Do ảnh hưởng dịch COVID-19, nên từ năm 2021 đến nay, giá xoài Úc của huyện Cam Lâm, tỉnh Khánh Hòa liên tục bị rớt giá. Vụ mùa năm nay, nhiều nhà vườn ở Cam Lâm bỏ mặc vườn xoài Úc không chăm sóc, thu hoạch, vì năng suất không cao, mất mùa, mà giá còn… tuột dốc không phanh.
Giá xoài Úc đỉnh điểm từ 5-7 năm về trước là từ 110.000-120.000 đồng/kg loại 1, rớt xuống còn từ 7.000-10.000 đồng/kg từ vụ xoài năm 2021 đến vụ năm nay, khiến tâm lý người nông dân không còn mặn mà với cây trồng này nữa.
Ông Diệp Thế Thanh, xã Cam Hải Tây, từng là một nông dân sản xuất giỏi và làm giàu từ cây xoài Úc, nhưng khi chúng tôi trở lại thăm vườn của ông năm nay đã phải chứng kiến một cảnh tượng khác hẳn.
Một mảnh vườn, các gốc xoài bị chết hoặc nếu còn sống thì lá cây bị quăn, sâu rầy bám đầy trên lá và chỉ có vài quả nhỏ bằng tách trà. Một mảnh vườn khác thì cây có quả to bằng bàn tay nhưng chỉ đếm được vài chục quả trên cây. Dưới gốc, quả xoài chín rụng đầy, gia đình ông không màng thu hái.
Ông Diệp Thế Thanh nói: “Mấy năm nay xoài rớt giá, làm cực, tốn phân thuốc nhiều mà thu về không bù được tiền vốn nên tôi không muốn làm nữa và giao cho con làm tiếp.”
Vườn xoài của ông Thanh mấy năm trước còn được mùa, được giá, thu về 600 triệu đồng chưa trừ tiền phân bón và thuốc bảo vệ thực vật. Năm nay, con trai chưa có kinh nghiệm làm nên vụ xoài không thu hoạch được nhiều.
Cùng ở xã Cam Hải Tây, anh Đinh Phú Hưng cho biết, 2ha xoài Úc của anh mỗi năm cho sản lượng trên 40 tấn nhưng kể từ năm 2021, do ảnh hưởng dịch COVID-19, giãn cách xã hội nên khó khăn trong việc tiêu thụ sản phẩm liên tỉnh dẫn đến vụ mùa năm nay anh không đầu tư phân bón, thuốc trừ sâu, bọ hại cây trồng.
Tính nhẩm sản lượng xoài thu hoạch trong 15 ngày cuối tháng Ba, đầu tháng Tư thu hoạch được, anh Hưng cho biết gia đình anh đã thu khoảng 20 tấn/2ha, giảm một nửa so với năm ngoái.
Vì thu hoạch ngay đầu mùa vụ nên giá xoài tương đương năm ngoái nhưng qua đợt Giỗ Tổ Hùng Vương vừa rồi, thương lái thu mua giá xoài Úc rớt giá xuống chỉ còn từ 5.000-6.000 đồng/kg loại 1.
[Đồng Tháp: Giá xoài xuống thấp, người trồng thua lỗ nặng]
Đi tiếp dọc Quốc lộ 1, huyện Cam Lâm, nông dân các xã trồng xoài Cam Đức, Cam Thành Bắc cũng rơi vào cảnh tương tự, giá xoài Úc từ đỉnh cao tụt giá dần qua các năm bởi nhiều lý do như hàng không xuất khẩu qua được đến thị thị trường Malaysia, Singapore, Trung Quốc; trong đó, Trung Quốc là thị trường lớn không nhập khẩu sản phẩm này.
Thương lái, các vựa mua xoài cũng cầm chừng không nhập hàng, cộng với giá thấp nên nông dân để xoài chín vì công hái xoài rất cao khoảng 500.000 đồng/ngày công, nên chủ vườn bán xoài xong gần như không có lãi.
