẩn nghèo của thành phố. Điều này sao có thể chấp nhận được! Thế nên, quy định gì thì quy định, mức lương, tiền hưu cho người lao động, viên chức, công chức phải được cải tiến theo chiều tốt lên chứ không phải chiều ngược lại.
- Chính sách Bảo hiểm xã hội và lương vẫn còn bất cập, để hỗ trợ nhóm đối tượng nghèo, dự thảo Luật lần này cũng quy định sẽ hỗ trợ những đối tượng đóng Bảo hiểm xã hội tự nguyện như mức hỗ trợ người nghèo, ông thấy sao?
Ông Ngô Văn Minh: Phải cân đối ngân sách kỹ để tính toán điều này. Ví như ở hệ thống xã đang có đến 230 ngàn người không thuộc diện viên chức hay công chức mà là hợp đồng.
Nếu hỗ trợ ngân sách tương lương mức lương tối thiểu để đóng Bảo hiểm xã hội thì ngân sách chi lên tới 600 tỷ đồng; Sau đó nhóm đối tượng này về hưu, hưởng lương cao hơn hoặc bằng mức chuẩn nghèo tại địa phương đó thì ngân sách sẽ thêm 1.000 tỷ đồng. So với tiềm lực kinh tế hiện nay, số tiền không hề lớn, nếu chúng ta biết “tiêu xài” tiết kiệm thì số tiền dư ra còn lớn hơn gấp mấy lần.
- Xin cảm ơn ông!