Viên nén gỗ. (Nguồn: Trang thông tin của Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam) Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cho biết Hàn Quốc và Nhật Bản là hai thị trường nhập khẩu viên nén lớn nhất của Việt Nam.
Lượng viên nén từ Việt Nam xuất vào hai thị trường này chiếm trên 95% trong tổng lượng viên nén xuất khẩu.
Viên nén xuất Hàn Quốc chủ yếu làm từ gỗ phụ phẩm của ngành chế biến đồ gỗ như mùn cưa, dăm bào, đầu mẩu gỗ thừa.
Các doanh nghiệp viên nén xuất khẩu đi Hàn Quốc chủ yếu nằm ở vùng Đông Nam Bộ, nơi tập trung các nhà máy sản xuất đồ gỗ.
Đầu năm 2023, thị trường Hàn Quốc có biến động mạnh. Giá viên nén xuất khẩu vào Hàn Quốc từ Việt Nam rớt xuống dưới 90 USD/tấn (FOB) vào tháng 4, dưới mức giá thành sản xuất của nhiều doanh nghiệp.
Nhiều doanh nghiệp đặc biệt là các doanh nghiệp quy mô nhỏ phải dừng hoạt động. Lượng nhập cũng giảm mạnh.
Bởi vậy, 5 tháng đầu năm 2023, lượng viên nén xuất khẩu từ Việt Nam vào Hàn Quốc đạt 0,65 triệu tấn, tương đương 96,1 triệu USD về kim ngạch, giảm 41% về lượng và 45% về kim ngạch so với cùng kỳ của năm 2022.
Theo bà Cao Thị Cẩm, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, điều này làm cho một số doanh nghiệp viên nén Việt Nam đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ không có tiềm lực về tài chính phải ngừng sản xuất.
Nhằm giảm thiểu rủi ro cho các doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu, Chi hội Viên nén đã có một số hoạt động thiết thực, bao gồm cả việc kết nối với các doanh nghiệp tại Hàn Quốc nhằm cung cấp thêm thông tin về thực trạng sản xuất.
Cộng với nhu cầu viên nén từ Hàn Quốc đang tăng trở lại nên mức giá xuất khẩu bắt đầu tăng dần.
Mức giá tại thời điểm đầu tháng 7 đạt khoảng 110 USD/tấn. Mức giá xuất khẩu vào Hàn Quốc có xu hướng tăng.
Tuy nhiên, cách thức mua hàng của nhà mua Hàn Quốc hiện thay đổi nhiều. Thay vì mua theo các lô hàng đấu thầu số lượng lớn, các nhà mua tại Hàn Quốc hiện chia nhỏ lô hàng đấu thầu, mua với lượng nhỏ hơn (theo tháng) để giảm áp lực về giá.
Trong khi đó, thị trường Nhật Bản có độ ổn định cao cả về lượng và giá. Trong 5 tháng đầu năm 2023, lượng viên nén Việt Nam xuất khẩu vào Nhật Bản đạt 0,87 triệu tấn, kim ngạch đạt 151 triệu USD.
Lượng xuất giảm 5,7% trong khi kim ngạch tăng 19,7% so với cùng kỳ 2022. Các đơn hàng chủ yếu dài hạn.
Theo một số doanh nghiệp xuất khẩu, giá xuất khẩu vào thị trường Hàn Quốc trong tháng 6/2023 chỉ đạt khoảng 110 USD/tấn trong khi mức giá xuất khẩu đi Nhật Bản đạt từ 145-165 USD/tấn.
Viên nén xuất khẩu đi Nhật Bản đòi hỏi nguồn nguyên liệu gỗ là rừng trồng trong nước, có chứng chỉ quản lý rừng bền vững (FSC).
Nguyên liệu này chỉ có ở những nơi tập trung nhiều các diện tích rừng trồng của Việt Nam, đặc biệt là từ vùng miền Trung trở ra phía Bắc.
Ông Tô Xuân Phúc, Forest Trends, nhận định nhu cầu viên nén sử dụng tại Nhật sẽ mở rộng trong tương lai. Đây là cơ hội lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt các doanh nghiệp có nguồn nguyên liệu đầu vào ổn định và có chứng chỉ bền vững, có nhà máy sản xuất quy mô, quản lý bài bản.
Từ quý 2/2022, thị trường xuất khẩu của đồ gỗ suy giảm. Các phụ phẩm của ngành làm nguyên liệu sản xuất viên nén cũng giảm theo. Điều này tạo ra sự thiếu hụt nguồn cung nguyên liệu cho viên nén xuất khẩu sang Hàn Quốc.
Nhóm nghiên cứu của Forest Trends và các hiệp hội gỗ cho biết, khủng hoảng năng lượng do xung đột Nga-Ukraine làm nhu cầu và giá viên nén tại thị trường thế giới tăng rất mạnh. Điều này hình thành làn sóng đầu tư vào sản xuất viên nén không chỉ ở Việt Nam mà còn cả ở các quốc gia khác.
Làn sóng này làm tăng sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp viên nén tại Việt Nam và giữa các doanh nghiệp Việt Nam và doanh nghiệp tại các nước khác như Malaysia, Thái Lan và Indonesia trong tương lai.
Trong những năm vừa qua, cầu tiêu thụ tăng chủ yếu tại các nước châu Âu, Nhật Bản và Hàn Quốc.
Tuy nhiên, ngành viên nén Việt Nam có cơ hội mở rộng thị trường khi cầu tiêu thụ tại Việt Nam bắt đầu có tín hiệu tăng nhanh bởi Chính phủ đang nỗ lực thực hiện các cam kết giảm phát thải khí nhà kính và sử dụng năng lượng sạch; trong đó có viên nén nhằm thay thế than trong sản xuất năng lượng.
Nhóm nghiên cứu của Forest Trends và các hiệp hội gỗ cũng dự báo trong những tháng cuối năm 2023, tình hình sản xuất và xuất khẩu viên nén của Việt Nam sẽ không có nhiều biến động.
Với thị trường Hàn Quốc, lượng và giá xuất xuất khẩu sẽ tăng theo đà hiện nay, tuy nhiên sẽ không tăng đột biến.
Với thị trường Nhật Bản, lượng và giá xuất khẩu vẫn ổn định. Sự cạnh tranh về nguồn nguyên liệu để sản xuất viên nén xuất khẩu Hàn Quốc sẽ tiếp tục tăng bởi thị trường đầu ra xuất khẩu của các mặt hàng gỗ chưa có tín hiệu hồi phục.
Việt Nam hiện đã trở thành quốc gia sản xuất viên nén lớn thứ hai trên thế giới, chỉ sau Hoa Kỳ.
Từ năm 2013-2022, lượng và giá trị kim ngạch xuất khẩu viên nén của Việt Nam đã tăng lần lượt là 28 và 34 lần.
Theo Tổng cục Hải quan, 5 tháng đầu năm 2023, lượng xuất khẩu viên nén đạt 1,57 triệu tấn, kim ngạch đạt khoảng 256,5 triệu USD. Xuất khẩu hiện đang trên đà tăng./.
