Ngày 5/5, Ngân hàng trách nhiệm hữu hạn HSBC Việt Nam công bố báo cáo vĩ mô về Việt Nam, trong đó nhận định Việt Nam nên giảm giá đồng VND và hạ lãi suất để hỗ trợ xuất khẩu.
Giảm giá VND không ảnh hưởng đến nợ công
Báo cáo HSBC cho biết, VND tăng giá không chỉ so với đồng euro và đồng yên của Nhật Bản, mà còn tăng giá so với các đồng tiền của đối thủ cạnh tranh chính.
Việc đồng VND mạnh lên đang ảnh hưởng tới lợi nhuận của các công ty xuất khẩu, khiến đóng góp cho tăng trưởng xuất khẩu từ EU, Nhật Bản và 4 nền kinh tế ASEAN đều giảm. Tuy nhiên, theo các chuyên gia của HSBC, Việt Nam có thể biến điều này thành cơ hội thúc đẩy tăng trưởng.
“Về ngắn hạn, chúng tôi tin đồng VND tăng giá đang gây ảnh hưởng tới nền kinh tế và có cơ hội cho các nhà hoạch định chính sách hỗ trợ tăng trưởng, hoặc bằng cách hạ lãi suất hoặc giảm giá tiền đồng. Điều này sẽ làm cho xuất khẩu hấp dẫn hơn trong khi giảm nhu cầu nhập khẩu, vốn đang làm tăng thâm hụt thương mại tới mức 3 tỷ USD,” chuyên gia HSBC nhận định.
Nêu ra luận điểm của Ngân hàng Nhà nước là việc giảm giá tiền đồng sẽ làm gánh nặng nợ tăng do đồng VND suy yếu so với USD nhưng các chuyên gia của HSBC cho rằng điều đó không tác động nhiều.
Theo phân tích của HSBC, các khoản nợ bên ngoài của Việt Nam đã tăng lên gần mức 70 tỷ USD vào cuối năm 2013. Tuy nhiên, hầu hết các khoản nợ bên ngoài của Chính phủ đều là những khoản vay ưu đãi và gần một nửa hưởng mức lãi suất thấp hơn 1%. Các khoản nợ bên ngoài là một phần của GDP ở mức ổn định dưới 40% GDP và một nửa là các khoản vay ưu đãi.
"Điều đó có nghĩa là các khoản vay bên ngoài không phải là vấn đề lo ngại chính của Việt Nam vì hầu hết các khoản nợ có thể được gia hạn. Ngay cả khi tiền đồng yếu hơn sẽ tạo ra một gánh nặng lớn về việc thanh toán các chi phí lãi vay bằng đồng VND thì số tiền vẫn còn khá nhỏ,” chuyên gia HSBC bình luận.
HSBC đưa ra ví dụ, trong năm 2013, Việt Nam đã trả 0,5 tỷ USD thanh toán chi phí lãi cho các khoản vay nước ngoài của Chính phủ. Trong khi đó, Chính phủ thanh toán chi phí lãi vay trong nước lại ở mức 2,3 tỷ USD.
Chuyên gia HSBC nhấn mạnh: “Chúng tôi tin rằng đồng Việt Nam yếu hơn sẽ giúp Việt Nam tăng trưởng, làm nhẹ bớt một số gánh nặng nợ trong nước. Gánh nặng nợ trong nước đang tăng cả công lẫn tư.”
HSBC cho rằng, Ngân hàng Nhà nước phải giảm giá đồng nội tệ hoặc cắt lãi suất để hỗ trợ xuất khẩu của Việt Nam cạnh tranh hơn và không khuyến khích tăng trưởng nhập khẩu. Điều này sẽ giúp ngăn chặn Việt Nam không bị thâm hụt kép - vừa thâm hụt tài chính lẫn thâm hụt thương mại- trong khi vẫn thúc đẩy năng lực cạnh tranh tăng cùng lúc.
Áp lực nợ công tăng nếu GDP danh nghĩa tăng chậm
Báo cáo của HSBC cũng ghi nhận, tăng trưởng GDP thực của Việt Nam đang cải thiện một cách vững chắc – dự báo tăng trưởng sẽ đạt mức 6,1% trong năm 2015 từ mức 6% trong năm 2014. Tuy nhiên GDP danh nghĩa đã tăng rất chậm do bị ảnh hưởng bởi áp lực giá cả trì trệ. Theo nhận định của các chuyên gia HSBC thì GDP danh nghĩa trong năm 2015 của Việt Nam sẽ chậm lại ở mức 9,8% so với mức dự báo của Chính phủ là 13,8%.
Gánh nặng nợ của Việt Nam bao gồm cả tư và công nhiều khả năng sẽ tiếp tục tăng. Nguyên nhân do tổng thu nhập Chính phủ mặc dù vẫn tăng so với năm trước nhưng đã chậm lại về mặt tỷ lệ trong tổng thể GDP. Chính phủ đang cắt giảm chi tiêu nhưng chỉ ở mức chi phí đầu tư công trong khi các khoản thanh toán lãi suất vẫn tiếp tục tăng.
Theo tính toán của chuyên gia HSBC, nếu như tăng trưởng GDP danh nghĩa ở quanh mức 14% thì sẽ dẫn đến thâm hụt ngân sách ở mức 5,6%. “Nếu giả định tăng trưởng GDP danh nghĩa 10%, thì thâm hụt ngân sách sẽ ở mức 5,8% GDP, gần với mức dự báo 6% của chúng tôi. Gánh nặng nợ công trong nước chính vì vậy sẽ tăng nhanh hơn và gần hơn mức giới hạn 65% đặt ra”.
Do đó, Chính phủ sẽ cần phải hợp lý hóa các chi tiêu công để giảm thiểu mức thâm hụt ngân sách đang gia tăng. Thu ngân sách cũng cần tăng lên, có thể qua việc mở rộng phạm vi nộp thuế.
Bên cạnh đó, Chính phủ còn có rất nhiều việc phải làm nhằm thu hẹp khoảng cách tài chính cũng nhu thúc đẩy kết nối giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI).
Điều này cần phải có nhiều cải cách kiên định hơn để sắp xếp các hoạt động chi tiêu, mở rộng cơ sở thuế và cải thiện quản lý nợ. Dòng vốn FDI đổ vào sẽ có khả năng chậm lại nếu không muốn nói là giảm trong những năm tới vì cạnh tranh chi phí tiền lương có thể sẽ suy yếu dần.
“Với sự lệ thuộc hiện tại vào các doanh nghiệp có vốn FDI để thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu, hiệu quả sản xuất của Việt Nam có thể sẽ rất ngắn ngủi nếu như Chính phủ không thực hiện được những cải cách hiệu quả,” báo cáo HSBC cảnh báo./.
Các ngân hàng thương mại: Vẫn còn dư địa hạ lãi suất cho vay
Lãi suất huy động đã giảm thêm từ 0,2%-0,4%/năm, đây được cho là tiền đề để các ngân hàng chuẩn bị cắt giảm lãi suất cho vay từ 1-1,5%/năm theo lời kêu gọi của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước.