Sự phát triển về thương mại quốc tế cùng với sự tăng trưởng của kim ngạch xuất-nhập khẩu, đặt ra yêu cầu cho cơ quan Hải quan phải kịp thời cải cách để có thể đáp ứng khối lượng công việc ngày càng gia tăng.
Cơ quan hải quan được số hóa hoàn toàn
Theo số liệu thống kê từ ngành hải quan, tổng trị giá xuất-nhập khẩu hàng hóa của cả nước đạt 545 tỷ USD trong năm 2020 và tăng 5,4% so với năm 2019, theo đó lượng tờ khai yêu cầu cơ quan Hải quan xử lý, thông quan là 13,7 triệu tờ khai.
Sang đến năm 2021, tổng kim ngạch xuất-nhập khẩu hàng hoá của Việt Nam đạt 668 tỷ USD và tăng 22,8% so với năm 2020, cùng với đó số lượng tờ khai hải quan được xử lý là 14,6 triệu tờ.
Tính đến ngày 15/11, số liệu thống kê sơ bộ về kim ngạch xuất nhập khẩu là 665 tỷ USD, trong đó xuất siêu là 8,7 tỷ USD. Với triển vọng thương mại ngày càng gia tăng, ngành hải quan cần phải có những nỗ lực trong việc tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh và tạo thuận lợi thương mại.
[Bộ Tài chính đối thoại trực tiếp với doanh nghiệp về thuế và hải quan]
Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho biết trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu nói chung và nền kinh tế Việt Nam nói riêng đang trong giai đoạn phục hồi sau đại dịch COVID-19. Mặc dù, kinh tế thế giới có nhiều biến động khó lường, song kinh tế Việt Nam vẫn đạt được những kết quả khả quan.
Theo chiến lược phát triển kinh tế, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1163/QĐ-TTg (ngày 13/07/2021) về “Phát triển thương mại trong nước giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” đã đề ra định hướng chủ yếu phát triển thương mại trong nước giai đoạn tới, trong đó có việc tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh trong nước; từng bước phát triển thương mại trong nước ổn định, bền vững và duy trì tốc độ tăng trưởng thương mại trong nước cao hơn tốc độ tăng trưởng GDP.
Có thể nói, nhiệm vụ cải thiện môi trường kinh doanh, đầu tư là một trong những vấn đề cốt lõi để phát triển thương mại Việt Nam.
Trên cơ sở đó, Việt Nam đã thực hiện những cải cách thương mại, bao gồm việc thực hiện Hiệp định Tạo thuận lợi Thương mại (TFA) của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), Cơ chế Một cửa Quốc gia và Chiến lược Phát triển Hải quan đến năm 2030 mới được phê duyệt gần đây, trong đó đề ra các biện pháp cụ thể để cơ quan hải quan được số hóa hoàn toàn.
Nỗ lực thực hiện cam kết TFA trước thời hạn
Theo ông Mai Xuân Thành, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan, Giám đốc Ban Quản lý Dự án (PMU), cùng với sự phát triển về thương mại, sự gia tăng của kim ngạch xuất nhập khẩu, khối lượng công việc của cơ quan hải quan ngày càng tăng, đặt ra yêu cầu phải kịp thời cải cách, đổi mới. Theo đó, ngành hải quan phải nghiên cứu, áp dụng các hình thức quản lý mới với mục tiêu tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp tuân thủ pháp luật, đồng thời vẫn thực hiện được những nhiệm vụ về quản lý, kiểm soát, ngăn chặn gian lận thương mại ngày càng tinh vi trong khi các nguồn lực đảm bảo cho thực thi nhiệm vụ có hạn.
Cam kết cải cách của Chính phủ đã được minh chứng bằng các kết quả đáng ghi nhận và Việt Nam đang trên đà thực hiện các cam kết trong hiệp định TFA của WTO trước thời hạn, dự kiến sẽ tuân thủ đầy đủ vào cuối năm 2024.
Thời gian qua, Cơ quan phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) đã tài trợ Dự án Tạo thuận lợi Thương mại cho Việt Nam và kéo dài 5 năm (2018-2023) với ngân sách 21,7 triệu USD, nhằm hỗ trợ Chính phủ Việt Nam áp dụng cách tiếp cận dựa trên quản lý rủi ro trong lĩnh vực hải quan và kiểm tra chuyên ngành, tăng cường thực thi hiệp định TFA của WTO.
Trên cơ sở đó, Dự án phối hợp với Tổng cục Hải quan, Bộ Tài chính để chuẩn hóa thủ tục hải quan, tăng cường sự phối hợp cấp quốc gia và cấp địa phương, xây dựng năng lực cho cán bộ hải quan. Mục tiêu của Dự án là hỗ trợ Việt Nam xây dựng môi trường mại và đầu tư hấp dẫn hơn cho các doanh nghiệp và nhà đầu tư.
Trong quá trình nỗ lực cải cách hành chính nói chung và cải cách thủ tục hải quan nói riêng trong 4 năm vừa qua, với sự hỗ trợ tích cực của Cơ quan phát triển quốc tế Hoa Kỳ thông qua Dự án Tạo thuận lợi thương mại TFP, các nhiệm vụ quan trọng về cải cách của Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan đã được triển khai thực hiện và đạt được kết quả nhất định.
Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi cho biết những hỗ trợ của Dự án là kịp thời, đặc biệt liên quan đến việc Việt Nam thực thi Hiệp định Tạo thuận lợi Thương mại.
“Dự án đã hỗ trợ Việt Nam thực hiện cải cách hành chính và pháp lý hiệu quả thông qua nhiều hoạt động, bao gồm hỗ trợ kỹ thuật để áp dụng quản lý rủi ro trong lĩnh vực hải quan, nâng cao năng lực và phát triển quan hệ đối tác công-tư hiệu quả,” Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi nói.
Ông Bradley Bessire, Phó Giám đốc USAID Việt Nam cho USAID đã hỗ trợ Việt Nam phát triển môi trường kinh doanh hấp dẫn hơn với các nhà đầu tư. Những nỗ lực chung này đã giúp các doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và tiền bạc, tạo ra môi trường đầu tư tốt hơn và nâng cao sức cạnh tranh quốc gia của Việt Nam. Sự tham gia của khối tư nhân đã và đang giữ vai trò quan trọng để tiếp nối những thành công.
“USAID trông đợi sẽ có thêm nhiều sự chung tay mạnh mẽ để tiếp tục nguồn động lực này,” ông Bradley Bessire chia sẻ./.