Cảnh ngập lụt do mưa lớn kéo dài tại thị trấn Lugo thuộc vùng Emilia-Romagna, miền Bắc Italy ngày 18/5/2023. (Ảnh: AFP/TTXVN) Cuối tuần trước, Thủ tướng Italy Giorgia Meloni đã phải rút ngắn lịch trình đến Nhật Bản, nơi bà tham gia Hội nghị thượng đỉnh G7, để trở về thị sát các khu vực bị lũ lụt nghiêm trọng ở Emilia-Romagna và chỉ đạo công tác ứng phó xử lý thảm họa.
Hai đợt mưa, diễn ra cách nhau 15 ngày, đã đổ xuống Emilia-Romagna lượng nước mưa bằng mức trung bình của cả năm, sau 2 năm hạn hán khiến mặt đất khô nứt trở nên không thấm nước, làm trôi đất lớp đất bề mặt và phá hủy các vườn cây ăn quả, vườn nho và diện tích canh tác đã sẵn sàng để thu hoạch.
Trận lũ lụt kinh hoàng ở "thiên đường ẩm thực" Emilia-Romagna khiến nhiều người yêu văn hóa và ẩm thực đau lòng.
Emilia-Romagna - niềm tự hào cả về ẩm thực và văn hóa của Italy
Emilia-Romagna nằm ở khu vực Bắc Italy, bao gồm hai vùng lịch sử là Emilia và Romagna với thủ phủ là Bologna, có diện tích 22.446km2, dân số khoảng 4,4 triệu người.
Emilia-Romagna bắt đầu từ phía Đông Nam Milan và vùng Lombardy, trải dài qua rìa phía Bắc của Tuscany, cho tới tận Biển Adriatic, là một trong những vùng giàu có và phát triển nhất Italy, với GDP trên đầu người cao thứ ba toàn quốc.
Vùng này có nhiều thành phố nổi tiếng về ẩm thực được kết nối với nhau nhờ cây cầu Via Emilia do người La Mã xây dựng.
Các thị trấn vệ tinh như Bologna, Modena, Ravenna, Ceszena, Parma, với những ngôi làng nhỏ trên đỉnh đồi, sự pha trộn phong phú của nông thôn cổ đại với công nghiệp hiện đại, được mệnh danh là “ngôi nhà’’ của nhiều viên ngọc văn hóa và lịch sử quý.
Tuy nhiên, Emilia-Romagna nổi tiếng hơn cả là những đặc sản địa phương - kho tàng ẩm thực phong phú và đặc trưng.
Một loại Tortellini hấp dẫn của vùng Emilia-Romagna. (Nguồn: The Planets World) Ẩm thực Italy gồm có hơn 300 sản phẩm được bảo hộ (được định rõ bởi chỉ dẫn địa lý được bảo hộ - được gọi là PGI trong tiếng Anh và IGP trong tiếng Italy - hoặc chỉ định xuất xứ được bảo hộ, được gọi là PDO trong tiếng Anh và DOP trong tiếng Italy) nhiều hơn bất kỳ quốc gia châu Âu nào).
Emilia-Romagna sở hữu 47 sản phẩm trong số đó như jambon Parma, pho-mai Parmesan, giấm balsamic từ Modena, nước sốt Bolognese…
Thị trấn Parma, nơi được UNESCO liệt kê là một thành phố sáng tạo về ẩm thực, không chỉ có jambon prosciutto di Parma (Jambon treo khô) đã ướp muối 18 tháng, có loại tới 40 tháng hay vua của các loại phomai là Parmigiano-Reggiano, những chiếc nón pasta nhỏ nhồi nhân nấu với nước dùng, món mì pasta với các loại thảo mộc và phô mai váng sữa ricotta.
Parma còn sở hữu nhiều tòa nhà với kiến trúc La Mã tráng lệ như nhà thờ chính tòa có từ thế kỷ thứ 12, được trang trí bằng vô số bức bích họa và nhà rửa tội hình bát giác được xây dựng bằng đá cẩm thạch Verona.
Trong khi đó, thị trấn Modena lại sở hữu một trung tâm lịch sử với một nhà thờ được UNESCO vinh danh, có từ thế kỷ 12 theo kiến trúc La Mã, và một tháp chuông 200 bậc thang có tầm nhìn rộng khắp.
Modena, cũng là quê hương của giấm balsamic, có chợ mái che Mercato Albinelli nơi bán các loại nông sản tươi đa dạng, phô mai, rượu vang… mà khách du lịch có thể đến đó để thưởng thức được một bữa trưa “rất nhã” với phong cách phục vụ rất dễ thương của những người bán địa phương.
Với những tín đồ xe hơi, Bảo tàng Enzo Ferrari (hoặc cũng là nhà máy và bảo tàng về đua xe F1 cách năm dặm về phía Nam của Modena) là nơi không thể bỏ qua.
