Việt Nam đi trước ASEAN trong việc cắt giảm lãi suất. (Ảnh: PV/Vietnam+) HSBC cho rằng nguyên nhân khiến Việt Nam trở thành trường hợp đặc biệt trong ASEAN khi tiến hành cắt giảm lãi suất trước cả Fed, đến từ lạm phát giảm, thặng dư tài khoản vãng lai cũng như mức tăng trưởng yếu trong nửa đầu năm 2023.
Đây là vấn đề được đặt ra trong báo cáo “ASEAN Perspectives: Fed một đường, ASEAN một nẻo?” vừa được Bộ phận Nghiên cứu toàn cầu của Ngân hàng HSBC công bố ngày 10/8.
Việt Nam đi trước ASEAN trong việc cắt giảm lãi suất
Theo bộ phận nghiên cứu của ngân hàng HSBC, khi các nền kinh tế trong ASEAN vẫn tiếp tục quan sát động thái từ Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), Việt Nam là một trường hợp đặc biệt khi cắt giảm lãi suất ngay từ nửa đầu 2023. Các nhà phân tích dự báo rằng trong tương lai, Việt Nam sẽ còn một đợt hạ lãi suất nữa.
Theo dự báo của HSBC, trong quý 3/2023, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiến hành một đợt cắt giảm lãi suất thêm 50 điểm cơ bản nữa, trước khi duy trì mức lãi suất chính sách trong suốt năm 2024.
Khác với phần còn lại của ASEAN, HSBC kỳ vọng Thái Lan sẽ nâng lãi suất trong quý 3 thêm 25 điểm cơ bản nữa, sau đó giữ nguyên trong suốt cả năm 2024. Indonesia dự kiến sẽ duy trì lãi suất trong quý 3 nhưng sau đó sẽ liên tục cắt giảm trong 3 quý tiếp theo, mỗi quý 25 điểm cơ bản.
[HSBC: Có nhiều dấu hiệu cải thiện trong hoạt động kinh tế ở Việt Nam]
Sau khi tăng lãi suất trong quý 2, HSBC cho rằng Malaysia sẽ giữ nguyên chính sách cho đến hết năm 2023. Philippines được dự báo sẽ duy trì lãi suất tới cuối quý II năm sau, rồi bắt đầu nới lỏng 25 điểm cơ bản mỗi quý.
Cũng theo các chuyên gia HSBC, lạm phát tại Việt Nam có xu hướng đi lên trong năm 2024, nhưng không đủ để kích thích tăng lãi suất. Các chuyên gia kỳ vọng lạm phát sẽ lên khoảng 3% trong nửa cuối 2024, thấp hơn nhiều so với ngưỡng 4,5% của Ngân hàng Nhà nước.
Lạm phát tại Thái Lan, Philippines cũng được dự báo sẽ nóng lên trong thời gian tới nhưng cũng chưa đến mức khiến Ngân hàng Trung ương phải có phản ứng. Ngược lại, HSBC kỳ vọng lạm phát tại Indonesia, Malaysia và Singapore sẽ hạ nhiệt hoặc giữ nguyên cho tới nửa sau 2024.
Theo HSBC, trong khu vực ASEAN, tăng trưởng của Việt Nam và Singapore đang phải đối mặt với những thách thức do thương mại gây ra. Trong khi đó, tình hình tăng trưởng tại Philippines và Thái Lan vẫn ổn định.
Chuyên gia HSBC cho rằng lạm phát tại Việt Nam có xu hướng đi lên trong năm 2024, nhưng không đủ để kích thích tăng lãi suất. (Ảnh: PV/Vietnam+) Việt Nam đang phải đối mặt với khó khăn về nhiều mặt, thể hiện rõ qua tốc độ tăng trưởng GDP nửa đầu năm 2023 chỉ đạt 3,7% so với cùng kỳ, chậm lại đáng kể so với tốc độ 8% của năm 2022. Singapore cũng là một quốc gia phụ thuộc vào thương mại toàn cầu.
