Hiện nay, các thị trường lớn quốc tế đã áp dụng các cơ chế điều chỉnh carbon xuyên biên giới trong quá trình sản xuất, kinh doanh và nhập khẩu. Do đó, nếu các doanh nghiệp không triển khai việc giảm hàm lượng carbon trên một đơn vị sản phẩm, năng lực cạnh tranh của hàng hóa của Việt Nam sẽ sụt giảm đáng kể.
Trước thực tiễn đó, Hội đồng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững Việt Nam, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VBCSD-VCCI) phối hợp cùng Bộ Tài nguyên và Môi trường (MONRE), Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) đã tổ chức “Hội thảo Doanh nghiệp về Chuyển đổi Xanh, Tài chính Xanh hướng đến mục tiêu phát thải ròng bằng '0' vào năm 2050,” ngày 11/4.
Chuyển thách thức thành cơ hội
Nhấn mạnh “chuyển đổi sang mô hình kinh doanh bền vững đã không còn là một ‘chiếc áo thời trang’ để làm đẹp cho doanh nghiệp, ông Nguyễn Tiến Huy, Giám đốc Văn phòng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững của VCCI, khẳng định phát triển bền vững là điều kiện cần và đủ để các doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, khả năng chống chịu và có thể đáp ứng các yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế đang ngày một quan tâm hơn đến các vấn đề môi trường, xã hội, quản trị bền vững.
Tiêu chuẩn Xanh, kinh tế tuần hoàn: Chuyển đổi để thúc đẩy xuất khẩu bền vững
Bộ Công Thương khuyến cáo doanh nghiệp đa dạng hóa ngành hàng và thị trường xuất khẩu, chủ động cải tiến công nghệ để hàng hoá có giá trị gia tăng cao, đáp ứng tiêu chuẩn Xanh, kinh tế tuần hoàn.
Theo khảo sát của VCCI thực hiện trên 10.000 doanh nghiệp trong nước, 56% doanh nghiệp cho biết đã nhận thấy cơ hội từ biến đổi khí hậu. Trong đó, khoảng 30% nhận định đã đến lúc tái cơ cấu, sắp xếp lại sản xuất và 17% cho rằng đây là cơ hội để tạo ra sản phẩm và dịch vụ công nghệ mới đồng thời phát triển thêm thị trường cho sản phẩm đang có.
Trên thực tế, một số doanh nghiệp Việt Nam đã tham gia thực hiện mục tiêu phát thải bằng “0.” Các doanh nghiệp này bước đầu đã bắt kịp với các yêu cầu quốc tế về giảm phát thải cũng như sẵn sàng thực hiện chính sách của Chính phủ về ứng phó với biến đổi khí hậu.
Trên cơ sở đó, ông Huy cũng chia sẻ một trong những ưu tiên hành động của VBCSD-VCCI trong thời gian tới là xây dựng và vận hành các nhóm công tác về Chuyển đổi Xanh, ESG (Môi trường-Xã hội-Quản trị) và Tài chính Xanh. Từ đó, nhân rộng mạnh mẽ hơn các mô hình kinh doanh bền vững và đóng góp thêm các kiến nghị chính sách nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý hỗ trợ cho phát triển bền vững doanh nghiệp.
Các diễn giả đại diện của Coca-Cola Việt Nam, VinBus, Daikin Việt Nam, Insee Việt Nam… đánh giá cao những nỗ lực không ngừng của Chính phủ nhằm tạo lập môi trường chính sách thuận lợi với các quy định hướng dẫn giảm phát thải khí nhà kính liên. Bên cạnh đó, khối doanh nghiệp cũng chia sẻ những nỗ lực trong việc giảm phát thải khí nhà kính thông qua các ví dụ điển hình cụ thể.
Về phía nhà quản lý, ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó cục trưởng, Cục Biến đổi khí hậu - Bộ Tài Nguyên và Môi trường, cho rằng cộng đồng doanh nghiệp đóng vai trò là chủ thể quan trọng trực tiếp tham gia, chuyển các thách thức thành cơ hội để phát triển sản xuất, kinh doanh bền vững, tạo ra nguồn lực góp phần giảm phát thải nhà kính, thúc đẩy Tăng trưởng Xanh tại Việt Nam.
Theo ông Quang, các doanh nghiệp biết tận dụng các cơ hội từ biến đổi khí hậu sẽ tiếp nhận được các các mô hình kinh tế, tài chính mới đồng thời có cơ hội tham gia vào thị trường carbon. Tiếp đó là phát triển thị trường và điểm then chốt nhất là sự đổi mới về công nghệ, phát triển sản xuất, kinh doanh phát thải thấp để tăng sức cạnh tranh, tạo lợi nhuận bền vững.
“Ngoài ra, doanh nghiệp có thể đẩy mạnh hợp tác thương mại, đầu tư cho phát triển, huy động nguồn vốn và công nghệ từ các quỹ đầu tư, định chế tài chính để phát triển theo hướng xanh, bền vững và xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm thân thiện với môi trường, khí hậu,” ông Quang nói.
Phải thay đổi triệt để nhận thức
Ông Lương Quang Huy, Trưởng phòng Giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và Bảo vệ tầng ozone (Cục biến đổi Khí hậu, Bộ Tài nguyên và Môi trường), chỉ ra một số thách thức đối với doanh nghiệp. Trong đó, tư duy hệ thống về chính sách, pháp luật và thực tiễn sản xuất, kinh doanh chưa đồng bộ, hiệu quả. Thêm vào đó, tính hiệu lực, hiệu quả của các quy định pháp luật còn yếu và yếu tố “môi trường” - chưa là trung tâm của các quyết định phát triển. Đến nay, nhiều doanh nghiệp vẫn lấy mục tiêu ngắn hạn về lợi nhuận mà chưa cân nhắc đến các lợi ích lâu dài, bền vững.
“Đặc biệt, nguồn lực dành cho thực hiện việc chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn đòi hỏi rất lớn nhưng thực tiễn doanh nghiệp lại chưa đáp ứng yêu cầu. Nguyên do là nhận thức, kiến thức về các quy định, yêu cầu kỹ thuật về kiểm kê khí nhà kính, giảm phát thải còn hạn chế,” ông Huy nói.
Bên cạnh đó, ông Fukuda Koji, Cố vấn trưởng, Dự án “Hỗ trợ lên kế hoạch và thực hiện Đóng góp do quốc gia tự quyết định tại Việt Nam của JICA (SPI-NDC) nhấn mạnh hơn đến vai trò và nỗ lực của các tổ chức tài chính nhằm mở rộng danh mục Đầu tư Xanh và giảm phát thải khí nhà kính đối với các khoản đầu tư/tài trợ vốn, ở cả quy mô toàn cầu và trong nước.
Chia sẻ về cách tiếp cận chiến lược của các tổ chức này nhằm đạt được sự bền vững và tài chính chuyển đổi tại Việt Nam, ông Fukuda Koji cho biết thêm các tổ chức này đang cung cấp các Khoản vay Xanh. Hiện, tỷ lệ dư nợ Tín dụng Xanh so với tổng dư nợ của các ngân hàng thương mại (tính đến tháng 9/2023) đạt khoảng 3%-10%.
Do đó, Fukuda Koji khuyến nghị các doanh nghiệp cần chủ động nâng cao nhận thức ESG và bền vững, để nâng cao năng lực sẵn sàng đón nhận cơ hội vốn Đầu tư Xanh.
Bày tỏ sự ấn tượng với những nỗ lực thực tế của cộng đồng doanh nghiệp và tài chính đã được chia sẻ tại hội thảo, ông Naoki Ikenoya, Đại diện Văn phòng JICA Việt Nam khẳng định JICA sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Chính phủ cũng như khu vực tư nhân để tăng cường hiệu quả hỗ trợ quá trình Chuyển đổi Xanh tại Việt Nam./.