Thu hoạch nho ở vùng Tuscany. (Nguồn: AFP/TTXVN) Đi về phía ngoại ô, là vùng Tuscany với những vườn nho trập trùng ẩn hiện, khu vực này nổi tiếng về rượu vang sủi bọt Lambrusco hảo hạng cũng như loại giấm balsamic truyền thống theo từng mẻ nhỏ…
Từ Modena, du khách có thể tới với Bologna - thành phố của những cổng vòm được UNESCO vinh danh.
Trong khi đó, với tư cách là thành phố lớn nhất ở Emilia-Romagna, Bologne là một điểm đến phong phú cho những người thích ngao du với vô số quán ăn, quán rượu, nhà thờ lịch sử, bảo tàng.
Những vỉa hè có mái che khiến du khách có thể đi ngang qua hầu hết các trung tâm lịch sử của Bologne bao gồm cả quãng đường đi bộ dài hai dặm một bên là là những ngọn đồi xanh tươi, một bên là những con phố nhỏ dẫn đến vương cung thánh đường San Luca - nơi có bức bích họa "Thiên đường và địa ngục” (Heaven and Hell) vô cùng nổi danh.
Tháp Asinelli. (Nguồn: Bologna Welcome) Du khách có thể leo lên đỉnh Tháp Asinelli cao gần 100m với 498 bậc thang để chiêm ngưỡng toàn Bologne và khi đã mệt, hãy ghé một nhà hàng nhỏ ngay trên đường phố thưởng thức món bologna - một loại xúc xích mortadella (xúc xích thịt heo xay mịn), được cắt thành những lát cỡ chiếc đĩa, mỏng như tờ giấy.
Và sau đó, du khách không thể không thử món mì tagliatelle alla Bolognese, ragu với nước sốt thịt, là món ăn truyền thống nơi đây.
Nếu như Rimini - điểm bắt đầu Con đường Emilia-Romagna lịch sử hấp dẫn du khách bởi cây cầu La Mã 2000 năm tuổi có tên Tiberio, tòa lâu đài cổ Sismondo có từ thế kỷ 15 và “bộ sưu tập nhà hàng hải sản” vô cùng phong phú với những thực đơn hấp dẫn… thì Ravenna với hai nhà rửa tội, hai lăng mộ, một nhà nguyện và ba vương cung thánh đường với những bức tranh khảm đầy màu sắc có niên đại từ thế kỷ thứ năm và thứ sáu… được bảo tồn hầu như nguyên vẹn là điểm đến thú vị của những người ưa thích khảo cổ.
Ở đây, còn có ngôi mộ của nhà thơ Dante Alighieri- tác giả của tuyệt phẩm "Thần khúc" nổi tiếng - người bị lưu đày khỏi thành phố quê nhà Florence.
Thiên tai dội xuống
Trận lụt kinh hoàng đã gây họa cho hàng chục nghìn người tại Emilia-Romagna, Italy. Nhưng người dân lo sợ đây sẽ không phải lần cuối thảm họa xảy ra.
Khi nước lụt bất ngờ ập đến thị trấn Lugo, miền bắc Italy, vào tuần trước, Irinel Lungu, 45 tuổi, cùng vợ và đứa con nhỏ không còn lựa chọn nào ngoài việc nhanh chóng chạy lên tầng hai ngôi nhà của họ để lánh nạn.
Kể từ đó, họ gần như mắc kẹt tại tư gia. "Nước ngập đến ngực tôi tại khu vực tầng 1," Lungo chia sẻ với phóng viên New York Times vào cuối tuần trước. “Chúng tôi chẳng có chốn nào để đi cả.”
Cảnh ngập lụt tại Conselice, Emilia-Romagna, Italy, ngày 21/5/2023. (Ảnh: AFP/TTXVN) Nhà chức trách Italy đã cố gắng triển khai hoạt động cứu trợ. Tuy nhiên sự hỗ trợ vẫn chưa đến được với một số khu vực của Lugo và các thị trấn khác ở miền Bắc đất nước, đã bị nước lũ nhấn chìm khiến 14 người chết và hàng nghìn người mất nhà cửa.
Những con sông và con kênh với nước dâng tràn bờ còn nhấn chìm nhiều vùng nông thôn rộng lớn. Hàng trăm điểm sạt lở nguy hiểm xuất hiện. Một số thị trấn không giáp biển ở vùng núi bị cô lập hoàn toàn và người ta chỉ có thể tiếp cận chúng bằng trực thăng.
Vào ngày 20/5, khi mưa tiếp tục rơi xuống, cư dân xung quanh thành phố cổ Ravenna, nơi từng là thủ đô của Đế chế Byzantine, lại lo lắng về khả năng nước lũ dâng cao hơn nữa.
