Hoa quả nhập khẩu từ Mỹ được bày bán tại siêu thị ở thủ đô Bắc Kinh (Trung Quốc). (Nguồn: EPA/TTXVN) Ngày 24/9 vừa qua, Trung Quốc và Mỹ cùng thực hiện biện pháp tăng thuế nhằm vào hàng hóa của nhau, đánh dấu cuộc chiến thương mại Trung-Mỹ chính thức bước vào giai đoạn hai.
Xu thế kéo dài và mở rộng là tất yếu
Mỹ tăng thuế 10% đối với tổng lượng hàng hóa trị giá 200 tỷ USD nhập khẩu từ Trung Quốc và có kế hoạch tăng lên 25% vào đầu năm 2019. Cùng lúc Trung Quốc tăng thêm mức thuế suất 5% đến 10% đối với tổng lượng hàng hóa trị giá 60 tỷ USD nhập khẩu từ Mỹ và coi đây là đòn đáp trả phi đối xứng nhằm vào Mỹ.
Tính đến thời điểm hiện tại, Mỹ đã tăng thuế đối tổng lượng hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc trị giá 260 tỷ USD, chiếm 50% tổng giá trị hàng hóa Trung Quốc xuất khẩu sang thị trường Mỹ năm 2017, liên quan đến hầu hết các mặt hàng gia dụng, thực phẩm và thép nguyên liệu.
Tổng thống Mỹ Donald Trump từng tuyên bố, một khi Trung Quốc áp dụng biện pháp trả đũa, Mỹ sẽ tiếp tục tăng thuế đối với tổng giá trị 267 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, đồng nghĩa với toàn bộ hàng xuất khẩu của Trung Quốc vào Mỹ sẽ đều phải chịu mức thuế cao lên đến 25%.
[EC: Bất đồng thương mại Mỹ-Trung Quốc đang cao hơn bao giờ hết]
Cựu cố vấn hàng đầu của Nhà Trắng, Stephen Kevin Bannon, nhận định Tổng thống Mỹ Donald Trump hy vọng mở rộng quy mô chưa từng có trong chiến tranh thương mại với Trung Quốc hiện nay, khiến Trung Quốc không đủ sức chịu đựng, cuối cùng vứt bỏ cách làm mà Mỹ nhận định là “thương mại không công bằng” của Trung Quốc.
Chuyên gia kinh tế châu Á hàng đầu của Bloomberg, Tom Orlik hình dung, va chạm thương mại Trung-Mỹ đã từ dùng “đạn cao su” trong giai đoạn đầu diễn biến thành dùng “súng thật đạn thật,” ảnh hưởng sẽ lan ra toàn cầu. Xu thế chiến tranh thương mại Trung-Mỹ kéo dài và mở rộng là không thể đảo ngược.
Không chỉ một bên chịu ảnh hưởng
Ảnh hưởng của cuộc chiến này sẽ không chỉ đối với một bên bất kỳ nào, mà sẽ ảnh hưởng tiêu cực đối với cả Mỹ và Trung Quốc, thậm chí ảnh hưởng đến kinh tế toàn cầu.
Đối tượng đầu tiên cảm nhận được ảnh hưởng tiêu cực từ cuộc chiến thương mại Trung-Mỹ hiện nay chính là người tiêu dùng Mỹ. Bản danh sách 194 trang liệt kê các mặt hàng Trung Quốc mà Mỹ tăng thuế đã bao trùm gần như toàn bộ hàng tiêu dùng của người dân Mỹ, như tủ lạnh, đồ gỗ và xe đạp điện... Chịu mức thuế cao, giá cả các mặt hàng này sẽ tăng kéo theo chi phí sinh hoạt của người Mỹ gia tăng.
Đối với doanh nghiệp Mỹ, nhất là các doanh nghiệp trong lĩnh vực chế tạo và gia công vốn phụ thuộc nhiều vào nguyên nhập khẩu từ Trung Quốc, do chịu thuế cao, giá nguyên liệu tăng cao, đẩy giá thành sản xuất lên tăng cao, lợi nhuận vì thế mà sụt giảm. Thậm chí, tình trạng này còn buộc các doanh nghiệp phải thu hẹp quy mô đầu tư và sản xuất.
Nguy hiểm hơn, không ai biết được chiến tranh thương mại Trung-Mỹ sẽ kéo dài đến khi nào và đây là yếu tố khiến các doanh nghiệp Mỹ không thể đưa ra được chiến lược và phương hướng đầu tư phát triển hiệu quả trong tương lai.
Trong ảnh: Hóa chất xuất khẩu của Trung Quốc được bốc dỡ tại kho cảng ở Trương Gia Cảng, thành phố Tô Châu, tỉnh Giang Tô, miền Đông Trung Quốc. (Nguồn: AFP/TTXVN) Nhìn sang Trung Quốc, ảnh hưởng do cuộc chiến gây ra được mọi người quan tâm và lo ngại nhất là xuất hiện một làn sóng rút vốn mới khỏi Trung Quốc. Điều này sẽ khiến địa vị “công xưởng thế giới” của Trung Quốc được mọi người ca ngợi bấy lâu nay lung lay. Hiện nay, các doanh nghiệp lớn của Nhật Bản và Hàn Quốc đã bắt đầu rút vốn, hoặc có kế hoạch rút vốn khỏi Trung Quốc. Ví như Tập đoàn SK Hynix của Hàn Quốc, hay Mitsubishi, Toshiba của Nhật Bản ngay từ tháng 7/2018 đã có kế hoạch rút một phần vốn đầu tư khỏi Trung Quốc.
