Ảnh minh họa. (Nguồn: AFP) Tờ Fanancial Times (Anh) ngày 19/12 cho rằng cuối cùng thì hai cuộc chiến của Tổng thống Mỹ Donald Trump với các đối tác thương mại của Mỹ đã được giải quyết ở phần nào.
Các thỏa thuận đã được công bố, ngừng cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung và USMCA - bản cập nhật của Hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA) giữa Mỹ với Canada và Mexico. Cả hai thỏa thuận này đều giúp giảm thiểu thiệt hại gây ra cho hai trong số các mối quan hệ thương mại căng thẳng nhất thế giới. Nhưng đó là một thành công hạn chế.
Với Tổng thống Trump, tất cả các thông báo được tiếp nhận với sự hoài nghi. Chi tiết của thỏa thuận Mỹ-Trung chưa được công bố, và nó chỉ được coi là một thỏa thuận sơ bộ giúp hạ nhiệt phần nào, trong khi các cuộc đàm phán toàn diện và khó khăn hơn vẫn tiếp tục.
Trong khi đó, việc ký kết USMCA được tổ chức ngắn gọn vì Mexico phản đối các chi tiết trong luật pháp Mỹ nhằm buộc những người thuộc đảng Dân chủ trong quốc hội chịu trách nhiệm.
Trong trường hợp cả hai thỏa thuận bế tắc, không có gì đảm bảo rằng ông Trump sẽ kiềm chế không phá hoại các quan hệ thương mại theo cách nào đó. Bản thân USMCA chứa đựng việc xem xét lại và một "điều khoản hoàng hôn" khi bắt các doanh nghiệp phải đối mặt với sự bất ổn sẽ "hồi sinh" chỉ sau vài năm.
Thỏa thuận với Trung Quốc dường như giúp rút lại một số khoản tăng thuế và tạm ngừng việc tăng thuế mới, nhưng thỏa thuận này cũng có những vấn đề riêng. Việc Trung Quốc cam kết tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ có thể nhanh chóng biến thành tác nhân gây ra cuộc chiến thuế quan mới nếu Washington tuyên bố không hài lòng với sự tuân thủ của Bắc Kinh. Tồi tệ hơn là lời hứa sẽ mua đậu nành và các sản phẩm nông nghiệp khác của Mỹ trị giá 40 tỷ USD.
[Thỏa thuận thương mại Mỹ-Trung: Kỳ vọng những cải cách của Trung Quốc]
Các cam kết mua sản phẩm nông nghiệp, làm gợi nhớ lại các kế hoạch 5 năm, "đập vào mặt" Washington với vai trò truyền thống là người bảo vệ thị trường tự do.
Trớ trêu thay, Bắc Kinh là người phải khẳng định rằng các hạn ngạch sẽ phải tuân thủ các điều khoản thị trường.
Dưới thời ông Trump, Chính phủ Mỹ đang hành xử giống như "một kẻ hám lợi" thay vì là người đưa ra và thực thi các quy tắc mà theo đó khu vực tư nhân có thể kinh doanh và phát triển. Điều đó phản ánh một sự hiểu biết sơ khai về thương mại, theo đó thặng dư song phương - người Mỹ bán sản phẩm ra nước ngoài nhiều hơn là mua về - được coi là chiến thắng.
Trong khi đó, việc giảm chi phí thương mại xuyên biên giới bằng cách đồng ý với các quy tắc ràng buộc lẫn nhau là điều đáng ghét đối với vị tổng thống theo đuổi chính sách “Nước Mỹ trước tiên."
Chiến lược thương mại của ông Trump sẽ thất bại, thậm chí là trên các điều khoản của nó. Việc giảm thâm hụt thương mại song phương với đối tác này chỉ có nghĩa là thay thế sự thâm hụt thương mại đó bằng thâm hụt với các đối tác thương mại khác chừng nào người Mỹ vẫn tiêu thụ nhiều hơn sản xuất. Ví dụ, thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ đã tăng vọt khi các nhà xuất khẩu chuyển sang sản xuất tại Việt Nam để tránh cuộc chiến thương mại của Mỹ với Trung Quốc.
Tương tự như vậy, Washington sẽ cố gắng để thực thi các quy tắc đối với những người khác trong khi chính Mỹ lại không tuân thủ. Cách tốt nhất để khuyến khích Trung Quốc cải thiện chế độ sở hữu trí tuệ là cho các công ty công nghệ Trung Quốc hưởng lợi từ các quy tắc đang được áp dụng trên toàn cầu.
Trật tự thương mại toàn cầu không hoàn hảo trước khi ông Trump lên nắm quyền. Những phàn nàn về việc Trung Quốc không tôn trọng sở hữu trí tuệ là chính đáng, nhưng những cáo buộc rằng Mỹ bảo vệ bản quyền và bằng sáng chế một cách quá mức cũng là có lý. Một số người lao động và cộng đồng đã bị tổn thương bởi sự tái cấu trúc kinh tế một cách nhanh chóng do toàn cầu hóa tạo ra.
Nhưng ông Trump đã tạo ra thêm các vấn đề mới mà không khắc phục các vấn đề cũ. USMCA chủ yếu tập trung vào các vấn đề ngoài rìa của NAFTA; thỏa thuận với Trung Quốc tốt nhất thì cũng chỉ hạ nhiệt cuộc chiến thương mại do ông Trump thúc đẩy. Có những thỏa thuận này tốt hơn là không có thỏa thuận nào. Song, tốt hơn nữa vẫn là tránh được các bất ổn khi nó chưa bắt đầu. Đống đổ nát của vài năm qua không thể biến thành tốt đẹp bằng việc tạm thời không tiếp tục phá hủy./.
