Ảnh minh họa. (Nguồn: Vietnam+) Đợt bùng dịch COVID-19 lần thứ tư khiến chuỗi cung ứng bị ảnh hưởng nghiêm trọng, đặc biệt đối với ngành da giày và dệt may. Thúc đẩy nhanh tiêm chủng sẽ là chìa khóa để phục hồi nền kinh tế tại Việt Nam.
Đây là nhận định được các chuyên gia thuộc bộ phận Global Research của ngân hàng HSBC đưa ra trong báo cáo vĩ mô tháng 9/2021.
Động lực phát triển bị "hụt hơi"
Theo nội dung của báo cáo, số liệu tháng Tám phản ánh rõ nét sự ngưng trệ trong phục hồi kinh tế của Việt Nam. Đợt bùng dịch do biến chủng Delta trở nên nặng nề dẫn đến siết chặt giãn cách ở Thành phố Hồ Chí Minh và các khu vực lân cận. Không ngạc nhiên khi tiêu dùng bị ảnh hưởng trong bối cảnh đó. Nhưng điều đáng báo động hơn là động lực phát triển bên ngoài bị “hụt hơi.” Lần đầu tiên trong một năm, xuất khẩu suy giảm nghiêm trọng trong khi một số ngành đã xảy ra gián đoạn chuỗi cung ứng và sự đứt gãy về sản xuất.
Các số liệu tháng Tám phản ánh rõ nét những tổn thất kinh tế Việt Nam đang phải gánh chịu. Tuy nhiên, HSBC cho rằng vấn đề đáng báo động hơn là khả năng trụ vững của ngành sản xuất trong bối cảnh giãn cách kéo dài. Chỉ số PMI tháng Tám giảm xuống 40,2, mức thấp nhất trong vòng 16 tháng qua, với các chỉ số chính cho thấy viễn cảnh ảm đạm về khả năng phục hồi.
[Ngành dệt may, da giày khó có thể khôi phục trong ngắn hạn]
Trong khi đó, sản xuất công nghiệp trong tháng Tám giảm 11% so với cùng kỳ năm ngoái, một mức giảm khá sâu sau khi tăng trưởng vững vàng 12% trong 6 tháng đầu năm nay. Cụ thể, sản xuất công nghiệp của Thành phố Hồ Chí Minh đã sụt giảm 51% so với cùng kỳ năm ngoái.
Khó khăn dễ thấy nhất rơi vào ngành da giày và dệt may vì khu vực Đông Nam bộ Việt Nam vốn là một đầu mối gia công quan trọng của thế giới. Theo Hiệp hội Dệt may Việt Nam, hơn 30% nhà máy dệt may đã phải đóng cửa. Không quá ngạc nhiên khi hai ngành này là nguyên nhân chính khiến xuất khẩu tháng Tám giảm 5,4% so với cùng kỳ năm ngoái.
Thị phần của ngành da giày Việt Nam trên thế giới đang chiếm 15%, tăng gấp đôi trong vòng 10 năm trở lại đây bất chấp vị thế thống lĩnh của Trung Quốc đại lục với 30% thị phần.
Tương tự, Việt Nam cũng nằm trong nhóm quốc gia sản xuất hàng dệt may lớn nhất thế giới, chỉ sau Trung Quốc đại lục và Bangladesh. Những đợt gián đoạn cung ứng nặng nề sẽ có thể tác động mạnh đến người tiêu dùng tại Mỹ, chỉ riêng nước này đã chiếm gần một nửa lượng hàng dệt may xuất khẩu của Việt Nam.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia của HSBC, tác động đối với xuất khẩu điện tử lại có xu hướng ngược lại. Cũng giống như ngành hàng da giày và dệt may, xuất khẩu nhóm hàng máy vi tính, sản phẩm điện tử giảm 12% trong tháng Tám so với cùng kỳ năm ngoái. Trái lại, xuất khẩu điện thoại lại duy trì ổn định, với mức tăng trưởng 11% so với cùng kỳ năm ngoái bất chấp những khó khăn do biến chủng Delta gây ra.
