Ảnh minh họa. (Nguồn: TTXVN) Ngày 28/5, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hội đồng tư vấn Khoa học, Giáo dục và Môi trường của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức Hội nghị góp ý dự án Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học và dự án Luật Giáo dục sửa đổi.
Đây là hai dự luật sẽ được Chính phủ trình Quốc hội thảo luận tại Kỳ họp thứ 5.
Về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học, đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết 5 năm qua, sau khi Luật Giáo dục đại học năm 2012 có hiệu lực thi hành, Quốc hội đã ban hành Hiến pháp 2013 và nhiều luật khác có liên quan đến giáo dục đại học như: Luật giá (năm 2012), Luật Ngân sách Nhà nước (năm 2015), Luật Tổ chức Chính phủ (năm 2015), Luật Giáo dục nghề nghiệp (năm 2014)...
Vì vậy, ngoài việc phát huy những kết quả đạt được, khắc phục hạn chế bất cập còn tồn tại, việc sửa đổi, bổ sung Luật Giáo dục đại học năm 2012 nhằm tạo sự thống nhất, đồng bộ trong hệ thống các quy định của pháp luật nói chung và các quy định liên quan đến giáo dục đại học nói riêng.
Dự án Luật Giáo dục đại học sửa đổi, bổ sung 31/73 điều (42%); giữ nguyên 42 điều; bổ sung 2 điều mới; bãi bỏ 1 điều và 1 khoản; bãi bỏ cụm từ tại 5 điều; thay thế cụm từ tại 1 điều; đồng thời rà soát chỉnh sửa tên một số điều về mặt kỹ thuật.
[Tổ công tác của Thủ tướng làm việc với Bộ Giáo dục và Đào tạo]
Về dự án Luật Giáo dục sửa đổi, đáng chú ý nâng trình độ chuẩn được đào tạo của giáo viên tiểu học, trung học cơ sở; giảng viên giảng dạy trình độ đại học và giảng viên giảng dạy, hướng dẫn luận văn thạc sĩ để đảm bảo chất lượng đào tạo, giảng dạy. Dự án luật bổ sung 1 điều quy định chuyển tiếp, theo đó các quy định về trình độ chuẩn của giáo viên tiểu học, trung học cơ sở có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/1/2026; giao Chính phủ quy định lộ trình thực hiện việc chuẩn hóa đối với nhà giáo.
Dự án cũng bổ sung trách nhiệm của gia đình phối hợp với nhà trường, nhà giáo trong việc giáo dục học sinh; quy định tôn trọng nhà giáo, không được xúc phạm danh dự, nhân phẩm, thân thể nhà giáo. Ngoài ra, dự án sửa đổi, bổ sung quy định về học phí của học sinh, sinh viên sư phạm theo hướng học sinh, sinh viên sư phạm thực hiện việc đóng học phí như học sinh, sinh viên các ngành khác.
Việc sửa đổi này nhằm thực hiện đúng quan điểm ưu tiên, ưu đãi đối với người học sau khi tốt nghiệp làm việc trong ngành giáo dục, tránh lãng phí ngân sách nhà nước.
Góp ý về hai dự án Luật, nhiều giáo sư, phó giáo sư, chuyên gia trong lĩnh vực giáo dục đã thể hiện nhiều ý kiến tâm huyết, thẳng thắn.
Cô giáo lùi xe ở sân trường tiểu học Vân Hồ, tỉnh Sơn La, khiến hai học sinh thương vong. (Ảnh: TTXVN) Giáo sư Nguyễn Lân Dũng, Phó Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Khoa học, Giáo dục và Môi trường của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cho rằng Luật Giáo dục có nhiều sửa đổi quan trọng, tuy nhiên, chưa đáp ứng được các yêu cầu thực tiễn, của cuộc Cách mạng 4.0. Cụ thể, tin học phải là một môn học riêng biệt, không thể tích hợp thành toán-tin...
Theo giáo sư Nguyễn Lân Dũng, một vấn đề nổi cộm trong giai đoạn hiện nay là chưa đảm bảo được phân luồng học sinh, chưa dạy những điều thực tiễn cần, dẫn đến thực tế rất nhiều sinh viên sau khi tốt nghiệp không có việc làm.
Vấn đề hiện nay là phải bồi dưỡng lại đội ngũ giáo viên hiện tại; thu hút người giỏi vào nghề sư phạm... Nên tăng cường đào tạo giáo viên nhạc, họa, tin học... vì đang thiếu, cân nhắc việc đào tạo giáo viên các bộ môn khác như toán, lý, hóa... cho sát nhu cầu thực tiễn. Tiền lương của giáo viên quá thấp nhưng lại bị cấm dạy thêm, dẫn đến tình trạng giả dối là học sinh phải viết đơn xin học thêm tự nguyện để giáo viên đối phó với cơ quan chức năng.
Giáo sư Nguyễn Lân Dũng cho biết xã hội đau lòng về đạo đức một số học sinh xuống cấp, đạo đức một số nhà giáo cũng có vấn đề. Dạy người phải được coi trọng hơn cả dạy chữ. Thầy giáo phải là những người mẫu mực.
Tiến sỹ Nguyễn Viết Chức, Phó Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn các vấn đề xã hội của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ủng hộ Luật Giáo dục đại học phải bảo đảm tự chủ thực sự cho các trường đại học. Luật cũng cần bảo đảm chủ trương đổi mới giáo dục và đào tạo một cách căn bản, toàn diện.
Nhấn mạnh quan trọng nhất là triết lý giáo dục, ông Nguyễn Viết Chức nêu rõ nói đến phổ thông tức là những kiến thức phổ thông, bảo đảm để học sinh tiếp tục lên cấp học khác, không phải là phải bảo đảm đầy đủ các loại kiến thức như hiện nay, dẫn đến việc học sinh tiểu học phải đeo cặp sách nặng trĩu. Đổi mới phải là đổi mới một cách toàn diện. Phải đặt lên trên vấn đề dạy chữ, dạy học làm người. Cùng đó, phải đổi mới hệ thống giáo dục.
Nêu quan điểm tự chủ giáo dục đại học là tất yếu, tiến sỹ Nguyễn Viết Chức nhấn mạnh: Đại học mà không được chủ động sẽ không đào tạo ra được con người chủ động. Đại học phải tự chủ, trường nào đào tạo chất lượng tốt sẽ được người học đón nhận. Việc sửa Luật phải bảo đảm, bám sát yêu cầu về căn bản, toàn diện; rà soát kỹ để đáp ứng yêu cầu về quốc sách hàng đầu, không phải là sửa đổi vài vấn đề.
Giáo sư, tiến sỹ Nguyễn Đăng Dung, giảng viên Đại học Luật, Hội đồng tư vấn pháp luật của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đề nghị cần có biện pháp chấn chỉnh tình trạng hiện nay: bằng cấp đẹp nhưng chất lượng nhân lực không bảo đảm; làm sao phải dẹp được nạn học giả bằng thật. Đại học không nên chú trọng kiểm tra đầu vào như hiện nay, cần chuyển sang kiểm soát đầu ra.
Bên cạnh đó, cần có chính sách cho các giáo sư giảng dạy đại học, bảo đảm tự do học thuật... Vì nếu không có tự do học thuật, không thể phát triển giáo dục được. Đại học phải phát triển, đất nước mới phát triển được. Giáo sư phải giảng dạy và gắn với nghiên cứu, vì thế không thể tách các Viện nghiên cứu ra khỏi trường đại học. Đối với giáo dục phổ thông phải dạy học sinh cách làm người, trung thực, giáo sư Nguyễn Đăng Dung nhấn mạnh./.
