Trong khuôn khổ chuyến thăm Liên bang Nga từ ngày 23-28/9/2024, ngày 26/9, Đoàn công tác của Bộ Khoa học và Công nghệ do Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt làm trưởng đoàn đã đến thăm và làm việc với Viện Liên hiệp Nghiên cứu Hạt nhân (JINR).
Viện sĩ Grigory Trubnikov - Giám đốc JINR đánh giá cao sự quan tâm và đóng góp lớn của Việt Nam trong thúc đẩy hiệu quả các hoạt động hợp tác nghiên cứu khoa học với JINR thời gian qua.
JINR đã đào tạo nhiều nhà khoa học hàng đầu của Việt Nam, điển hình như cố Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đình Tứ và cố Giáo sư Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu. Nhiều chuyên gia và nhà khoa học khác từ Việt Nam cũng đã tham gia nghiên cứu và làm việc tại Viện, góp phần quan trọng vào những thành công chung của JINR.
Tại buổi làm việc, hai bên đã trao đổi các nội dung hợp tác như nghiên cứu, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành năng lượng nguyên tử Việt Nam và việc triển khai thực hiện Dự án Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Công nghệ hạt nhân tại Việt Nam…
Mục tiêu then chốt của Việt Nam trong hợp tác nghiên cứu khoa học với JINR là đào tạo nguồn nhân lực và khai thác hiệu quả các thiết bị hiện có tại các phòng thí nghiệm.
Hiện nay, với đội ngũ các cán bộ, nhà khoa học trẻ đang làm việc ngắn và dài hạn hàng năm tại Viện, Việt Nam đã phần nào phát triển và tập trung được một số nhóm nghiên cứu có chất lượng, đủ năng lực tham gia xây dựng các hướng nghiên cứu và đề xuất các bài toán xuất phát từ nhu cầu thực tiễn trong phát triển khoa học công nghệ tại Việt Nam.
Nhiều nghiên cứu viên Việt Nam đã và đang được đào tạo trở thành Tiến sĩ (tại JINR và Việt Nam) trong các lĩnh vực khoa học then chốt, từng bước làm chủ các nghiên cứu, đóng góp vào các công bố khoa học trên những tạp chí uy tín quốc tế về vật lý hạt nhân như Physical Review Letters, Physical Review C.
Dựa trên nền tảng hợp tác vững chắc này, Bộ Khoa học và Công nghệ mong muốn Viện JINR tiếp tục tạo điều kiện cho các nhà khoa học Việt Nam sang làm việc và nghiên cứu tại Viện, trở thành những chuyên gia xuất sắc.
Điều này bao gồm việc tham gia và các nhóm nghiên cứu hàng đầu tại Viện, tham dự các khóa đào tạo ngắn và dài hạn cũng như có cơ hội phát triển và làm chủ các hướng nghiên cứu riêng do Việt Nam chủ trì. Bộ Khoa học và Công nghệ cũng hi vọng JINR sẽ tiếp tục hỗ trợ thêm về tài chính trong quá trình đào tạo và làm việc của các nhà khoa học Việt Nam tại Viện.
Về Dự án xây dựng Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Công nghệ hạt nhân (CNST), Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cho biết đây là hoạt động hợp tác lớn nhất và quan trọng nhất cho đến nay giữa Tập đoàn Năng lượng Nguyên tử Quốc gia Liên bang Nga (ROSATOM) và Bộ Khoa học và Công nghệ.
Hiện tại, Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam (VINATOM) đang tích cực thúc đẩy hợp tác nghiên cứu và gửi cán bộ sang làm việc tại JINR để đào tạo đội ngũ chủ chốt cho Dự án CNST.
Trong tương lai, JINR dự kiến sẽ đầu tư lắp đặt một số hệ thống thiết bị tại CNST, cho phép các nhà khoa học Việt Nam, Nga và quốc tế cùng tham gia khai thác, nghiên cứu, như một chi nhánh của JINR tại Việt Nam. Bộ trưởng nhận định đây là một sáng kiến ý nghĩa, mở ra cơ hội biến CNST thành trung tâm nghiên cứu hạt nhân quốc tế, thúc đẩy nghiên cứu ứng dụng và đào tạo nhân lực trong lĩnh vực hạt nhân.
Trên cơ sở này, Bộ trưởng kỳ vọng JINR sẽ tiếp tục tăng cường hợp tác và hỗ trợ Việt Nam trong việc triển khai Dự án CNST, bao gồm: Xây dựng kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực giai đoạn 2025-2030 cho Việt Nam tại JINR nhằm chuẩn bị cho lò phản ứng nghiên cứu mới đồng thời khai thác các kênh nghiên cứu và ứng dụng của lò phản ứng; cùng VINATOM và các đơn vị nghiên cứu của Việt Nam xây dựng lộ trình khai thác hiệu quả lò phản ứng sau khi đi vào hoạt động, với sự tham gia trực tiếp của JINR và các quốc gia trong khu vực. Điều này sẽ giúp Việt Nam tích hợp vào quy hoạch nghiên cứu ứng dụng năng lượng nguyên tử và triển khai các nhiệm vụ trong thời gian tới.
Hiện thực hóa tiềm năng hợp tác lĩnh vực năng lượng nguyên tử Việt Nam-Nga
Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cho biết, sự thành công của Dự án Trung tâm Nghiên cứu khoa học công nghệ hạt nhân đánh dấu cột mốc quan trọng trong hợp tác khoa học và công nghệ Việt-Nga.
JINR cam kết tiếp tục đóng góp quan trọng cho sự phát triển của ngành năng lượng nguyên tử tại Việt Nam trong thời gian tới. Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt đề nghị hai bên tiếp tục trao đổi và triển khai các hạng mục hợp tác thông qua các đầu mối của Bộ Khoa học và Công nghệ, bao gồm Vụ Hợp tác Quốc tế và các đầu mối chuyên môn tại VINATOM.
Sau buổi làm việc giữa Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam Huỳnh Thành Đạt và Giám đốc JINR Grigory Trubnikov, đại diện của JINR, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, cùng VINATOM đã tổ chức một cuộc họp Hội đồng hỗn hợp để bàn về các dự án khoa học, nhằm thông báo kết quả công tác nghiên cứu giữa hai bên./.
JINR, được thành lập năm 1956 tại Dubna (Liên Xô), là cơ quan nghiên cứu trong lĩnh vực hạt nhân và hạt cơ bản, nhằm thống nhất nỗ lực khoa học của các quốc gia thành viên để nghiên cứu tính chất cơ bản của vật chất. Sau gần 70 năm, JINR đã thực hiện nhiều nghiên cứu và đào tạo đội ngũ khoa học chất lượng cao cho các quốc gia thành viên.
* Hiện JINR có 16 quốc gia thành viên, trong đó có Việt Nam. Từ năm 1982, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) đã được giao nhiệm vụ điều phối hoạt động hợp tác giữa Chính phủ Việt Nam và JINR
* Các hoạt động hợp tác song phương giữa VINATOM với JINR được thực hiện chủ yếu thông qua các hình thức như hợp tác thực hiện dự án, nghiên cứu, đào tạo cán bộ và công bố công trình nghiên cứu khoa học