Chính quyền Vùng lãnh thổ Đài Loan và Chính phủ Thái Lan còn khuyến khích các doanh nghiệp của mình rút khỏi thị trường Trung Quốc Đại lục, chuyển vốn đầu tư sang các nước và vùng lãnh thổ khác. Quan chức Bộ Kinh tế Đài Loan nêu rõ, lần này các doanh nghiệp Đài Loan chuyển nhà xưởng về Đài Loan sẽ giúp tăng thêm cơ hội việc làm tại Đài Loan và kích tích kinh tế hòn đảo này tăng trưởng ổn định.
Tình hình kinh tế Trung Quốc hiện nay đang xấu đi rõ rệt. Số liệu mới nhất do Cục thống kê nhà nước Trung Quốc công bố cho thấy các chỉ số kinh tế đều giảm, ngược lại giá cả tăng lên. Chiến tranh thương mại Trung-Mỹ bắt đầu ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế Trung Quốc. Tin rằng, thời gian tới kinh tế Trung Quốc sẽ gặp khá nhiều khó khăn, mục tiêu tăng trưởng kinh tế 6,5% trở nên mà Chính phủ Trung Quốc đưa hồi đầu năm chưa chắc thực hiện được.
Nhìn ra thế giới, từ khi chiến tranh thương mại Trung-Mỹ bùng nổ, các thị trường mới nổi với kinh tế tăng trưởng chủ yếu dựa vào xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc đã phải gánh chịu ảnh hưởng nặng nề. Do Mỹ tăng thuế, kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm lại, nhu cầu nhập khẩu giảm, kéo theo tăng trưởng kinh tế của các nước này chậm lại. Xu thế này tất sẽ ảnh hưởng đến nhịp độ phục hồi tăng trưởng của kinh tế toàn cầu.
Hình bóng của một cuộc "Chiến tranh lạnh" mới
Tại Mỹ, do bầu cử giữa nhiệm kỳ Quốc hội Mỹ đang đến gần, chiến tranh thương mại cũng đã trở thành công cụ chính trị. Tổng thống Mỹ Donald Trump cho rằng chiến tranh thương mại nhằm vào Trung Quốc sẽ giúp cho Đảng Cộng hòa đang cầm quyền giành thắng lợi trong bầu cử giữa nhiệm kỳ.
Thế nhưng, Đảng Dân chủ đối lập cũng nhận định đây là cơ hội để giữ số ghế của đảng này trong Quốc hội Mỹ. Nghị sỹ Đảng Dân chủ bang Bắc Carolina, Heidi Heitkamp công kích Chính phủ Donald Trump phát động chiến tranh thương mại nhằm vào Trung Quốc là cách làm ngu xuẩn, hậu quả người dân Mỹ phải gánh chịu, và rằng giải quyết vấn đề mất cân bằng trong thương mại Mỹ-Trung còn nhiều biện pháp thông minh hơn.
Đáng lo ngại hơn, cuộc chiến thương mại Trung-Mỹ tiếp tục leo thang và chưa có dấu hiệu dừng lại đã khiến cho mọi người nghĩ đến một cuộc "Chiến tranh lạnh" mới trong thế kỷ 21 giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Có tin Mỹ đang bí mật đưa ra biện pháp kiềm chế toàn diện đối với Trung Quốc, nhanh nhất có thể là thực hiện trong vài tuần tới. Quan chức giấu tên của Mỹ tiết lộ, biện pháp này “rộng lớn và thực chất,” liên quan đến nhiều cơ quan của Chính phủ Mỹ như Cơ quan An ninh quốc gia, Bộ Quốc phòng, Bộ Tài chính và Bộ Thương mại.
Trước đó ngày 20/9, Mỹ tuyên bố cấm vận Ban Phát triển Trang bị Quân Ủy Trung ương Trung Quốc và Trưởng ban, Trung tướng Lý Thượng Phúc. Giới phân tích cho rằng, Mỹ công khai cấm vận trung tướng Quân đội Trung Quốc và một ban của Quân ủy Trung ương Trung Quốc đã trở thành một sự kiện trong bối cảnh Trung-Mỹ đang tiến hành chiến tranh thương mại. Hành động này cho thấy phía Mỹ đã mở rộng chiến tranh từ lĩnh vực kinh tế sang lĩnh vực quân sự.
Về phía Trung Quốc, ngày 24/9 vừa qua, Văn phòng Báo chí Quốc vụ Viện (Chính phủ) Trung Quốc công bố sánh Trắng “Về thực tế và lập trường của Trung Quốc trong va chạm kinh tế, thương mại Trung-Mỹ.” Trong đó cực lực phê phán chủ nghĩa bảo hộ thương mại và hành động bá quyền kinh tế của Mỹ, đồng thời cho rằng cách làm của Mỹ sẽ phá vỡ trật tự kinh tế quốc tế hiện nay.
Phân tích những diễn biến gần đây có thể thấy, Tổng thống Mỹ Donald Trump ra đòn mạnh mẽ và toàn diện như vậy với Trung Quốc, chắc chắn không phải là chỉ để tạo thanh thế, mà là mang đậm toan tính cạnh tranh “người lên kẻ xuống” về thế lực giữa Mỹ và Trung Quốc. Theo đó, khả năng bùng nổ một cuộc Chiến tranh lạnh" mới trong thế kỷ 21 giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang tồn tại./.
