Ông Mike Callaghan, cộng tác viên của Viện nghiên cứu Lowy, Australia, vừa có bài viết đăng trên trang Interpreter về cuộc đua ngôi vị cao nhất tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và những góc khuất phía sau quy trình tuyển chọn vị trí này.
Nội dung bài viết như sau:
Cuộc đua ứng cử viên chức vụ Giám đốc Điều hành Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đang nóng lên sau khi Giám đốc đương nhiệm, bà Christine Lagarde, được đề cử giữ chức Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB).
Liệu thỏa thuận không chính thức giữa Mỹ và châu Âu đã thắng thế kể từ khi thành lập hệ thống Bretton Woods năm 1945 và chứng kiến IMF do một người châu Âu lãnh đạo và Ngân hàng thế giới (WB) do một người Mỹ đứng đầu, sẽ tiếp tục tồn tại hay không?
Gần như là chắc chắn.
Điều này, bất chấp áp lực của cấu trúc quản trị các thể chế quốc tế, sẽ phải thay đổi để phù hợp với những phát triển trong nền kinh tế toàn cầu, đặc biệt là tầm quan trọng ngày càng tăng của các thị trường mới nổi.
Những tranh cãi về việc ai sẽ tiếp quản vị trí của bà Lagarde đang dần xuất hiện. Quan điểm phổ biến là vị trí đó lại thuộc về một người châu Âu.
Thỏa thuận bất thành văn nêu trên đã được tiếp tục với việc bổ nhiệm ông David Malpass, một người Mỹ, nắm quyền Chủ tịch WB. Do đó, các chuyên gia cho rằng Mỹ sẽ ủng hộ một người châu Âu đứng đầu IMF.
Các ứng cử viên châu Âu, bao gồm ông Mark Carney, Thống đốc Ngân hàng Anh sắp hết nhiệm kỳ, là công dân Canada nhưng có hộ chiếu Ireland.
Một người khác là ông Benoit Coeure đến từ Pháp, thành viên Ban điều hành ECB.
Ngoài ra, còn có một số ứng cử viên khác như ông Mario Draghi, người Italy và là Chủ tịch ECB sắp hết nhiệm kỳ; ông Kristalina Georgiva, người Bulgaria và hiện là Giám đốc Điều hành WB; Bộ trưởng Tài chính Pháp Bruno Le Maire; Cựu Bộ trưởng Tái chính Anh George Osborne; ông Jens Weidmann, Chủ tịch Ngân hàng Bundesbank của Đức, và bà Minouche Shafik, một người Anh/Mỹ gốc Ai Cập và hiện là Hiệu trưởng Trường Kinh tế London…
Một số ứng cử viên không phải là người châu Âu cũng đã được đề cập đến như những ứng cử viên tiềm năng.
Ông Agustin Carsten là một trong những cái tên như vậy. Ông là người Mexico và hiện là Tổng Giám đốc Ngân hàng Thanh toán Quốc tế.
Ngoài ra, còn có ông Tharman Shanmugaratnam, Chủ tịch Cơ quan Tiền tệ và Bộ trưởng cao cấp Singapore, cũng được nhắc tới. Hay ông Raghuram Rajan là cựu Thống đốc Ngân hàng Trung ương Ấn Độ.
Nhưng hầu hết các thảo luận về các ứng cử viên tiềm năng lại thường tập trung vào quốc tịch của họ mà không phải là những gì họ có thể đóng góp khi giữ cương vị này.
Ví dụ, khi đề cập tới ông Carney, vấn đề của câu chuyện là ông có đủ tư cách là người châu Âu hay không vì ông sở hữu cả hộ chiếu Ireland (giống như nhiều công dân Anh khác sẽ rời bỏ châu Âu trong một ngày không xa).
Hay công dân Pháp khác là ông Coeure, hoặc ông Le Maire có nên ứng cử khi cả hai Giám đốc Điều hành trước đó đều là người Pháp?
