Trao đổi với báo chí ngày 6/9, ông Phan Đình Tân, người phát ngôn của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã khẳng định, sẽ sớm có kết luận về sai phạm tại chùa Trăm Gian trước 15/9.
Ông Tân cũng cho biết, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch yêu cầu việc ngăn chặn, xử lý các vi phạm trong công tác tu bổ, tôn tạo di tích chùa Trăm Gian phải khẩn trương, kịp thời; đồng thời giao Thanh tra Bộ đôn đốc Thanh tra Sở Văn hóa Thể thao Du lịch Hà Nội sớm có kết luận về sự việc trên; đề nghị Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao Du lịch Hà Nội chỉ đạo Thanh tra Sở tổ chức ngay việc thanh tra, có kết luận cụ thể về các sai phạm xảy ra tại di tích chùa Trăm Gian báo cáo Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội và Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trước ngày 15/9 để có biện pháp xử lý.
Ngay sau khi báo chí nêu vụ việc vi phạm tại di tích chùa Trăm Gian, Bộ đã cử Thanh tra chuyên ngành kiểm tra và đình chỉ hoạt động xây dựng tại di tích này; có công văn đề nghị Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội chỉ đạo cơ quan chuyên môn thực hiện 4 vấn đề: Đình chỉ việc thi công tại di tích chùa Trăm Gian và có biện pháp xử lý vi phạm; bảo vệ toàn bộ cấu kiện gỗ, chân tảng, ngói lợp cũ của Nhà tổ, Gác khánh và bậc đá cũ trước sân Tiền đường; nhanh chóng xây dựng phương án phục hồi nguyên trạng Nhà tổ, Gác khánh và bậc cấp sân trước Tiền đường trên cơ sở tái sử dụng tối đa các cấu kiện cũ của công trình và thiết kế đã được thỏa thuận; thực hiện các thủ tục để tu bổ di tích theo quy định.
Để sớm khắc phục sai phạm, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã giao Thanh tra Bộ và Cục Di sản văn hóa kiểm tra, hướng dẫn Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Nội trong việc thực hiện 4 vấn đề nêu trên. Thanh tra Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng đã có Văn bản gửi Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Nội về tổ chức thanh tra và báo cáo kết luận thanh tra công tác trùng tu Chùa Trăm gian. Theo đó, công tác tu bổ, tôn tạo chùa Trăm Gian (thuộc huyện Chương Mỹ, thành phố Hà Nội) đã để xảy ra những sai phạm, gây dư luận không tốt, ảnh hưởng công tác bảo tồn di sản văn hóa.
Chùa Trăm Gian được xếp hạng di tích quốc gia năm 1962. Ngôi chùa có lịch sử xây dựng từ thời Lý (năm 1185) nhưng trải qua thời gian, di tích không còn giữ được công trình nào của thời khởi dựng. Chùa Trăm Gian đã được tu bổ nhiều lần trong đó, Tam bảo và gác chuông là hai hạng mục quan trọng nhất của chùa đã được tu bổ trước đây và vẫn được bảo tồn nguyên vẹn. Gác khánh và Nhà tổ là hai công trình kiến trúc gỗ có niên đại cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, các cấu kiện kiến trúc ít trang trí chạm khắc, nhiều cấu kiện kiến trúc gỗ làm bằng gỗ tạp đã bị mối mọt, một số cột được nối chân... Trước khi xảy ra vi phạm, hai công trình này đều ở trong tình trạng xuống cấp, được chống đỡ tạm để đảm bảo an toàn cho công trình và người sử dụng.
Năm 2006, Ủy ban Nhân dân tỉnh Hà Tây đã cho lập “Dự án bảo tồn, tu bổ, tôn tạo di tích chùa Trăm Gian”, Bộ Văn hóa-Thông tin (trước đây) đã có văn bản thỏa thuận Dự án và Thiết kế bản vẽ thi công tu bổ, tôn tạo di tích này để địa phương phê duyệt Dự án và bố trí kinh phí đầu tư. Năm 2012, Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội đã bố trí kinh phí để tu bổ chùa Trăm Gian nhưng chưa kịp thực hiện, vị sư trụ trì đã kêu gọi nhân dân đóng góp và tự đứng ra tu bổ Nhà tổ, Gác khánh và bậc đá cũ trước Tiền đường mà chưa được cơ quan có thẩm quyền cấp phép.
Trên cơ sở ý kiến của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội đã xem xét, xác định nguyên nhân, trách nhiệm và đề ra biện pháp xử lý, khắc phục vi phạm tại di tích chùa Trăm Gian theo ý kiến chỉ đạo của Bộ. Ngày 29/8, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội đã có kết luận ban đầu về những vi phạm và giao Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Nội về các sai phạm xảy ra tại di tích chùa Trăm Gian báo cáo Ủy ban Nhân dân thành phố có biện pháp xử lý cụ thể; tuy nhiên, qua kiểm tra, đến nay việc tổ chức thanh tra theo chỉ đạo của Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội chưa được Sở triển khai.
