Thay mặt cộng đồng doanh nghiệp, 14 hiệp hội doanh nghiệp đại diện cho nhiều ngành hàng chủ lực của Việt Nam vừa đồng ký tên trong văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, các Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, Vũ Đức Đam đề xuất chiến lược “Phòng chống dịch theo điểm” phục hồi sản xuất, kinh doanh an toàn trong bối cảnh chống dịch mới.
14 hiệp hội bao gồm: các Hiệp hội Da giày-Túi xách Việt Nam, Dệt may Việt Nam, Gỗ và lâm sản Việt Nam, Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam, Giấy và bột giấy Việt Nam, Nhựa Việt Nam, Sữa Việt Nam, Doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam, Bia-Rượu-Nước giải khát Việt Nam, Doanh nghiệp điện tử Việt Nam, Thực phẩm minh bạch; các Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao, Lương thực, thực phẩm Thành phố Hồ Chí Minh, Mỹ nghệ và chế biến gỗ Thành phố Hồ Chí Minh.
Cần ban hành chỉ thị mới phù hợp với mục tiêu “sống chung với COVID”
Trong văn bản này, các hiệp hội cho biết đợt bùng phát dịch COVID-19 lần thứ 4 do biến chủng Delta khiến việc giãn cách xã hội tại Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và nhiều tỉnh, thành phía Nam kéo dài từ 2 đến 3 tháng. Giãn cách, phong tỏa diện rộng và kéo dài khiến các doanh nghiệp gặp rất nhiều khó khăn và tình hình này không thể kéo dài.
So với cùng kỳ năm trước, chỉ số sản xuất ngành công nghiệp (IIP) của Thành phố Hồ Chí Minh tháng 8/2021 giảm 49,2%, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng giảm 59,4%. Khoảng 18% doanh nghiệp châu Âu (EU) đã chuyển đơn hàng ra khỏi Việt Nam.
Nhiều doanh nghiệp đứng trước nguy cơ phá sản, chuỗi cung ứng trong nước và quốc tế bị đứt gãy, người lao động mất việc làm, nông-ngư dân không tiêu thụ được sản phẩm. Nhiều lao động ở các tỉnh không có việc làm, không có lương thực và tiền dự trữ.
“Trong tinh thần cao nhất của cộng đồng doanh nghiệp là luôn chung tay với Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, cùng với các tiếp cận chống dịch linh hoạt mới, yêu cầu khởi động lại nền kinh tế là rất cấp bách để đảm bảo cả 3 trụ cột y tế, kinh tế, xã hội như 'kiềng 3 chân.' Cộng đồng doanh nghiệp rất hoan nghênh Thủ tướng Chính phủ, tại cuộc họp ngày 29/08/2021, đã xác định quan điểm ‘phải sống chung lâu dài với dịch bệnh, không thể khống chế tuyệt đối, phải thích ứng và có cách làm phù hợp,' tức là chuyển từ mục tiêu 'zero COVID' hiện nay sang mục tiêu 'sống chung với COVID.' Quan điểm này phù hợp với quan điểm của WHO nêu ngày 7/9/2021 và nhiều quốc gia trên thế giới," văn bản nêu rõ.
Để thực hiện được yêu cầu cấp bách này, sau khi trao đổi nhiều lần với các doanh nghiệp thành viên và chuyên gia, 14 hiệp hội đề xuất với Thủ tướng Chính phủ chiến lược “Phòng chống dịch theo điểm," phục hồi sản xuất, kinh doanh an toàn trong bối cảnh chống dịch mới, thống nhất quản lý trên toàn quốc, vừa từng bước phù hợp phục hồi kinh tế, mà vẫn kiềm chế được dịch.
Hàng loạt biện pháp quản lý đã được các hiệp hội đề xuất thực hiện thống nhất trên toàn quốc, trong đó, vấn đề đầu tiên là Thủ tướng Chính phủ ban hành chỉ thị phòng, chống dịch phù hợp với quan điểm và tình hình mới thay thế Chỉ thị số 15, 16.