Ông Diệp Thế Thanh cho rằng, Cam Lâm với giống xoài canh nông cho quả ngon, ngọt, có thể dùng quả để làm các sản phẩm, bánh mứt nếu không tiêu thụ hết.
Trong khi đó, xoài Úc vì giá thu mua cao nên nông dân chuyển đổi ghép cành xoài Úc lên gốc xoài canh nông để sớm cho ra sản phẩm, dẫn đến thị trường cung cầu mất cân bằng.
Từ đỉnh cao nay rớt giá thấp nhất lịch sử là điều mà ông và rất nhiều nông dân trồng xoài khác trong vùng đã lường trước, dẫu vậy ông vẫn tiếc cho xoài Úc - sản phẩm một thời làm giàu cho nông dân Cam Lâm.
Ông Nguyễn Văn Trang, Phó Chủ tịch Hội Nông dân huyện Cam Lâm khi nói về giống xoài Úc của địa phương cũng không khỏi ưu tư. Ông Trang cũng thừa nhận trên địa bàn hiện nay đang có tình trạng “sốt” đất nền, người dân không còn trông chờ vào cây xoài Úc nên tập trung chuyển sang công việc khác có thu nhập cao hơn.
Các giống xoài khác của địa phương lâu nay giá cả cũng thấp, song có thể làm các sản phẩm thu nhập tăng thêm như bánh, mứt nên nông dân vẫn chăm bón.
Từ đây, Hội Nông dân huyện Cam Lâm cũng có các giải pháp hỗ trợ nông dân như liên kết tiêu thụ sản phẩm, hướng dẫn nông dân trồng VietGAP để đảm bảo đầu ra lâu dài…
Ông Ngô Văn Bảo, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Cam Lâm cho biết thêm, huyện Cam Lâm cũng đang lập quy hoạch theo Nghị quyết số 09-NQ/TW, ngày 28/01/2022 của Bộ Chính trị về xây dựng, phát triển tỉnh Khánh Hòa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; trong đó, Cam Lâm được xác định sẽ xây dựng để trở thành đô thị sân bay ở tỉnh Khánh Hòa, vì nằm bên cạnh Cảng hàng không quốc tế Cam Ranh. Việc này khiến tâm lý của một bộ phận người dân không còn mặn mà với nghề trồng xoài.
Định hướng sắp tới của huyện để giải quyết tình trạng trên là mở rộng kênh tiêu thụ xoài cho nông dân; nghiên cứu các giải pháp giảm chi phí đầu tư, nâng cao chất lượng sản phẩm; phát triển cây xoài trong chuỗi sản phẩm du lịch của huyện. Đối với các hộ trồng xoài nằm trong quy hoạch, huyện sẽ có hướng giúp người dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp, đào tạo nghề phù hợp cho nông dân.
Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Khánh Hòa cũng vừa có văn bản đề nghị Ủy ban Nhân dân huyện Cam Lâm chỉ đạo rà soát, nắm bắt các thông tin về diện tích cho sản phẩm, sản lượng ước tính, tình hình thu hoạch, giá bán, tình hình thu mua, tiêu thụ, các giải pháp hỗ trợ tiêu thụ xoài Úc trên địa bàn huyện Cam Lâm, các kiến nghị và báo cáo khẩn gửi về Sở chậm nhất vào ngày 18/4.
Bên cạnh đó, trong thời gian này, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Khánh Hòa yêu cầu huyện Cam Lâm cũng theo dõi chặt chẽ tình hình thu hoạch, tiêu thụ xoài và thực hiện báo cáo định kỳ hàng tuần cho sở trong vụ thu hoạch chính để có giải pháp hỗ trợ kịp thời cho người dân trồng xoài.
Huyện Cam Lâm được mệnh danh là thủ phủ xoài của tỉnh Khánh Hòa cũng như khu vực Nam Trung Bộ với trên 6.000ha. Huyện có nhiều giống xoài như cát Hòa Lộc, Bồ trắng, Bồ Xanh, Tứ quý, Đài Loan, Canh nông và xoài Úc./.