Tàu đánh cá Trung Quốc neo đậu tại bãi đá ngầm Chữ Thập thuộc quần đảo nhiều quốc gia tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông. (Nguồn: AFP/TTXVN) Nhật báo Straits Times của Singapore số ra mới đây đã đăng tải bài viết của Navin Rajagobal, cựu Phó Giám đốc Trung tâm Luật Quốc tế thuộc Đại học Quốc gia Singapore, kêu gọi đề cao việc tôn trọng luật pháp quốc tế trên Biển Đông.
Trong bài viết của mình, ông Navin nhắc lại một sự kiện có tầm quan trọng lịch sử với những tác động lâu dài đến thế giới xảy ra ngoài khơi khu vực Changi ở bờ Đông Singapore cách đây hơn 400 năm.
Ngày 25/2/1603, Santa Catarina, một tàu buôn Bồ Đào Nha đã bị người Hà Lan đánh cướp và tịch thu.
Người Hà Lan biện minh hành động của họ là nhằm thách thức sự độc quyền thương mại bất công của người Bồ Đào Nha ở châu Á.
Người Bồ Đào Nha không chỉ cản trở người Hà Lan tiếp cận các cảng biển và thị trường ở châu Á mà còn sử dụng lực lượng bất hợp pháp để duy trì sự thống trị trong trao đổi thương mại với châu Á.
Chính vì thế, hành động cướp tàu chỉ nhằm bảo vệ sự tự do thông thương giữa châu Á và châu Âu.
Quan điểm này sau đó đã cấu thành nền tảng cơ bản của luật pháp quốc tế hiện đại về biển, như các vùng biển xa là biển quốc tế và mọi quốc gia đều được phép sử dụng để trao đổi mậu dịch trên biển.
Nguyên tắc này sau đó cũng được đưa vào Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982.
Theo ông Navin, những diễn biến gần đây như tranh chấp lãnh hải ở Biển Đông đã nêu bật tầm quan trọng của luật pháp quốc tế liên quan đến biển.
Nhiều nhà quan sát cho rằng bản đồ 9 đoạn của Trung Quốc, dường như bao phủ cả các tuyến vận tải biển tấp nập trên Biển Đông, quay trở lại với nguyên tắc mare clausum (biển gần) mà người Bồ Đào Nha áp dụng những năm 1600.
Điều này trái ngược với nguyên tắc mare liberum (biển tự do) đã được đưa ra sau sự kiện Santa Catarina và sau này được nêu trong UNCLOS.
Ông Navin viết: “Vì thế, theo quan điểm của tôi, Singapore, sẽ kỷ niệm năm độc lập thứ 50 trong năm nay, cần phải ghi nhớ sự kiện Santa Catarina xảy ra 412 năm trước đây, bởi nó đã thúc đẩy sự phát triển của luật pháp quốc tế và nó chỉ xảy ra ngay bên ngoài bờ biển Changi”./.