Nước lụt đã làm hỏng rất nhiều đồ đạc của cư dân trong vùng. Các bức ảnh chụp từ đây cho thấy hàng loạt những chiếc ghế sofa chìm trong nước. Những chai dầu ôliu và đồ hộp phủ đầy bùn được xếp trên đường phố. Một chiếc ôtô, bị nâng lên bởi dòng nước lũ, nổi lềnh bềnh bên một hàng rào.
Cảnh ngập lụt tại Faenza, miền Bắc Italy ngày 4/5/2023. (Ảnh: AFP/TTXVN) Lũ lụt đã đảo lộn cuộc sống của hàng chục nghìn người trong vùng Emilia-Romagna, do thời tiết bất thường đã khiến mưa lớn dồn dập xuất hiện chỉ trong thời gian ngắn.
Đáng lo ngại là các chuyên gia nói rằng các hình thái thời tiết cực đoan như thế này sẽ không phải là chuyện hiếm xảy ra nữa.
Thực tế, thời tiết cực đoan là hiện tượng đang ngày càng trở nên phổ biến ở châu Âu, từ những cơn bão và lũ lụt nghiêm trọng đã giết chết hàng chục người ở Đức năm 2021, cho đến những đợt nắng nóng thiêu đốt nước Anh - nơi vốn rất mát mẻ - vào tháng 7/2022.
Italy đã đối mặt với những vấn đề thời tiết riêng. Khi thì Italy bị mắc kẹt trong những đợt hạn hán khắc nghiệt khiến nhiều thị trấn khô cằn, nông nghiệp tê liệt và làm khô cạn vựa bánh mỳ của đất nước. Nhưng sau đó, nước này phải đón những trận mưa xối xả và lũ lụt nghiêm trọng, như những gì diễn ra vào tuần trước.
Các nhà lãnh đạo của Italy đang cố gắng chấp nhận điều mà giới khoa học gọi là "bình thường mới" liên quan tới hiện tượng biến đổi khí hậu toàn cầu. Nhưng một số nhà lập pháp đang đặt câu hỏi rằng liệu Italy có bỏ lỡ cơ hội để chuẩn bị tốt hơn nhằm đối phó với tình trạng lũ lụt nghiêm trọng mà nhiều người đã thấy.
Các chuyên gia nói rằng không chỉ Italy mà nhiều nơi trên thế giới cũng có thể hứng chịu những cơn bão bất thường và nghiêm trọng hơn khi Trái đất nóng lên, làm tăng tính cấp bách phải hành động để bảo vệ các cộng đồng.
Barbara Lastoria, một kỹ sư thủy lực tại Viện Nghiên cứu và Bảo vệ Môi trường ở Rome, cho biết các cuộc tranh luận về quản lý nước nổi lên trong tuần qua do xử lý lũ lụt sẽ chẳng có ý nghĩa gì nếu vấn đề biến đổi khí hậu lớn hơn và hiện hữu không được giải quyết.
“Nhiệt độ tăng dẫn đến sự phát triển của các hiện tượng cực đoan như hạn hán và lũ lụt - chúng là hai mặt của cùng một đồng xu," bà nói. “Nhiệt độ tăng giống như xăng trong động cơ của các hiện tượng cực đoan. Nó phải được xử lý trước.”
Thủ tướng Italy Giorgia Meloni (giữa) thăm khu vực chịu ảnh hưởng của lũ lụt tại thị trấn Faenza, Emilia-Romagna, ngày 21/5/2023. (Ảnh: AFP/TTXVN) Đối với một số người, lũ lụt là nguyên nhân khiến họ phải rời khỏi vùng đất tuyệt vời này. Claudio Dosi, 46 tuổi, một thợ hàn ở Sant’Agata sul Santerno, cho biết anh đang tính chuyển đi nơi khác sau khi cha mẹ đẻ được sơ tán đến một trung tâm thể thao địa phương do nhà bị ngập nước. “Tôi không chắc chúng tôi có tương lai ở đây,” anh nói.
Nhưng chuyển đi không phải là lựa chọn của một số người khác. Lillia Osti, 77 tuổi, nói rằng bà đã sống trong một ngôi nhà tuyệt đẹp, được bao quanh bởi những cánh đồng lúa mì và lê ở phía tây bắc Lugo, trong suốt 60 năm.
Theo bà, lũ lụt không phải là hiện tượng quá bất thường ở khu vực trũng thấp này, mặc dù trước đây nước chưa bao giờ làm ngập tầng trệt ngôi nhà của bà. “Những gì vừa diễn ra không bình thường," bà nói. "Nhưng miễn là chúng tôi còn sống, chúng tôi sẽ xây dựng lại tất cả”./.
