Sáng 23/7, tại Làng K130 (thị trấn Nghèn, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh) đã diễn ra lễ Khánh thành Di tích Lịch sử Văn hóa cấp Quốc gia Làng K130 với sự tham dự của lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh, huyện Can Lộc và đông đảo nhân dân.
Đây là hoạt động thiết thực nhân kỷ niệm 76 năm ngày Thương binh-Liệt sỹ (27/7/1947-27/7/2023).
Dỡ nhà lát đường cho xe qua với tinh thần “xe chưa qua, nhà không tiếc”
Trong những năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước, huyện Can Lộc là trọng điểm đánh phá ác liệt. Những địa danh như Ngã ba Đồng Lộc, Khe Giao, cầu Nhe, cung đường 21, cống 19... đã trở thành những “tọa độ lửa.” Nhiều tuyến đường như Quốc lộ 1A, đường 15A... bị bom Mỹ đánh phá ác liệt, nhiều đoạn đường tắc nghẽn phải chờ thông tuyến.
Đế quốc Mỹ đã tập trung lực lượng hòng chặn đứng huyết mạch giao thông của quân và dân ta trên đường chi viện cho miền Nam. Trong chiến tranh phá hoại miền Bắc, Mỹ đã trút xuống xã Tiến Lộc, trong đó có làng Hạ Lội (sau được đặt tên là Làng K130), gần 19.000 quả bom, 1.522 quả rocket, làm 57 người chết, 151 người bị thương, hàng trăm ngôi nhà bị phá hủy hoàn toàn.
Vào cuối năm 1968, máy bay địch bắn phá ác liệt, đường 1A bị tắc nghẽn, hệ thống cầu cống bị phá hủy hoàn toàn. Trước tình hình đó, cấp trên chỉ thị phải mở ngay một con đường để xe qua phà vượt sông tránh đường 1A đoạn từ cống Cổ Ngựa đến cầu Già. Làng Hạ Lội, nằm sát cầu Già, Quốc lộ 1A - điểm giao thông huyết mạch giữa hai con đường sông-bộ - được chọn là nơi cần phải mở đường.
Nhận được chỉ thị của cấp trên, người dân làng Hạ Lội trên dưới một lòng sẵn sàng dỡ nhà lát đường cho xe qua với tinh thần “xe chưa qua, nhà không tiếc.”
[Tháng Bảy tri ân, muôn vạn trái tim lại hướng về Đồng Lộc]
Ngay trong đêm 13/8/1968, cùng với sự giúp sức của các lực lượng dân quân và nhân dân xã Tiến Lộc, 130 ngôi nhà, một ngôi miếu, 4 nhà thờ họ và hai trụ sở hợp tác xã được dỡ xuống. Đoạn đường dài 1,2km qua làng Hạ Lội cơ bản hoàn thành.
Ba giờ sáng 14/8/1968, chiếc xe đầu tiên bắt đầu chuyển bánh trên đường mới hoàn thành, xuống phà và qua sông an toàn trong niềm vui mừng, xúc động của quân và dân làng Hạ Lội. Dòng xe vận chuyển hàng hóa ra tiền tuyến lại được nối liền.
Để bảo vệ bí mật và che mắt địch, hàng ngày, người dân Hạ Lội dùng cây tre ngụy trang con đường huyết mạch, tối đến lại cất giấu ngụy trang. Cứ như vậy, con đường qua làng Hạ Lội được đảm bảo an toàn cho đến ngày ngừng bắn.
Để ghi nhớ sự hy sinh to lớn của nhân dân làng Hạ Lội, Tỉnh ủy Hà Tĩnh đã đặt tên cho làng Hạ Lội thành làng Văn hóa chiến tích K130. Năm 2006, Làng K130 được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.
"Địa chỉ đỏ" thu hút du khách
Tháng 5/2022, di tích này đã được trùng tu, tôn tạo một số hạng mục như Nhà truyền thống, hồ cảnh quan, cổng và hàng rào, sân đường nội bộ, các hạ tầng kỹ thuật phụ trợ khác với tổng mức đầu tư gần 15 tỷ đồng.
Đến nay, công trình đã hoàn thành và đưa vào sử dụng đúng vào dịp kỷ niệm 55 năm Chiến tích Làng K130. Nơi đây trở thành một "địa chỉ đỏ" du lịch, thu hút du khách khi về huyện Can Lộc và tỉnh Hà Tĩnh.
Phát hiểu tại buổi lễ khánh thành công trình, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Can Lộc Nguyễn Tiến Dũng chia sẻ: Công trình Di tích Lịch sử cấp Quốc gia Làng K130 sẽ góp phần đưa huyện Can Lộc trở thành một điểm đến trong chuỗi các địa điểm du lịch của Hà Tĩnh.
Đây sẽ là địa điểm tưởng niệm của nhân dân, vinh danh truyền thống của quân, dân huyện Can Lộc, đáp ứng được nhu cầu du lịch và sinh hoạt văn hóa của nhân dân, du khách, kết nối hành trình du lịch tỉnh.
Tại lễ khánh thành, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Hà Tĩnh Võ Trọng Hải và lãnh đạo huyện Can Lộc đã trao 7 suất quà cho các gia đình chính sách của Làng K130.
Trong thời gian này, tại huyện Can Lộc diễn ra nhiều hoạt động tri ân các anh hùng, liệt sỹ như thăm hỏi, tặng quà gia đình chính sách, Mẹ Việt Nam Anh hùng và dâng hương tại các địa chỉ đỏ, di tích lịch sử, văn hóa, cách mạng.
Đặc biệt là Tuần văn hóa Linh thiêng Đồng Lộc với các chương trình: “Lễ giỗ lần thứ 55 của 10 nữ Anh hùng liệt sỹ thanh niên xung phong Ngã ba Đồng Lộc,” “Thắp nến và thả hoa tri ân các anh hùng liệt sỹ”, chương trình dân vũ “Bước tiếp khúc quân hành” và chương trình nghệ thuật đặc sắc “Cõi thiêng Đồng Lộc-Nối mạch ngàn năm”./.