Ngày 9/5, tại Naypyidaw, Myanmar, đã diễn ra Hội nghị Quan chức cao cấp ASEAN chuẩn bị cho Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 24 và các Hội nghị liên quan gồm Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN, Hội nghị Hội đồng Cộng đồng Chính trị-An ninh ASEAN lần thứ 11 và Hội nghị Hội đồng Điều phối ASEAN lần thứ 14.
Thứ trưởng Ngoại giao Phạm Quang Vinh, Trưởng SOM ASEAN Việt Nam đã dẫn đầu đoàn Việt Nam tham dự Hội nghị lần này.
Cuộc họp đã rà soát công tác chuẩn bị cả về nội dung và tổ chức, trong đó đã thống nhất kiến nghị dự kiến lịch hoạt động, chương trình nghị sự và chủ đề của các Hội nghị nói trên.
Tại Hội nghị Hội đồng Điều phối ASEAN (ACC), dự kiến các nước sẽ trao đổi về tiến độ triển khai xây dựng cộng đồng ASEAN trên cả ba trụ cột, xem xét báo cáo của các cơ quan liên quan như báo cáo của ba trụ cột cộng đồng, báo cáo của Tổng thư ký ASEAN, Ủy ban các đại diện thường trực (CPR), Quỹ ASEAN (AF)...
Tại Hội nghị Hội đồng Cộng đồng Chính trị-An ninh ASEAN, các Bộ trưởng sẽ rà soát tình hình thực hiện Kế hoạch tổng thể Cộng đồng Chính trị-An ninh ASEAN (APSC).
Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao (AMM), các bộ trưởng sẽ thảo luận chung về các biện pháp nhằm đẩy mạnh việc xây dựng Cộng đồng ASEAN, vai trò trung tâm của ASEAN ở khu vực, mở rộng và làm sâu sắc hơn quan hệ đối ngoại của ASEAN, trao đổi về tình hình quốc tế và khu vực, trong đó có các diễn biến phức tạp đang diễn ra ở Biển Đông.
Chuẩn bị cho Hội nghị Cấp cao ASEAN-24, các quan chức cấp cao ASEAN đã nhất trí kiến nghị danh mục các văn kiện sẽ trình Lãnh đạo Cấp cao ASEAN lần này, trong đó có Tuyên bố Naypyidaw về xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015 và Tuyên bố Chủ tịch về kết quả của Hội nghị Cấp cao.
Dự thảo Tuyên bố Naypyidaw dự kiến sẽ nhấn mạnh cam kết của các nước ASEAN trong việc đẩy nhanh hoàn thành các phần việc còn lại trong Lộ trình xây dựng cộng đồng ASEAN và tiến hành công tác chuẩn bị cho sự ra đời của Cộng đồng vào 2015 và định hướng phát triển của ASEAN trong giai đoạn tiếp theo sau 2015.
Tại Hội nghị, Thứ trưởng Ngoại giao Phạm Quang Vinh đã khẳng định Việt Nam sẽ đóng góp tích cực và trách nhiệm vào các nội dung ưu tiên của ASEAN, và vào việc đoàn kết bảo đảm thành công của các Hội nghị.
Về vấn đề Biển Đông, Thứ trưởng Phạm Quang Vinh đã thông tin cập nhật về các diễn biến phức tạp hiện nay ở Biển Đông; nhấn mạnh việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan HD-981 và đưa nhiều tàu hộ tống, trong đó có cả tàu quân sự vào sâu trong khu vực thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam hơn 80 hải lý đã vi phạm nghiêm trọng chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam theo quy định của Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982, vi phạm luật pháp quốc tế và Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông năm 2002 (DOC).
Các tàu của Trung Quốc còn chủ động đâm và dùng vòi rồng phun nước làm hư hỏng nhiều tàu thuyền, gây thương tích cho thủy thủ trên tàu.
Tình hình vi phạm nêu trên là rất nghiêm trọng, phương hại đến hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải ở khu vực cũng như các nỗ lực củng cố lòng tin trong khu vực.
ASEAN cần phải có tiếng nói chung trước tình hình nghiêm trọng trên, nhấn mạnh yêu cầu phải nghiêm túc tuân thủ luật pháp quốc tế và Công ước Luật biển 1982, trong đó có các quy định của Công ước về tôn trọng vùng thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của các quốc gia ven biển.
Tại cuộc họp, các nước ASEAN đều bày tỏ quan ngại sâu sắc trước tình hình phức tạp hiện nay, ảnh hưởng tới hòa bình và an ninh, an toàn hàng hải ở khu vực; theo đó, kiến nghị ASEAN cần phải thể hiện lập trường thống nhất, trong đó yêu cầu các bên phải tuân thủ luật pháp quốc tế và Công ước Luật biển LHQ 1982 (UNCLOS); thực hiện nghiêm túc và đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC); nhấn mạnh sự cấp thiết phải sớm đạt được Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) để bảo đảm tốt hơn cho hòa bình, ổn định, an ninh và an toàn hàng hải ở khu vực.
Các Hội nghị cấp Bộ trưởng của ASEAN sẽ bắt đầu từ ngày 10/5 và Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 24 sẽ chính thức khai mạc ngày 11/5./.
