Trên cạn, báo săn gêpa nổi tiếng là loài chạy nhanh nhất, với tốc độ có thể cán mốc 120km/h. Nhưng thế giới động vật không chỉ giới hạn trên bề mặt Trái đất. Vậy trên trời, con có tốc độ lớn nhất là loài nào?
Câu trả lời là loài chim ưng peregrine (tên khoa học falco peregrinus). Trong tiếng Latin, "peregrinus" có nghĩa "lữ khách". Đây cũng là một biệt danh phù hợp, vì loài chim ăn thịt này có thể thực hiện một chuyến bay di cư có chiều dài lên tới 25.000 km, cũng là một trong những chuyến di cư dài nhất của động vật ở Bắc Mỹ, theo nghiên cứu của tổ chức phi lợi nhuận Nature Conservancy.
Có thể nói chim ưng peregrine là loài chim toàn cầu. Người ta có thể tìm thấy nó sinh sống ở gần như mọi lục địa, ngoại trừ Nam Cực.
Chim ưng peregrine luôn săn mồi từ độ cao hớn, hoặc trong khi đang bay, hoặc từ một điểm cao nhìn xuống phía dưới. Khi phát hiện mục tiêu, chúng sẽ lao xuống ở tốc độ cao và tấn công bằng việc quắp chặt bàn chân, tạo thành một nắm đấm gây choáng hoặc giết chết con mồi với cú va chạm cực mạnh.
Theo một nghiên cứu đăng tuần báo khoa học Journal of Comparative Physiology A, trong một cú bổ nhào như vậy, chim ưng peregrine có thể đạt tốc độ lên tới khoảng 320km/h. Tốc độ cao khiến nó không chỉ trở thành loài chim nhanh nhất trên không, mà còn là động vật có tốc độ nhanh nhất thế giới.
Nhiều thí nghiệm khác nhau cho thấy chim ưng peregrine thậm chí còn có thể đạt tốc độ lớn hơn mức này. Theo Tổ chức Kỷ lục Thế giới Guinness, một con chim ưng peregrine đã đạt tốc độ lên tới 389 km/h khi bổ nhào.
Cụ thể, trong một loạt cú bổ nhào thực hiện vào năm 1999, một con chim ưng peregrine cái có tên "Frightful", vật nuôi của chuyên gia chăm sóc huấn luyện ưng Ken Franklin ở Mỹ, đã lập kỷ lục thế giới nêu trên sau khi được thả xuống từ một chiếc máy bay đang di chuyển ở độ cao khoảng 5.000m.
Theo Guinness, Frightful có chiều dài 40,6 cm, nặng khoảng 1 kg và sải cánh khoảng 104 cm. Để đo tốc độ của Frightful, Franklin đã gắn trên thân nó một con chip máy tính nặng 113,4 gram. Thiết bị đo này được lấy ra từ hệ thống máy tính đo độ cao của một vận động viên nhảy dù biểu diễn và nó được gắn vào phần lông đuôi của Frightful.
Franklin sau đó cùng một người quay phim đeo đồng hồ đo độ cao và nhảy dù xuống cùng Frightful khi nó thực hiện cú bổ nhào. Dữ liệu từ các thiết bị đo này tiếp tục được so sánh thêm một lần nữa sau khi cuộc thử nghiệm hoàn tất.
Vậy, những đặc điểm giải phẫu nào đã giúp chim ưng peregrine đạt được tốc độ tuyệt vời này?
Theo Live Science, chim ưng peregrine có đôi cánh nhọn giống như cánh của máy bay chiến đấu. Hình dáng này làm giảm lực cản từ không khí, giúp nó di chuyển rất nhanh.
Chưa hết, chim ưng peregrine có cơ thể hình giọt nước, rất cơ bắp. Thân hình giống như một viên đạn bay trong không khí, sẽ giúp giảm rất nhiều lực cản. Ngoài ra, lông của nó được xếp chặt với nhau, có cấu trúc cứng hơn đáng kể khi so sánh với các loài chim ưng khác. Cấu trúc lông này có lẽ để giảm lực cản và giúp nó lướt nhẹ nhàng hơn trong không khí.
Lỗ mũi của Peregrine có một hệ thống các khoang nhỏ bên trong, hoạt động như các vách ngăn. Theo chuyên gia điểu học người Anh Ed Drewitt, cấu tạo mũi này khiến nó có khả năng thở bình thường khi bổ nào tốc độ cao.
Tốc độ chóng mặt của chim ưng peregrine giúp nó săn được nhiều con mồi - hầu hết là các loài chim khác. Nó tấn công từ con mồi nhỏ như chim ruồi đến chim cỡ lớn như sếu đồi cát. Các nhà khoa học đã ghi nhận khoảng 450 loài chim là con mồi của chúng ở khu vực Bắc Mỹ. Trên quy mô toàn cầu, có gần 2.000 loài chim nằm trong danh sách con mồi của chim ưng peregrine.
Điều thú vị là dù chim ưng peregrine nắm giữ kỷ lục tốc độ nhờ những cú bổ nhào, loài động vật có khả năng bay nhanh nhất mà không sử dụng kỹ thuật này lại là dơi. Theo Live Science, dơi thò đuôi Brazil (tên khoa học tadarida brasiliensis) là loài bay nhanh nhất thế giới được biết đến, với tốc độ lên tới 160 km/h. Tốc độ này nhanh hơn so với tốc độ của chim ưng peregrine, trung bình từ 40 đến 55 km/giờ khi bay di chuyển và 112 km/giờ khi truy đuổi con mồi./.