(Nguồn: HSBC) “Kết quả này thoạt trông có vẻ không bình thường nhưng nguyên nhân sâu xa chính là sự phân bố về địa lý của các cụm công nghiệp điện tử. Samsung, nhà đầu tư độc lập lớn nhất Việt Nam, sản xuất điện thoại thông minh tại hai nhà máy nằm ở miền Bắc, một ở Bắc Ninh và một ở Thái Nguyên. Sau đợt bùng dịch biến chủng Delta đầu tiên xảy ra ở miền Bắc vào tháng Năm, các khu công nghiệp đã dần lấy lại hoạt động như bình thường. Thậm chí tỉnh Thái Nguyên còn nằm trong số 10 tỉnh thành không có ca nhiễm COVID-19 mới trong vòng 14 ngày vừa qua. Trong khi đó, nhà máy của Samsung tại Khu công nghệ cao Sài Gòn là nơi sản xuất đồ gia dụng điện tử lại chịu ảnh hưởng nặng nề. Mặc dù đã sắp xếp mô hình ‘3 tại chỗ’ cho công nhân, nhà máy vẫn chỉ hoạt động được 30%-40% công suất,” chuyên gia HSBC phân tích.
Đẩy mạnh tiêm vaccine để lấy lại niềm tin
Chuyên gia HSBC đánh giá các cơ quan chức năng đã thay đổi chiến lược phòng chống COVID-19, nhấn mạnh sự cần thiết phải “sống cùng virus,” trong đó yếu tố quan trọng là tăng cường triển khai vaccine. Mặc dù có tiến độ khả quan, Việt Nam vẫn đi sau các nước trong khu vực trong đặt mua và triển khai vaccine. Tuy nhiên, có nhiều điểm đáng lạc quan khi Việt Nam dự kiến sẽ nhận thêm nhiều vaccine trong quý 4, hy vọng tạo điều kiện để mở cửa lại nền kinh tế một cách bền vững.
Như vậy, càng sớm kiểm soát được đợt bùng dịch COVID-19 thứ tư, Việt Nam càng lấy lại lòng tin của nhà đầu tư nước ngoài nhiều hơn và phần quyết định trong phương trình này chính là tăng tốc triển khai tiêm phòng.
Theo HSBC, các điều kiện nền tảng vững mạnh của Việt Nam sẽ giúp các nhà đầu tư gạt bỏ những biến động ngắn hạn do COVID-19. Cụ thể, Samsung chuẩn bị mở rộng nhà máy điện thoại từ nay đến cuối năm nhằm tăng sản lượng điện thoại màn hình gập 47% lên 25 triệu chiếc. Trong khi đó, LG Display cũng vừa được duyệt một khoản đầu tư bổ sung 1,4 tỷ USD cho nhà máy ở Hải Phòng để tăng sản lượng màn hình OLED mỗi tháng từ 9,6-10 triệu lên 13-14 triệu đơn vị…
Cũng theo đánh giá của HSBC, so với 6 tháng đầu năm nay, tiến độ triển khai vaccine cho người dân trong quý 3 đã tăng rõ rệt, với số mũi tiêm được trong một ngày tăng cao.
Với diễn tiến này, HSBC cho rằng càng sớm kiểm soát được đợt bùng dịch COVID-19 thứ tư, Việt Nam sẽ càng lấy lại lòng tin của nhà đầu tư nước ngoài nhiều hơn và phần quyết định trong phương trình này chính là tăng tốc triển khai tiêm phòng.
Các chuyên gia HSBC ước tính, Việt Nam sẽ có tổng cộng khoảng 112 triệu liều vaccine COVID-19 vào cuối năm 2021, đủ để tiêm 2 mũi cho hơn 56% dân số.
“Càng nhanh chóng tiêm đủ cho ít nhất 70% dân số, Việt Nam càng sớm mở cửa biên giới chào đón số đông du khách và nhà đầu tư nước ngoài,” báo cáo nêu.
Nhìn trên bình diện rộng hơn, HSBC đánh giá, đợt bùng dịch biến chủng Delta đã đặt ra nhiều câu hỏi về khả năng trụ vững của chuỗi cung ứng Việt Nam, đặc biệt là từ các ông lớn ngành công nghệ.
“Tuy nhiên, bất chấp những thách thức có thể xảy ra, theo quan điểm của chúng tôi, Việt Nam vẫn là một điểm đến hấp dẫn các nhà đầu tư trong thời gian tới. Các điều kiện nền tảng vững mạnh của Việt Nam sẽ giúp các nhà đầu tư gạt bỏ những biến động ngắn hạn do COVID-19 và kỳ vọng Việt Nam sẽ nhanh chóng tiêm đủ cho ít nhất 70% dân số để đạt đến trạng thái miễn dịch cộng đồng,” chuyên gia HSBC nhấn mạnh./.