Cả hai nền kinh tế đều có lý do để hạ lãi suất sớm hơn Fed, tuy nhiên, tăng trưởng tại Việt Nam đã giảm tốc tới mức Ngân hàng Nhà nước buộc phải đảo ngược chính sách thắt chặt ngay trong nửa đầu năm 2023.
Ngoài ra, một lý do khác khiến Ngân hàng Nhà nước có động thái sớm là tình trạng suy giảm tín dụng. Trong khi hầu hết các nền kinh tế ASEAN vẫn ghi nhận tăng trưởng tín dụng tốt, Việt Nam lại là ngoại lệ. Tăng trưởng tín dụng ở Việt Nam đã chậm lại đáng kể từ tháng 11/2022 và vẫn chưa chạm đáy. Để giải quyết tình trạng này, Ngân hàng Nhà nước đã phải nhanh chóng cắt giảm lãi suất.
Nguy cơ chảy vốn và tài khoản vãng lai
Chuyên gia HSBC lo ngại việc các ngân hàng Trung ương trong khối ASEAN cắt giảm lãi suất sớm, tự tách khỏi lộ trình của Fed có thể dẫn đến tình trạng rút vốn ồ ạt và giảm tỷ giá đột ngột vì nhà đầu tư hướng đến lợi nhuận cao hơn.
Đây là vấn đề cốt lõi cần cân nhắc đối với các nhà làm chính sách tiền tệ, có lẽ chỉ sau lạm phát và tăng trưởng. Một điểm cần lưu ý là nếu không có gì thay đổi, Fed sẽ bắt đầu cắt giảm lãi suất trong quý 2/2024.
Theo các chuyên gia HSBC, khu vực đã chứng kiến ảnh hưởng nghiêm trọng khi một nước đưa ra động thái quá "lạc nhịp" với Fed. Từ tháng 6 đến tháng 11/2022, Fed đã không nương tay và triển khai liên tiếp 4 đợt tăng lãi suất 75 điểm cơ bản. Kết quả là một lượng lớn vốn đã chảy khỏi ASEAN, các đồng nội tệ phải chịu áp lực.
Việt Nam đang phải đối mặt với khó khăn về nhiều mặt. (Ảnh: PV/Vietnam+) "Ngoài ra, còn những biến động liên quan đến lạm phát do tỷ giá hối đoái và sự ổn định tài chính. Các ngân hàng trung ương ASEAN cần bám sát Fed và các đợt tăng lãi suất, mặc dù mức độ ở mỗi nước một khác," chuyên gia HSBC cảnh báo.
Các quốc gia có thặng dư dồi dào có thể trụ vững trước các động thái của Fed vì họ không quá cần vốn nước ngoài xuất khẩu của họ có thể đủ để chi trả cho nhu cầu nhập khẩu. Tính đến nay, Singapore có tài khoản vãng lai dồi dào nhất, tương đương với 15% GDP, giúp nước này ít bị ảnh hưởng bởi tình trạng chảy vốn.
"Chúng tôi kỳ vọng tài khoản vãng lai của Malaysia sẽ bình thường hóa trở lại mức trước đại dịch trong năm 2024, còn cán cân của Việt Nam được kỳ vọng sẽ cải thiện đáng kể nhưng nguyên nhân lại không phải tối ưu. Việt Nam đang phải đối mặt với tình trạng nhu cầu trong nước yếu đi và nhập khẩu giảm, dẫn tới vị thế tài khoản vãng lai thuận lợi hơn. Xét ở một mức độ nhất định, điều đó cũng giúp ổn định tỷ giá đồng VND và mang lại chút dư địa cho các cơ quan quản lý tiền tệ để tự tách mình độc lập khỏi Fed khi phải tập trung hơn vào các vấn đề trong nước," chuyên gia HSBC nhận định./.