Lý giải điều này, các hiệp hội cho rằng dịch bệnh đã chuyển giai đoạn mới, Chỉ thị 15, 16 được ban hành từ cuối tháng 3/2020 với mục tiêu “zero COVID," khi chưa có biến chủng Delta, chưa có vaccine, cách tiếp cận và góc nhìn khác với tình hình thực tế hiện nay là đã chuyển sang “sống chung với COVID-19." Chỉ thị mới cần quy định thống nhất các tiêu chí, điều kiện phòng, chống dịch-phục hồi kinh tế và được áp dụng thống nhất trên toàn quốc.
Đề xuất tiếp theo được các hiệp hội đưa ra, đó là công dân được tham gia giao thông và các hoạt động xã hội khi có xét nghiệm âm tính, trừ hoạt động tập trung đông người. Xét nghiệm âm tính có giá trị trong vòng 14 ngày đối với người đã tiêm 2 mũi vaccine hoặc khỏi bệnh, 5 ngày đối với người đã tiêm 1 mũi, 3 ngày đối với người chưa tiêm vaccine.
Các hiệp hội cho rằng mọi cá nhân đều có quyền và mong muốn mưu cầu sinh kế, di chuyển, vì vậy không nên phân biệt người đã tiêm và chưa tiêm vaccine, mà nên phân biệt theo kết quả xét nghiệm. Đó là biện pháp tốt nhất trong giai đoạn hiện nay và cũng là cách tốt nhất để mọi người yên tâm khi tiếp xúc.
Các hiệp hội đề nghị cho doanh nghiệp tổ chức, cá nhân tự xét nghiệm, tự khai báo trên phần mềm quản lý quốc gia, tự chịu trách nhiệm pháp lý đối với khai báo của mình. Thống nhất sử dụng một phần mềm quản lý, khai báo phòng, chống dịch trên toàn quốc. Yêu cầu, quy định phòng, chống dịch phải được thực hiện online.
Đồng thời, trao quyền chủ động trong mô hình và phương thức tổ chức sản xuất cũng như vận hành phòng, chống dịch cho các tổ chức/doanh nghiệp. Không cực đoan đóng cửa doanh nghiệp nếu lây nhiễm chỉ trong phạm vi hẹp của một dây chuyền/phân xưởng/bộ phận riêng biệt.
Chính phủ lập tổ đặc biệt để kiểm tra, giám sát lưu thông, chống ách tắc hàng hóa bằng đường dây nóng.
Các địa phương chỉ được phép kiểm tra phòng, chống dịch đối với người trên các phương tiện vận chuyển tại điểm đi và điểm đến.
[Tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh trong bối cảnh dịch]
Các tỉnh thành cần thành lập Tổ công tác hỗ trợ doanh nghiệp, là thành viên Ban Chỉ đạo phòng, chống dịch, có kênh liên lạc trực tiếp với Tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng để kịp thời giải quyết các vấn đề của doanh nghiệp.
Ban Chỉ đạo phòng, chống dịch địa phương cần bố trí tăng thêm các đại diện của khối kinh tế (Công Thương, Kế hoạch và Đầu tư, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tổ công tác hỗ trợ doanh nghiệp, đại diện các doanh nghiệp và hiệp hội).
Bên cạnh đó, xây dựng các Trạm Y tế lưu động và cố định tại các khu công nghiệp. Khuyến khích các doanh nghiệp nằm ngoài khu công nghiệp xây dựng tổ y tế lưu động phản ứng nhanh để phòng, chống dịch cho cán bộ, công nhân viên của mình và gia đình. Tăng cường trang thiết bị và năng lực cho các cán bộ y tế cơ sở. Chấp thuận các các văn bản scan, gửi online để được giải quyết các thủ tục phục vụ sản xuất kinh doanh và hành chính cho tới khi thực hiện dịch vụ công cấp độ 4. Quyết liệt triển khai dịch vụ công cấp độ 4 chậm nhất vào quý 1/2022.
Các địa phương cho phép người lao động đang mắc kẹt ở các khu nhà trọ được về quê hoặc quay trở lại làm việc trước khi xét nghiệm. Xét nghiệm miễn phí, hỗ trợ tiền đi đường để họ có thể về quê hoặc đi làm khi có xét nghiệm âm tính. Việc xét nghiệm cho các lao động này về quê cũng là dịp để bóc tách F0, tránh lây nhiễm và tiềm ẩn nguy cơ bất ổn. Xã, phường nơi đến có trách nhiệm hướng dẫn cách ly, xét nghiệm lại trong 14 ngày.