Trong diễn biến liên quan, ngày 6/9, tại di tích chùa Trăm Gian, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Hà Nội phối hợp cùng các cơ quan hữu quan và Ủy ban Nhân dân huyện Chương Mỹ, Ủy ban Nhân dân xã Tiên Phương tổ chức cuộc họp đánh giá lại mức độ vi phạm trong tu bổ, tôn tạo di tích chùa Trăm Gian.
Tại cuộc họp, cùng với việc các bên liên quan giải trình lý do, quá trình thực hiện dẫn tới vi phạm trong tu bổ, tôn tạo di tích, các cơ quan chức năng cũng đề cập nhiều tới việc thông tin thiếu chính xác của một số phương tiện thông tin đại chúng gây hiểu nhầm và bức xúc trong nhân dân.
Đó là thông tin phá vỡ chùa cũ xây chùa mới, nhân dân đi phá dỡ chùa, hạng mục kiến trúc bị phá dỡ có tuổi đời gần 1000 năm….Ông Nguyễn Đức Hòa, Phó Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Hà Nội cho biết: “Thông tin này đã gây phản cảm lớn trong xã hội; tác động không nhỏ tới các cơ quan từ thành phố tới Trung ương, thậm chí tại cuộc họp báo của Văn phòng Chính phủ cũng nhắc tới. Nhưng thực tế vụ việc không đúng như một số báo đã nêu.”
Còn theo ông Trần Vũ Lâm, Chủ tịch UBND huyện Chương Mỹ: “Một số báo chí thông tin không đầy đủ khiến mọi người hiểu nhầm phá bỏ cả chùa cũ xây chùa mới. Nhiều người dân Chương Mỹ đang làm ăn sinh sống ở các nơi trong cả nước, thậm chí cả ở nước ngoài gọi về bày tỏ tiếc nuối, trách móc chúng tôi không giữ được chùa, một di tích đẹp và cổ kính.”
Thực tế 3 hạng mục của chùa Trăm Gian bị vi phạm, dỡ đi xây mới là thềm đá trước sân Từ đường, gác Khánh và nhà Tổ. Trong khi chùa Trăm Gian có rất nhiều hạng mục công trình và hạng mục chính tạo nên hồn cốt của ngôi chùa là Tòa Tam Bảo vẫn được giữ nguyên. Còn khi nhà chùa hạ giải gác Khánh và nhà Tổ đã kêu gọi nhân dân đến công đức công sức, vì vậy thông tin nhân dân đi phá dỡ chùa là chưa thật chính xác./.
Ông Tân cũng cho biết, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch yêu cầu việc ngăn chặn, xử lý các vi phạm trong công tác tu bổ, tôn tạo di tích chùa Trăm Gian phải khẩn trương, kịp thời; đồng thời giao Thanh tra Bộ đôn đốc Thanh tra Sở Văn hóa Thể thao Du lịch Hà Nội sớm có kết luận về sự việc trên; đề nghị Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao Du lịch Hà Nội chỉ đạo Thanh tra Sở tổ chức ngay việc thanh tra, có kết luận cụ thể về các sai phạm xảy ra tại di tích chùa Trăm Gian báo cáo Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội và Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trước ngày 15/9 để có biện pháp xử lý.
Ngay sau khi báo chí nêu vụ việc vi phạm tại di tích chùa Trăm Gian, Bộ đã cử Thanh tra chuyên ngành kiểm tra và đình chỉ hoạt động xây dựng tại di tích này; có công văn đề nghị Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội chỉ đạo cơ quan chuyên môn thực hiện 4 vấn đề: Đình chỉ việc thi công tại di tích chùa Trăm Gian và có biện pháp xử lý vi phạm; bảo vệ toàn bộ cấu kiện gỗ, chân tảng, ngói lợp cũ của Nhà tổ, Gác khánh và bậc đá cũ trước sân Tiền đường; nhanh chóng xây dựng phương án phục hồi nguyên trạng Nhà tổ, Gác khánh và bậc cấp sân trước Tiền đường trên cơ sở tái sử dụng tối đa các cấu kiện cũ của công trình và thiết kế đã được thỏa thuận; thực hiện các thủ tục để tu bổ di tích theo quy định.
Để sớm khắc phục sai phạm, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã giao Thanh tra Bộ và Cục Di sản văn hóa kiểm tra, hướng dẫn Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Nội trong việc thực hiện 4 vấn đề nêu trên. Thanh tra Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng đã có Văn bản gửi Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Nội về tổ chức thanh tra và báo cáo kết luận thanh tra công tác trùng tu Chùa Trăm gian. Theo đó, công tác tu bổ, tôn tạo chùa Trăm Gian (thuộc huyện Chương Mỹ, thành phố Hà Nội) đã để xảy ra những sai phạm, gây dư luận không tốt, ảnh hưởng công tác bảo tồn di sản văn hóa.
