Phó Chánh án Tòa án Nhân dân thành phố Hà Nội Nguyễn Hữu Chính cho biết Tòa án Nhân dân thành phố đã thụ lý đơn yêu cầu bồi thường oan sai của công dân Phạm Đức Bình (sinh năm 1956, ở phường Minh Khai, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội).
Hiện Tòa án Nhân dân thành phố Hà Nội đang khẩn trương hoàn tất công tác chuẩn bị tổ chức xin lỗi công khai công dân Phạm Đức Bình và tiến hành thỏa thuận bồi thường về vật chất đối với ông Bình.
Trước đó, ngày 16/3/2000, Tòa án Nhân dân thành phố Hà Nội đã đưa ra xét xử sơ thẩm và kết án ông Phạm Đức Bình bị tuyên phạt 30 tháng tù về hai tội danh “Tham ô tài sản xã hội chủ nghĩa” và “Sử dụng trái phép tài sản xã hội chủ nghĩa.”
Tuy nhiên, bản án sơ thẩm này sau đó đã bị tuyên hủy tại phiên tòa phúc thẩm.
Theo bản án sơ thẩm, Cửa hàng dịch vụ tổng hợp và tiêu thụ sản phẩm là đơn vị trực thuộc Công ty Thi công cơ giới và xây lắp, được thành lập năm 1991, với nhiệm vụ giao dịch giới thiệu sản phẩm của công ty, thu mua vật tư phụ tùng, thiết bị phục vụ cho sản xuất kinh doanh.
Năm 1992, Giám đốc công ty bổ nhiệm ông Phạm Đức Bình làm cửa hàng trưởng. Đến năm 1997, lãnh đạo công ty ra quyết định đình chỉ hoạt động của cửa hàng trên do hoạt động không hiệu quả.
Đến tháng 11/1997, công ty tiến hành thanh tra hoạt động kinh doanh của Cửa hàng dịch vụ tổng hợp và tiêu thụ sản phẩm. Sau đó, đại diện công ty kết luận, ông Bình đã nhiều lần nhận tiền tạm ứng của Xí nghiệp Sản xuất vật liệu xây dựng với số tiền là 71 triệu đồng nhưng chỉ chứng minh sử dụng hợp lệ 30 triệu đồng.
Ngoài ra, theo kết quả điều tra, cũng trong năm 1997, cửa hàng do ông Bình quản lý đã mua hàng của 3 đơn vị, số tiền hơn 220 triệu đồng, mới thanh toán được 41 triệu, còn lại hơn 179 triệu chưa thanh toán, ông Bình không hiểu vì sao thất thoát.
Bản án sơ thẩm khẳng định tài liệu điều tra không thể hiện ông Bình chiếm đoạt, cũng không chứng minh ai đã chiếm đoạt số tiền đó, như vậy chỉ có thể ông Bình đã sử dụng số tiền nói trên vào việc khác mà không trả cho các đơn vị đã bán hàng cho ông Bình.
Trên cơ sở đó, ông Bình đã bị Tòa án Nhân dân thành phố Hà Nội tuyên phạt 30 tháng tù cho cả 2 tội danh “Tham ô tài sản xã hội chủ nghĩa” và “Sử dụng trái phép tài sản xã hội chủ nghĩa.”
Quá trình xét xử, ông Bình luôn kêu oan và cho rằng mình vô tội. Sau phiên tòa sơ thẩm, ông Bình đã làm đơn kháng án lên cấp phúc thẩm. Ngày 5/1/2001, Tòa phúc thẩm, Tòa án Nhân dân Tối cao tại Hà Nội đã xem xét toàn bộ bản án sơ thẩm và đưa ra nhiều nhận định thuyết phục.
Ở tội danh “Tham ô tài sản xã hội chủ nghĩa,” Tòa phúc thẩm cho rằng ông Bình không chiếm đoạt số tiền tạm ứng của các xí nghiệp. Bởi trước phiên tòa sơ thẩm, ông Bình đã có nhiều đơn từ, giấy xác nhận của các nhân chứng khẳng định đã nhận số tiền ứng nói trên.
Đối với hành vi sử dụng trái phép tài sản xã hội chủ nghĩa, trước đó ông Bình bị cáo buộc đã sử dụng hơn 179 triệu đồng tiền mua hàng. Tại phiên phúc thẩm, ông Bình khai nhận sau khi mua 3 lô hàng về nhập tại cửa hàng, ông này bị tai nạn phải đi bệnh viện điều trị, do đó không trực tiếp bán và thu tiền 3 lô hàng trên.
Khi ông về thì cửa hàng đã bị giải thể, không đối chiếu được sổ sách nên không biết ai đã bán và ai mua số hàng trên. Cũng trong phiên phúc thẩm, các nhân chứng đều khẳng định lời khai của ông Bình là đúng.
Ngoài ra, Tòa phúc thẩm còn viện dẫn căn cứ để cấu thành tội “Sử dụng trái phép tài sản xã hội chủ nghĩa” là phải “gây hậu quả nghiêm trọng.” Tại Thông tư liên tịch số 01/1998, “hậu quả nghiêm trọng” được hiểu gây thiệt hại về tài sản từ 300 triệu đến 500 triệu đồng, do đó số tiền hơn 179 triệu không đủ cấu thành tội danh này.
Từ những nhận định này, Tòa phúc thẩm Tòa án Nhân dân Tối cao đã quyết định tuyên hủy bản án sơ thẩm do Tòa án Nhân dân thành phố Hà Nội xét xử ngày 16/3/2000, tuyên bố ông Phạm Đức Bình không phạm tội “Tham ô tài sản xã hội chủ nghĩa” và “Sử dụng trái phép tài sản xã hội chủ nghĩa” đồng thời Tòa cấp phúc thẩm cũng ra quyết định đình chỉ vụ án hình sự đối với ông Bình.
Theo một văn bản trả lời ông Phạm Đức Bình từ năm 2006, của Tòa án Nhân dân Tối cao, ông Bình thuộc trường hợp được bồi thường do bị kết án oan theo quy định tại Nghị quyết 388 năm 2003 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và dược xem xét bồi thường oan sai theo luật định.
Tuy nhiên, sau hơn 13 năm Tòa phúc thẩm tuyên bố ông Phạm Đức Bình không phạm tội “Tham ô tài sản xã hội chủ nghĩa” và “Sử dụng trái phép tài sản xã hội chủ nghĩa” và ra quyết định đình chỉ vụ án hình sự đối với ông Bình, đến nay ông Bình vẫn chưa chính thức được công khai xin lỗi và bồi thường oan sai./.