Chính phủ quán triệt các địa phương ưu tiên tiêm vaccine cho người lao động, vận chuyển, người già và người có bệnh nền.
Quản lý dịch bệnh theo điểm
Liên quan đến đề xuất quản lý dịch bệnh theo Điểm, các hiệp hội đề nghị không áp dụng phong tỏa, cách ly theo vùng địa lý, quản lý, phòng, chống dịch theo điểm (điểm dân cư, điểm dịch vụ, điểm sản xuất, các điểm có F0 là điểm đỏ). Tập trung quản lý dịch bệnh bằng việc xét nghiệm định kỳ và xác suất tại các điểm. Lấy Tổ dân phố, Tổ phòng, chống COVID cộng đồng làm nòng cốt phòng, chống dịch tại các điểm dân cư. Các tổ chức, doanh nghiệp chủ động sắp xếp số lao động tham gia làm việc tại các điểm.
Điểm sản xuất tự chủ lập phương án phòng, chống dịch, thực hiện 5K; xét nghiệm xác suất 10% lao động với tần suất 7 ngày một lần. Bộ Y tế ban hành công điện hướng dẫn rõ ràng cho doanh nghiệp về quy tắc test COVID trong nhà máy/doanh nghiệp.
Điểm sản xuất tổ chức sản xuất theo khu vực, giờ ăn linh hoạt, hạn chế tiếp xúc; phun khử khuẩn hàng ngày, vệ sinh mũi, họng bằng nước muối, xông tinh dầu. Khi có F0, khoanh vùng, tách F0, F1, chủ động phương án cách ly, điều trị, khôi phục sản xuất trong ngày, đồng thời thông báo cho y tế địa phương.
Tại điểm dân cư, đối với điểm căn hộ, chỉ cách ly căn hộ có F0. Căn hộ khác trong tòa nhà nếu xét nghiệm âm tính thì không phải cách ly. Cách ly cả tầng nếu có hai căn hộ trở lên có F0 trong cùng một tầng. Cách ly cả tòa nhà nếu có F0 từ 5 tầng khác nhau trở lên.
Đối với điểm căn nhà, chỉ cách ly căn nhà có F0. Cách ly cả ngõ, phố nếu có trên 5 căn nhà cùng có F0.
Phòng, chống dịch đối với giao thông vận tải
Để phòng, chống dịch đối với giao thông vận tải, các hiệp hội đề nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo địa phương bãi bỏ các hạn chế về vận tải hàng hóa giữa các vùng. Chỉ kiểm tra tại điểm đầu và điểm đến. Nếu đến từ các vùng có dịch, phải tuân thủ 5K + xét nghiệm âm tính trong 72 giờ + nguyên tắc “bong bóng” (không tiếp xúc). Các vùng khác chỉ cần 5K.
Các cá nhân phải có xét nghiệm âm tính khi tham gia giao thông theo hướng, xét nghiệm âm tính có giá trị trong vòng 14 ngày đối với người đã tiêm 2 mũi vaccine hoặc khỏi bệnh, 5 ngày đối với người đã tiêm 1 mũi, 3 ngày đối với người chưa tiêm vaccine.
Xét nghiệm và cách ly y tế
Các F0 được cách ly tại nhà nếu Điểm đỏ là Điểm dân cư và Điểm dịch vụ. F0 tại Điểm sản xuất được cách ly tại chỗ, tại nhà hoặc cách ly tập trung theo yêu cầu của chủ điểm đỏ dưới sự theo dõi của y tế. F1 tự xét nghiệm, tự cách ly trong 9 ngày, xét nghiệm 3 lần âm tính (xét nghiệm lần cuối PRC). Các cá nhân phải tự cách ly nghiêm ngặt dưới sự theo dõi của Tổ dân phố nếu cách ly tại nhà.
Về vấn đề xét nghiệm, các hiệp hội đề xuất cho các tổ chức y tế được phép bán kit xét nghiệm theo giá cạnh tranh. Kiểm soát giá kit xét nghiệm như mặt hàng cần bình ổn giá hoặc được Nhà nước trợ giá theo Luật Giá.
Tổ chức, cá nhân tại các điểm tự lấy mẫu, tự xét nghiệm hoặc thuê tổ chức y tế xét nghiệm. Y tế phường, quận, y tế lưu động tổ chức xét nghiệm đối với điểm dân cư và điểm dịch vụ. Tổ chức y tế, bệnh viện, y tế lưu động (của địa phương hoặc của doanh nghiệp) xét nghiệm đối với điểm sản xuất.
Ngân sách nhà nước chi trả chi phí xét nghiệm và điều trị cho các cá nhân chưa có bảo hiểm y tế. Bảo hiểm y tế chi trả cho cá nhân đóng bảo hiểm. Các bệnh viện, tổ chức y tế tư nhân được phép thu phí xét nghiệm và điều trị. Chi phí xét nghiệm và phòng, chống dịch của các tổ chức, doanh nghiệp được khấu trừ vào chi phí doanh nghiệp hoặc kinh phí công đoàn, phí bảo hiểm xã hội.
Đặc biệt, các hiệp hội đề xuất việc thống kê y tế, thử nghiệm phòng, chống dịch chi phí thấp.
Bộ Y tế theo dõi thống kê dữ liệu dịch bệnh, độ tuổi, nhóm máu, bão Cytokin, tỷ lệ nhiễm bệnh khi đã tiêm 1 mũi hoặc 2 mũi vaccine, thời gian vaccine hết tác dụng, nguyên nhân tử vong để có cơ sở khoa học trong phòng, chống dịch. Tổng kết việc thử nghiệm lâm sàng đối với các loại thuốc đã đưa vào điều trị. Cho thử nghiệm và đánh giá việc phòng bệnh và điều trị F0 bằng các dược liệu phổ biến và rẻ tiền tại Việt Nam như: thanh hao hoa vàng, xuyên tâm liên… theo kinh nghiệm của Mỹ, Madagasca, Trung Quốc. Thử nghiệm xông tinh dầu và khò mũi họng bằng nước muối sinh lý để phòng, chống COVID-19, khuyến khích thực hành cách làm ít tốn chi phí này.
Đưa ra dẫn chứng, các hiệp hội cho biết một số doanh nghiệp đã thực hiện khò mũi họng, xông tinh dầu hiệu quả như Công ty Lotus Chemical Technology Hồ Chí Minh, Công ty Tập đoàn Thủy sản Minh Phú.
Hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi kinh tế
Để phục hồi kinh tế, hiệp hội doanh nghiệp mong muốn Chính phủ chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam, Bộ Giao thông Vận tải, các bộ ngành liên quan và đề nghị Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam thực hiện miễn, giảm các loại thuế, phí, tiền điện, nước các biện pháp đã nêu trong Nghị quyết 105/NQ-CP, kiểm tra tiến độ và hiệu quả thực hiện chính sách hỗ trợ lãi suất ngân hàng, gia hạn nợ, miễn, giảm các loại thuế, phí, tiền điện, nước cho các doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh bị ảnh hưởng nặng bởi dịch bệnh; miễn, giảm, hỗ trợ liên quan đến bảo hiểm xã hội, kinh phí công đoàn.
Chính phủ hỗ trợ các nhà máy, cụm nhà máy, khu công nghiệp lập các cơ sở lưu trú, lập các trạm y tế tại chỗ hoặc lưu động để triển khai phòng, chống dịch.
Đối với các cá nhân, hộ kinh doanh, doanh nghiệp vừa và nhỏ, cho phép cộng lãi suất ngân hàng vào dư nợ gốc trong 24 tháng; gia hạn nợ 12 tháng đối với dư nợ ngắn hạn, 24 tháng đối với nợ trung, dài hạn.
Trong công tác tuyên truyền, 14 hiệp hội trên đề nghị tuyên truyền nâng cao khả năng tự quản lý dịch bệnh, tự chịu trách nhiệm của tổ chức, cá nhân; hướng dẫn chiến lược “sống chung với dịch bệnh”; Bộ Y tế xem xét đưa việc “khò mũi họng bằng nước muối” thành tuyên truyền chống dịch 6K.
Các nội dung này phải được tổ dân phố đưa trực tiếp đến người dân ở các khu lao động nghèo, xóm trọ công nhân.
Bên cạnh đó, không nêu những hình ảnh quá bi đát làm ảnh hưởng đến hình ảnh đất nước, gây khó khăn cho doanh nghiệp trong mắt các đối tác và nhà đầu tư nước ngoài./.