Kể từ lần đầu xuất hiện trong truyện tranh năm 1940, Joker đã nổi lên như một trong những nhân vật phản diện hay nhất trong văn hóa đương đại.
"Hoàng tử Hề của tội ác" không sở hữu năng lực siêu nhân, song lại là kẻ thù nguy hiểm nhất của Batman và cũng là nhân vật không thể thiếu trong những hành trình của Batman, như Âm với Dương. Cũng vì lẽ đó, dự án phim 18+ lấy Joker làm tâm điểm thay vì Batman của hãng Warner Bros nhận được những sự quan tâm đặc biệt.
Khán giả chờ đợi một câu chuyện, xuất xứ riêng biệt về Joker, cộng thêm màn thể hiện của tài tử Joaquin Phoenix sau nỗi thất vọng mang tên Jared Leto trong "Suicide Squad."
Kết quả không gây thất vọng, khi "Joker" giành giải Sư tử Vàng tại Liên hoan phim Venice, trong khi Joaquin Phoenix được xem như ứng cử viên hàng đầu cho Oscar "Nam diễn viên chính xuất sắc nhất" với màn hóa thân Joker đầy ám ảnh.
Khởi nguồn cái Ác
Thay vì khai thác Joker ở thời điểm nhân vật này đã trở thành một ác nhân gây ra sự hỗn loạn và là một bậc thầy của những âm mưu, sự thao túng..., "Joker" kể câu chuyện từ thời điểm nhân vật này còn là người đàn ông khốn khó Arthur Fleck (Joaquin Phoenix). Người đàn ông trung niên này rất hay cười, song đó là những tràng cười không thể kiềm chế do một chứng bệnh hiếm gặp gây nên. Trong thực tế, cuộc đời u ám tại Gotham không cho Fleck một lý do nào để nở nụ cười lạc quan.
Anh sống cùng người mẹ già yếu trong căn hộ tồi tàn, tại một thành phố mà những kiếp người như nhà Fleck nhiều vô số kể và "chẳng ai thèm quan tâm." Anh nuôi mộng trở thành diễn viên hài độc thoại, nhưng ngay cả mẹ anh cũng nghĩ anh không có tố chất hài hước để theo đuổi giấc mơ này. Anh khao khát được lắng nghe, được thừa nhận nhưng dường như những mong muốn này là quá xa xỉ. Cứ như thế, hành trình chuyển hoá thành Joker của Fleck được diễn ra...
So với những bộ phim chuyển thể hay lấy cảm hứng từ truyện tranh, "Joker" mang ít yếu tố giải trí hơn hẳn. Bộ phim mang thiên hướng của một bộ phim tâm lý, tập trung vào khai thác nội tâm nhân vật Arthur và được dẫn dắt với nhịp điệu chậm rãi trong hơn nửa đầu thời lượng phim trước những diễn biến được đẩy cao lên vào khúc cuối.
Không có những màn kỹ xảo cháy nổ, những tình huống chiến đấu được dàn dựng đẹp mắt hay những tình huống hài hước được lồng vào để giảm bớt sự căng thẳng, "Joker" có thể là một lựa chọn "nặng đô" với những khán giả tìm kiếm sự giải trí đơn thuần như những bộ phim siêu anh hùng khác.
Tài tử Joaquin Phoenix trong Joker. (Nguồn: Warner Bros. Entertainment Inc.) Dù được biết tới với vai trò đạo diễn loạt phim hài "The Hangover," đạo diễn Todd Phillips cho thấy mình không phải chỉ biết tạo nên tiếng cười. Dưới sự chỉ đạo của ông, câu chuyện về Joker dần được phô bày một cách chậm rãi và có sức hút riêng biệt, khi cuộc đời đen tối của nhân vật này và xã hội anh sống dần được hé mở.
Một Gotham tăm tối: nơi những trung tâm trợ cấp xã hội có thể bị đóng cửa vì hết kinh phí, nơi nhà thương điên hoang tàn vì chẳng ai ngó ngàng, nơi những người giàu có thể khoác lên trang phục sang trọng và thích thú thưởng thức "Modern Times" của Charlie Chaplin dẫu bên ngoài là đám đông biểu tình trong phẫn nộ, nơi dường như chỉ mạng sống của những người có tiền và quyền được quan tâm - dẫu rằng họ chưa chắc là những người tốt và xứng đáng với điều đó...
Qua những góc quay đối xứng và tông màu được lựa chọn có chủ đích - chủ yếu là tông xanh vàng nhuốm màu ảm đạm - sự buồn thảm, mục rữa của Gotham và tâm hồn Arthur Fleck được hiện lên rõ nét. Cảm xúc của người xem còn nhiều lúc bị bóp nghẹt bởi phần nhạc nền da diết, khắc hoạ nỗi buồn và sự bức bối của nhà soạn nhạc Hildur Guðnadóttir. Cô là người thực hiện âm nhạc cho tuyệt phẩm truyền hình "Chernobyl" và tiếp tục chinh phục khán giả với những âm thanh violin ám ảnh, nhức nhối trong "Joker." Phần quay phim và âm nhạc là những yếu tố cộng hưởng, tôn vinh diễn xuất đỉnh cao của tài tử Joaquin Phoenix.