Hay ứng cử viên từ Trung Âu (Gruzia) có thể nhận được sự ủng hộ từ phần còn lại của châu Âu hay không?
[Pháp kêu gọi nhanh chóng tìm kiếm ứng viên cho chức Tổng giám đốc IMF]
Tương tự, công dân Anh Osborne có thực sự là một ứng cử viên châu Âu sau Brexit? Vấn đề của ông Draghi là ông đã 71 tuổi, vượt ngưỡng quy định của IMF.
Đối với những ứng cử viên không phải người châu Âu, bất lợi lớn nhất của họ chính là họ không phải là người châu Âu.
Các thị trường mới nổi lâu nay không ủng hộ các ứng cử viên từ chính các thị trường mới nổi.
Khi ông Dominique Straus-Khan thôi giữ chức Giám đốc điều hành IMF hồi năm 2011, đã có hai ứng cử viên lúc đó là bà Lagarde và ông Carsten. Nhưng, ông Carsten đã không nhận được sự ủng hộ của các thị trường mới nổi ngoài Mexico.
Duy nhất có Australia và Canada là những nền kinh tế lớn ủng hộ ông Carsten. Thật khó để có được sự ủng hộ của các thị trường mới nổi cho một ứng cử viên như vậy trong cuộc đua này.
Trong khi cuộc "đấu đá chính trị" vẫn đang diễn ra, IMF tiếp tục "ảo tưởng" rằng sẽ có một quy trình tuyển chọn cởi mở và dựa trên năng lực. Và Ban lãnh đạo IMF cũng "ảo tưởng" rằng họ sẽ đóng vai trò quyết định trong việc lựa chọn.
Trong bối cảnh ngày càng nhiều ý kiến cho rằng cần phải cải tổ công việc quản trị của IMF, năm 2016, Ban lãnh đạo IMF tuyên bố đã thông qua một quy trình mở để lựa chọn Giám đốc điều hành, cho phép người đứng đầu các Quỹ hay Giám đốc Điều hành được tự do đề cử.
Ban lãnh đạo sẽ lập một danh sách “rút gọn” và các ứng cử viên trong danh sách này sẽ được Ban lãnh đạo đánh giá dựa trên năng lực của họ.
Sau đó, Ban lãnh đạo sẽ tiến hành chọn lựa, bằng hình thức đồng thuận hoặc bỏ phiếu đa số.
Về mặt lý thuyết, điều này nghe có vẻ hợp lý, nhưng trên thực tế các thỏa thuận chính trị phía sau hậu trường sẽ được thực hiện trước khi Ban lãnh đạo tiến hành lựa chọn.
Mục tiêu của công việc lựa chọn là xác định ai là người phù hợp nhất cho vị trí này, một vị trí khó khăn nhưng hết sức quan trọng.
Ông Chris Hafner, từ Công ty dich vụ chuyên nghiệp Grovelands, cho biết Giám đốc Điều hành mới phải là “một người giao thiệp giỏi cả trong lĩnh vực chính trị và truyền thông, và có khả năng nhìn xa trông rộng về thị trường và chính sách tài khóa.”
Bà Lagarde được coi là thành công trên cương vị Giám đốc điều hành, mặc dù vấp phải không ít chỉ trích.
Ông Peter Doyle, một cựu nhân viên IMF rất hay chỉ trích, đã nói rằng người kế nhiệm bà Lagarde sẽ phải giải quyết một mớ hỗn độn mà bà để lại, đặc biệt là khoản vay trị giá 56 tỷ USD cho Argentina.
Theo ông Doyle, tiêu chí chọn người đứng đầu IMF sắp tới không nhất thiết phải là “người châu Âu, chính trị gia và nghiệp dư.”
Mặc dù IMF còn rất nhiều thiếu sót nhưng bà Lagarde đã chứng minh rằng người đứng đầu IMF phải có kỹ năng chính trị, ngoại giao, giao tiếp tốt hoặc nổi bật trên chính trường quốc tế./.