Chùa Trăm Gian được xếp hạng di tích quốc gia năm 1962. Ngôi chùa có lịch sử xây dựng từ thời Lý (năm 1185) nhưng trải qua thời gian, di tích không còn giữ được công trình nào của thời khởi dựng. Chùa Trăm Gian đã được tu bổ nhiều lần trong đó, Tam bảo và gác chuông là hai hạng mục quan trọng nhất của chùa đã được tu bổ trước đây và vẫn được bảo tồn nguyên vẹn. Gác khánh và Nhà tổ là hai công trình kiến trúc gỗ có niên đại cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, các cấu kiện kiến trúc ít trang trí chạm khắc, nhiều cấu kiện kiến trúc gỗ làm bằng gỗ tạp đã bị mối mọt, một số cột được nối chân... Trước khi xảy ra vi phạm, hai công trình này đều ở trong tình trạng xuống cấp, được chống đỡ tạm để đảm bảo an toàn cho công trình và người sử dụng.
Năm 2006, Ủy ban Nhân dân tỉnh Hà Tây đã cho lập “Dự án bảo tồn, tu bổ, tôn tạo di tích chùa Trăm Gian”, Bộ Văn hóa-Thông tin (trước đây) đã có văn bản thỏa thuận Dự án và Thiết kế bản vẽ thi công tu bổ, tôn tạo di tích này để địa phương phê duyệt Dự án và bố trí kinh phí đầu tư. Năm 2012, Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội đã bố trí kinh phí để tu bổ chùa Trăm Gian nhưng chưa kịp thực hiện, vị sư trụ trì đã kêu gọi nhân dân đóng góp và tự đứng ra tu bổ Nhà tổ, Gác khánh và bậc đá cũ trước Tiền đường mà chưa được cơ quan có thẩm quyền cấp phép.
Trên cơ sở ý kiến của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội đã xem xét, xác định nguyên nhân, trách nhiệm và đề ra biện pháp xử lý, khắc phục vi phạm tại di tích chùa Trăm Gian theo ý kiến chỉ đạo của Bộ. Ngày 29/8, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội đã có kết luận ban đầu về những vi phạm và giao Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Nội về các sai phạm xảy ra tại di tích chùa Trăm Gian báo cáo Ủy ban Nhân dân thành phố có biện pháp xử lý cụ thể; tuy nhiên, qua kiểm tra, đến nay việc tổ chức thanh tra theo chỉ đạo của Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội chưa được Sở triển khai.
Trong diễn biến liên quan, ngày 6/9, tại di tích chùa Trăm Gian, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Hà Nội phối hợp cùng các cơ quan hữu quan và Ủy ban Nhân dân huyện Chương Mỹ, Ủy ban Nhân dân xã Tiên Phương tổ chức cuộc họp đánh giá lại mức độ vi phạm trong tu bổ, tôn tạo di tích chùa Trăm Gian.
Tại cuộc họp, cùng với việc các bên liên quan giải trình lý do, quá trình thực hiện dẫn tới vi phạm trong tu bổ, tôn tạo di tích, các cơ quan chức năng cũng đề cập nhiều tới việc thông tin thiếu chính xác của một số phương tiện thông tin đại chúng gây hiểu nhầm và bức xúc trong nhân dân.
Đó là thông tin phá vỡ chùa cũ xây chùa mới, nhân dân đi phá dỡ chùa, hạng mục kiến trúc bị phá dỡ có tuổi đời gần 1000 năm….Ông Nguyễn Đức Hòa, Phó Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Hà Nội cho biết: “Thông tin này đã gây phản cảm lớn trong xã hội; tác động không nhỏ tới các cơ quan từ thành phố tới Trung ương, thậm chí tại cuộc họp báo của Văn phòng Chính phủ cũng nhắc tới. Nhưng thực tế vụ việc không đúng như một số báo đã nêu.”
Còn theo ông Trần Vũ Lâm, Chủ tịch UBND huyện Chương Mỹ: “Một số báo chí thông tin không đầy đủ khiến mọi người hiểu nhầm phá bỏ cả chùa cũ xây chùa mới. Nhiều người dân Chương Mỹ đang làm ăn sinh sống ở các nơi trong cả nước, thậm chí cả ở nước ngoài gọi về bày tỏ tiếc nuối, trách móc chúng tôi không giữ được chùa, một di tích đẹp và cổ kính.”
Thực tế 3 hạng mục của chùa Trăm Gian bị vi phạm, dỡ đi xây mới là thềm đá trước sân Từ đường, gác Khánh và nhà Tổ. Trong khi chùa Trăm Gian có rất nhiều hạng mục công trình và hạng mục chính tạo nên hồn cốt của ngôi chùa là Tòa Tam Bảo vẫn được giữ nguyên. Còn khi nhà chùa hạ giải gác Khánh và nhà Tổ đã kêu gọi nhân dân đến công đức công sức, vì vậy thông tin nhân dân đi phá dỡ chùa là chưa thật chính xác./.
Mỹ Bình (TTXVN)
