Phương pháp giảng dạy sẽ được thay đổi, tạo hứng thú cho người học. (Ảnh: PV/Vietnam+) Chương trình giáo dục phổ thông mới với rất nhiều thay đổi nhưng vấn đề được các phụ huynh quan tâm nhất là liệu chương trình mới liệu sẽ giảm tải cho học sinh?
Tổng chủ biên Nguyễn Minh Thuyết cho biết, chương trình mới sẽ áp dụng đồng thời sáu giải pháp để giảm tải cho học sinh như giảm thời lượng học, giảm số môn học, giảm kiến thức hàn lâm, đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá…
“Chỉ mặt” nguyên nhân quá tải cho học sinh
Đề cập đến vấn đề giảm tải cho học sinh trong Chương trình giáo dục phổ thông mới, giáo sư Nguyễn Minh Thuyết cho biết: “Thực ra thời lượng học của học sinh phổ thông Việt Nam chỉ vào loại trung bình thấp so với các nước.”
Ông Thuyết viện dẫn, theo số liệu của OECD (Education at a Glance 2014: OECD Indicators), tính trung bình, mỗi học sinh từ 7 đến 15 tuổi ở các nước OECD học 7.475 giờ (60 phút/giờ). Trong khi đó, thời lượng học của học sinh tiểu học và trung học cơ sở theo chương trình giáo dục phổ thông hiện hành của Việt Nam là 5.424 giờ, thấp hơn thời lượng học trung bình của các nước OECD tới 2.051 giờ.
Vậy vì sao chương trình giáo dục phổ thông hiện hành vẫn bị kêu là quá tải? Giáo sư Thuyết cho rằng có 6 nguyên nhân chủ yếu.
Thứ nhất, nội dung giáo dục còn nặng về lý thuyết. Nhiều nội dung không không thiết thực, vừa khó học, dễ quên, vừa không gây được hứng thú cho học sinh. Thứ hai, phương pháp dạy học còn nặng về thuyết trình, không phát huy được tính tích cực của học sinh trong việc khám phá, thực hành và vận dụng kiến thức, khiến học sinh thiếu hứng thú học tập.
[Bộ Giáo dục chính thức công bố chương trình giáo dục phổ thông mới ]
Thứ ba, thời lượng học được phân bổ đồng loạt đối với tất cả các trường trong cả nước, nhiều khi chưa tương thích với nội dung học tập. Trong khi đó, giáo viên không được quyền chủ động bố trí thời lượng dạy học phù hợp với bài học, học sinh và điều kiện thực tế của trường, lớp mình.
Thứ tư, học sinh phải đối phó với nhiều kỳ thi, đặc biệt là thi chuyển cấp và thi tốt nghiệp trung học phổ thông, do đó phải học nhiều. Tiếp theo là hiện tượng dạy thêm, học thêm tràn lan chiếm thời gian nghỉ ngơi, khiến học sinh căng thẳng và mệt mỏi. Cuối cùng, do mong muốn quá nhiều ở con và do áp lực cạnh tranh, nhiều bậc cha mẹ bắt con tham gia quá nhiều chương trình học tập ngoài nhà trường.
Các hoạt động trải nghiệm bên ngoài trường học sẽ giúp cho việc học nhẹ nhàng và hiệu quả hơn. (Ảnh: PV/Vietnam+)
Giảm tải cách nào?
Với sáu nguyên nhân như trên, giáo sư Nguyễn Minh Thuyết cho biết, chương trình giáo dục phổ thông mới sẽ áp dụng sáu biện pháp để giảm tải cho học sinh.
Thứ nhất là giảm số môn học và hoạt động giáo dục nhờ thực hiện dạy học tích hợp và sắp xếp lại kế hoạch giáo dục ở các cấp học.
Cụ thể, ở tiểu học, lớp một và lớp hai sẽ có 7 môn học, giảm được ba môn. Lớp ba có 9 môn, lớp 4 và 5 có 10 môn, giảm một môn so với chương trình hiện hành.
Bậc trung học cơ sở và trung học phổ thông mỗi lớp có 12 môn, giảm từ 4 đến 5 môn tùy khối lớp, so với mức 16, 17 môn của chương trình hiện hành.
Thứ hai là giảm thời lượng học. Theo đó, học sinh trung học cơ sở giảm 54 giờ học, từ 3.124 giờ hiện nay xuống còn 3.070 giờ. Thời lượng học của bậc trung học phổ thông còn 2.284 giờ, giảm 262 giờ so với mức 2.546 giờ của học sinh ban A và giảm 315 giờ so với mức 2.599 giờ của học sinh ban C trong chương trình hiện hành.