Mọi thứ do người xem định đoạt
Không phải ngẫu nhiên mà ngay từ lúc này, Joaquin Phoenix đã được xem như một ứng cử viên sáng giá cho tượng vàng Oscar "Nam diễn viên chính xuất sắc nhất" vào đầu năm tới. Trong một bộ phim có cây đại thụ về diễn xuất Robert De Niro, Phoenix vẫn rực sáng như họ của anh: Phượng hoàng. Sẽ thật khó có thể tưởng tượng liệu "Joker" có thể được tôn vinh đến vậy nếu người vào vai Arthur Fleck là một ai khác chứ không phải tài tử từng ba lần được đề cử Oscar này.
Trong quá trình sáng tạo nhân vật, Phoenix đã đọc rất nhiều tài liệu về các bệnh nhân với vấn đề tâm lý cũng như những tên tội phạm. Anh cho biết điều làm mình hứng thú với dự án là việc được chủ động tiếp cận Joker theo một hướng mới, không dựa theo những màn nhập vai trong quá khứ - dù có là Heath Ledger với tượng vàng Oscar trong "The Dark Knight."
Với Phoenix, quá trình sáng tạo và khám phá tâm lý nhân vật diễn ra không chỉ trong thời gian nghiên cứu kịch bản mà kéo dài tới tận ngày cuối cùng quay phim. Không chỉ dành thời gian đào sâu vào tâm trí những người gặp vấn đề tâm lý, Phoenix còn tự áp dụng một chế độ ăn uống kham khổ để giảm hơn 20kg - qua đó tạo nên vẻ ngoài khắc khổ với nhiều chấn thương cả về tinh thần lẫn thân xác cho Arthur Fleck. Trường phái Method-Acting của Phoenix cho thấy hiệu quả, khi khán giả không còn nhìn thấy những nhân vật mà tài tử 44 tuổi này từng thể hiện trong quá khứ khi xem "Joker."
Tài tử Joaquin Phoenix trong Joker. (Nguồn: The New York Times) Chỉ còn đó một Arthur Fleck với những suy nghĩ đan xen thực và ảo như mê hồn trận, với những tràng cười không dứt có thể khiến người xem rùng mình. Từng hành động, cử chỉ của Fleck trên màn ảnh đều được tính toán kỹ càng và đem tới sự thuyết phục, thậm chí là cả thương cảm từ phía khán giả. Nếu để ý kỹ, bước đi của Arthur ở đầu phim với điệu bộ rúm ró, thiếu tự tin cho tới cách gã hiên ngang bước ra sân khấu có sự khác biệt rõ rệt.
Tương tự là những điệu nhảy của Joker, từ khi âm thầm khiêu vũ như một sự giải toả trong căn phòng trống tới nhảy múa như thể tiệc tùng giữa thanh thiên bạch nhật. Ở giữa hai thái cực đó là sự chuyển mình của Arthur Fleck thành Joker, khi cái ác vốn tồn tại và ngủ sâu trong lòng gã dần được đánh thức và dần chiếm lấy thể xác Fleck khi cuộc đời ngày càng dồn ép gã.
"Joker" là một bộ phim đầy tranh cãi. Các tờ Empire, IGN hay Rolling Stone dành cho tác phẩm 18+ này điểm số từ cao chót vót tới tuyệt đối, trong khi các tờ Time, The New Yorker hay The Wall Street Journal thẳng thừng cho bộ phim điểm dưới mức trung bình. Tờ The Guardian thậm chí còn gọi đây là "bộ phim gây thất vọng nhất của năm."
Đây là điều có thể hiểu được, bởi bất chấp những điểm cộng từ diễn xuất, quay phim và âm nhạc, "Joker" vẫn có một cốt truyện đơn giản và dễ đoán. Những thông điệp trong phim cũng có thể bị hiểu nhầm là cổ suý cho bạo lực, khi không ít người xem tỏ ra đồng cảm với Joker trước những tội ác sai trái.
Khi nói về nhân vật Arthur, đạo diễn Todd Phillips đã trình bày quan điểm: "Anh ta là một kẻ vô tình bị hiểu nhầm là biểu tượng khi đang đi tìm danh tính cho mình. Mục đích của anh ta đơn thuần là muốn làm người khác cười và mang niềm vui tới với thế giới."
Về phần Phoenix, khi được hỏi anh nghĩ sao về việc ủng hộ Arthur, tài tử này đã nhường quyền lựa chọn cho khán giả: "Niềm vui của phim là khán giả có thể tự lựa chọn suy nghĩ về sự chuyển hoá của Arthur. Trong hầu hết các bộ phim, thường có người hùng và kẻ ác, với những động cơ rõ ràng. Điều tôi thích ở tác phẩm này là tôi không bao giờ dám chắc điều gì là động lực của Joker. Tôi có quan điểm của riêng mình, nhưng tôi không muốn áp đặt nó lên những ai chưa xem bộ phim này."
"Joker" là một bộ phim chất lượng, gợi nhớ tới những tác phẩm u tối kinh điển "A Clorkwork Orange" hay "Taxi Driver." Phim có hay như lời ngợi ca hay không, những thông điệp của phim là thế nào - như Phoenix nói - chính là lựa chọn và trải nghiệm cá nhân của khán giả. Nhưng sự tỉnh táo khi thưởng thức là điều cần thiết bởi bầu không khí ám ảnh, đen tối mà bộ phim mang tới.
| Joker |
