Ngày 13/5/2022, Chủ tịch đảng Hợp nhất Dân chủ (DUP) tại Bắc Ireland Jeffrey Donaldson khẳng định DUP sẽ không ủng hộ việc bầu người đứng đầu cơ quan nghị viện hoặc đề cử các quan chức cấp cao tại vùng lãnh thổ thuộc Vương quốc Anh này cho đến khi Anh thay đổi Nghị định thư Bắc Ireland. (Ảnh: AFP/TTXVN) Ngày 16/5, Ngoại trưởng Ireland Simon Coveney cho biết Liên minh châu Âu (EU) sẵn sàng thảo luận với Anh để tháo gỡ các vấn đề tranh chấp thương mại ở vùng Bắc Ireland nhưng khẳng định sẽ duy trì Nghị định thư Bắc Ireland.
Phát biểu tại Brussels (Bỉ) trong cuộc họp với các ngoại trưởng của EU, ông Coveney cho biết vấn đề lúc này là giải quyết những yêu cầu chung của toàn bộ vùng Bắc Ireland đồng thời nhắc lại rằng trong cuộc trưng cầu ý dân về vấn đề Brexit, đa số người dân vùng này lựa chọn ở lại EU.
Tuy nhiên, Ngoại trưởng Ireland lưu ý điều này không đồng nghĩa rằng EU không thử đánh giá các quan điểm khác. Đó là cách cần làm thay vì đưa ra những lời đe dọa về các hành động đơn phương hoàn toàn không giúp ích cho việc tháo gỡ vấn đề, ám chỉ việc Anh đe dọa kích hoạt điều khoản giải quyết tranh chấp, đơn phương tạm dừng áp dụng Nghị định thư Bắc Ireland.
Thủ tướng Anh đến Belfast tìm cách tháo gỡ bất đồng chính trị
Cũng trong ngày 16/5, Thủ tướng Anh Boris Johnson đến thăm vùng Bắc Ireland để kêu gọi các bên nỗ lực thành lập một hội đồng lãnh đạo chia sẻ quyền lực giữa phe ủng hộ Anh và phe ủng hộ Cộng hòa Ireland tại vùng này.
Trước đó, trong cuộc bầu cử địa phương hồi đầu tháng này, lần đầu tiên trong lịch sử, phe thân Cộng hòa Ireland đã giành chiến thắng trước phe ủng hộ Anh, theo đó đưa lãnh đạo đảng Sinn Fein lên làm thủ hiến vùng.
[Anh nhấn mạnh sự cần thiết giải quyết vấn đề Nghị định thư Bắc Ireland]
Tuy nhiên, phe ủng hộ Anh ra điều kiện chỉ tham gia bỏ phiếu bầu người đứng đầu nghị viện vùng nếu Nghị định thư Bắc Ireland được điều chỉnh, qua đó cho phép dỡ bỏ các điểm kiểm tra hải quan đối với hàng hóa từ các vùng khác của Anh tới Bắc Ireland. Phe thân Anh tại Bắc Ireland gọi đây là một sự chia cắt vùng lãnh thổ này với phần còn lại của Vương quốc Anh.
Nghị định thư Bắc Ireland là một phần của Thỏa thuận Brexit đưa Anh ra khỏi EU. Theo đó, để tránh thiết lập đường biên giới trên bộ giữa vùng Bắc Ireland và Cộng hòa Ireland (thuộc EU) mà vẫn đảm bảo hàng hóa từ Anh sang EU phù hợp các tiêu chuẩn của thị trường chung châu Âu, các bên nhất trí thiết lập các điểm kiểm soát hàng hóa từ các vùng còn lại của Anh sang Bắc Ireland. Phe ủng hộ Anh tại vùng lãnh thổ này đã liên tục phản đối nghị định thư và tiến hành các cuộc biểu tình bạo loạn.
Trong chuyến thăm lần này, ông Johnson dự kiến sẽ gặp gỡ tất cả các bên liên quan để khẳng định London sẽ đóng vai trò nhằm đảm bảo ổn định tình hình nhưng các chính trị gia Bắc Ireland cần được trở lại làm việc để có thể quyết định những vấn đề cốt yếu của vùng.
Chính quyền London cũng cho rằng việc triển khai thực hiện Nghị định thư Bắc Ireland đang đe dọa hòa bình tại vùng này và để ngỏ khả năng kích hoạt điều khoản thứ 16 của Thỏa thuận Brexit để dừng triển khai nghị định thư này nếu EU không đồng ý điều chỉnh văn kiện.
Đến nay Anh và EU vẫn chưa thể thống nhất cách xử lý vấn đề liên quan nghị định thư và vẫn tranh cãi qua lại./.