Riêng bậc tiểu học, tổng thời gian học sẽ tăng lên 485 giờ nhưng do chương trình mới được thiết kế học hai buổi trên ngày (9 buổi/tuần) nên so với chương trình một buổi trên ngày (5 buổi/tuần) hiện nay thì việc học sẽ giảm áp lực. Cụ thể, trong chương trình mới, tính trung bình học sinh học 1,8 giờ/lớp/buổi học và sẽ có điều kiện tổ chức các hoạt động vui chơi, giải trí nhiều hơn. Chương trình hiện hành, tính trung bình học sinh học 2,7 giờ/lớp/buổi học.
Phương pháp giáo dục trực quan, sinh động cũng sẽ là một cách giảm tải cho học sinh. (Ảnh: PV/Vietnam+) Thứ ba là giảm kiến thức kinh viện. Ông Thuyết cho biết, chương trình giáo dục phổ thông hiện hành thiên về trang bị kiến thức cho học sinh, do đó chứa đựng nhiều kiến thức kinh viện, không phù hợp và không thiết thực đối với học sinh.
Chương trình giáo dục phổ thông mới có sự khác biệt về mục tiêu, lấy việc phát triển phẩm chất và năng lực thực tiễn của học sinh làm mục tiêu. Vì thế, ban soạn thảo phải xuất phát từ yêu cầu cần đạt về phẩm chất và năng lực ở từng giai đoạn học tập để lựa chọn nội dung giáo dục phù hợp, giảm bớt đáng kể kiến thức kinh viện, làm cho bài học nhẹ nhàng hơn.
Thứ tư là tăng cường dạy học phân hoá, tự chọn. Chương trình giáo dục phổ thông mới là một chương trình mở, tạo điều kiện cho học sinh được lựa chọn nội dung học tập và môn học phù hợp với nguyện vọng, sở trường của mình.
“Được chọn những nội dung học tập (ở cả ba cấp học) và môn học (ở cấp trung học phổ thông) phù hợp với nguyện vọng, sở trường, học sinh sẽ không bị ức chế, dẫn tới quá tải, mà ngược lại, sẽ học tập hào hứng, hiệu quả hơn,” ông Thuyết phân tích.
Thứ năm là thực hiện phương pháp dạy học mới. Theo đó, học sinh được hoạt động để tự mình tìm tòi kiến thức, phát triển kỹ năng và vận dụng vào đời sống, còn thầy cô không thiên về truyền thụ mà đóng vai trò hướng dẫn hoạt động cho học sinh.
Trong việc thực hiện chương trình, thầy cô được quyền chủ động phân bổ thời gian dạy học và lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp với mỗi nội dung, mỗi đối tượng và hoàn cảnh cụ thể. Theo ông Thuyết, đây là những yếu tố quan trọng để giảm tải chương trình.
Thứ sáu là đổi mới việc đánh giá kết quả giáo dục. Trong chương trình mới, từ phương thức đánh giá đến nội dung đánh giá, hình thức công bố kết quả đánh giá sẽ có những cải tiến nhằm bảo đảm độ tin cậy, khách quan, phù hợp với từng lứa tuổi, từng cấp học, không gây áp lực lên học sinh, hạn chế tốn kém cho ngân sách nhà nước, gia đình học sinh và xã hội.
Tổng chủ biên Chương trình giáo dục phổ thông mới Nguyễn Minh Thuyết khẳng định các giải pháp nói trên đã góp phần quan trọng giảm tải chương trình. Tuy nhiên, ông Thuyết cho rằng việc dẫn đến quá tải cho học sinh không chỉ do từ phía nhà trường mà có cả nguyên nhân bên ngoài trường.
“Vì thế, để khắc phục được triệt để tình trạng này, cơ quan quản lý nhà nước ở địa phương, cơ sở giáo dục và giáo viên cần phối hợp chặt chẽ để quản lý việc dạy thêm học thêm. Các bậc cha mẹ học sinh cũng cần tính toán để giúp con xây dựng kế hoạch học tập, vui chơi, nghỉ ngơi hợp lý, tránh tạo thêm áp lực cho con ngoài giờ học ở trường,” ông Thuyết chia sẻ./.
Bài 3: Khẩn trương chuẩn bị đội ngũ, cơ sở vật chất đón chương trình mới
