Nhà vườn Huế luôn có bức bình phong che chắn trước lối đi vào. (Ảnh: Quốc Việt/TTXVN) Tỉnh Thừa Thiên-Huế vừa tổ chức trùng tu, bảo tồn 5 trong tổng số 14 nhà vườn đặc trưng (đợt 1), với mức hỗ trợ từ 600-750 triệu đồng/nhà.
Đó là các nhà vườn: Phủ thờ Công chúa Ngọc Sơn tại số 31 Nguyễn Chí Thanh, phường Phú Hiệp; nhà vườn của gia đình ông Lê Lương tọa lạc tại số 38 Nguyễn Hoàng, phường Kim Long; nhà vườn Hoàng Kim Khánh, địa chỉ 145 Vạn Xuân, phường Kim Long; nhà vườn của ông Hồ Xuân Doanh, phường Thủy Biều; phủ thờ Diên Khánh Vương, đường Nguyễn Sinh Cung phường Vỹ Dạ.
Nhà vườn Huế là tập hợp của một hệ thống kiến trúc theo lối truyền thống Huế, được xây dựng vào khoảng thế kỷ XX, có giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật; có cấu trúc hệ kèo gỗ còn giữ được các yếu tố gốc của ngôi nhà.
Nhà vườn (còn gọi là nhà rường) thường được làm bằng gỗ, với nhiều nét văn hoa chạm trổ, trong liên kết của kết cấu nhà, thay cho đóng đinh là kỹ thuật mộng tinh xảo.
Nhà rường ở Huế có nhiều dạng: một gian hai chái, ba gian hai chái, năm gian hai chái, nhà rường lầu… (rường là cách nói ngắn gọn của rường cột), nhà có hệ thống cột kèo gỗ được dựng lên theo những quy cách nhất định.
Dù lớn đến đâu, nhà rường cũng được kết cấu hoàn toàn bằng chốt, mộng gỗ để có thể lắp ráp và tháo dỡ dễ dàng.
Trong nhà bày sập gụ, tủ chè, treo hoành phi, câu đối, đồ đạc được bài trí hài hòa hợp lý, tạo cho nhà rường cái thần thái riêng biệt. Tuy rộng hẹp khác nhau, nhưng nhà nào cũng có kiến trúc tổng thể giống nhau, bao gồm: cổng, ngõ, bình phong, hòn non bộ, bể cạn, sân, nhà.
Cổng thường xuyên xây bằng gạch, lối vào ngõ thường được trồng những hàng râm bụt hoặc chè tàu cắt xén cẩn thận. Bình phong cũng thường xây bằng gạch. Sau bình phong là bể cạn có hòn non bộ, một mảnh sân rộng rồi mới đến nhà. Xung quanh nhà trồng rất nhiều cây, hoa quanh năm tươi tốt.
Để bảo tồn kiến trúc nhà vườn Huế, Ủy ban Nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế đã xây dựng và ban hành "Chính sách hỗ trợ bảo vệ và phát huy giá trị nhà vườn Huế đặc trưng."
Nhà vườn Huế (Ảnh: Quốc Việt/TTXVN) Các nhà vườn được chọn trong danh mục, tùy theo quy mô, vị trí, giá trị kiến trúc, văn hóa, lịch sử, hiện trạng… được hỗ trợ đến hơn 700 triệu đồng/nhà (loại 1), không quá 500 triệu đồng/nhà (loại 2) và không quá 400 triệu đồng/nhà (loại 3) để trùng tu bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị nhà vườn từ "Quỹ bảo trợ nhà vườn Huế."
Các nhà vườn trong diện bảo tồn đảm bảo các yếu tố như diện tích vườn phải lớn hơn 600m2, có kiến trúc, mỹ thuật của nhà đặc trưng Huế (như nhà rường một gian hai chái, ba gian hai chái, các cấu kiện gỗ chạm trổ công phu).
Giai đoạn từ nay đến năm 2020, tỉnh Thừa Thiên-Huế sẽ tập trung hỗ trợ để bảo vệ, trùng tu, tôn tạo 14 nhà vườn đặc trưng (đợt 1).
Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban Nhân dân tỉnh Thừa Thiên-Huế Phan Ngọc Thọ cho biết tỉnh sẽ tăng cường tuyên truyền, phổ biến chính sách hỗ trợ bảo vệ và phát huy giá trị nhà vườn; nâng cao ý thức bảo vệ nhà vườn cho chủ nhân.
Việc khảo sát chi tiết những đối tượng nhà vườn đủ điều kiện sẽ được triển khai. Căn cứ tiêu chí bảo vệ và những cam kết của chủ nhà, Hội đồng thẩm định sẽ lựa chọn nhà nào làm trước, nhà nào làm sau cho phù hợp.
Thời gian tới, cùng với thực hiện các chính sách bảo tồn nhà vườn Huế, tỉnh Thừa Thiên-Huế đang nghiên cứu, xây dựng các tour du lịch nhà vườn theo hướng du khách phải được sống, sinh hoạt trong không gian nhà vườn và được hướng dẫn các phong tục, tập quán của người dân Cố đô về cưới hỏi, kỵ giỗ, làm bánh ngày lễ, Tết... để thu hút khách du lịch.../.
