Theo hãng thông tấn Yonhap, giới chuyên gia nhận định quan hệ liên Triều đã cải thiện đáng kể từ sau hội nghị thượng đỉnh lần đầu tiên giữa Tổng thống Hàn Quốc Moon Jea-in và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un cách đây một năm.
Theo các chuyên gia, sau hội nghị kể trên, trao đổi giữa hai miền Triều Tiên gia tăng sau thời gian đóng băng quan hệ và hầu như không liên lạc, tuy nhiên, chặng đường phía trước vẫn gập ghềnh khi nhiều dự án chung xuyên biên giới hiện vẫn đang đình trệ, rõ ràng là bị kìm hãm bởi những bế tắc trong đàm phán hạt nhân Mỹ-Triều.
[Hàn Quốc thúc đẩy tổ chức cuộc gặp thượng đỉnh liên Triều thứ 4]
Tại Hội nghị thượng đỉnh liên Triều ngày 27/4/2018, hai nhà lãnh đạo đã ký kết Tuyên bố chung Panmumjom trong đó thống nhất cùng nỗ lực hướng tới phi hạt nhân hóa hoàn toàn bán đảo Triều Tiên và cải thiện quan hệ song phương, theo đó hạ nhiệt căng thẳng quân sự và mở rộng trao đổi và hợp tác xuyên biên giới.
Chuyên gia nghiên cứu cấp cao Hong Min của Viện Thống nhất quốc gia Hàn Quốc nhận định cho đến cuối năm 2017, căng thẳng giữa hai miền vẫn rất cao khi Triều Tiên liên tục thử hạt nhân và tên lửa, nhưng hiện nay, ở mức độ nào đó đã không còn căng thẳng, Hai bên hiện đang nói cụ thể việc làm thế nào thiết lập hòa bình lâu dài và phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên.
Không chỉ mang lại làn gió mới cho quan hệ ngoại giao song phương, hội nghị còn giúp xoa dịu những thù hận vốn phủ bóng quan hệ song phương trong nhiều năm và tái khởi động những mối liên hệ và trao đồi đã đình trệ từ lâu.
Theo Bộ Thống nhất Hàn Quốc, hai bên đã tổ chức 36 vòng đối thoại liên chính phủ trong năm 2018, với 2 hội nghị thượng đỉnh trong tháng 5 và tháng 9 cùng năm. Số người qua lại biên giới hai miền năm 2018 tăng lên 7.498 người so với con số 115 người của năm trước đó, hoạt động đoàn tụ gia đình ly tán vì chiến tranh cũng được nối lại sau 3 năm, các hoạt động khảo sát chung để đánh giá tình trạng một số tuyến đường bộ và đường sắt tại Triều Tiên cũng đã được thực hiện; văn phòng liên lạc chung đã được mở cửa từ tháng 9/2018 tại thị trấn biên giới Triều Tiên Kaesong.
Tuy nhiên, những hoạt động trao đổi xuyên biên giới có dấu hiệu chững lại trong vài tháng gần đây, dường như do tác động của sự đình trệ trong tiến trình phi hạt nhân hóa. Quan ngại gia tăng sau khi Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Triều tại Hà Nội hồi tháng 2 vừa qua kết thúc mà không có thỏa thuận.
Đàm phán phi hạt nhân hóa đình trệ trong khi có ít dấu hiệu cho thấy việc nới lỏng hay xóa bỏ các biện pháp trừng phạt Triều Tiên có thể sớm diễn ra đã khiến một loạt dự án xuyên biên giới trên nhiều lĩnh vực từ y tế, kinh tế đã bị trì hoãn.
Hàn Quốc mong muốn dùng hợp tác kinh tế để thúc đẩy bầu không khí hòa bình và tạo động lực cho Triều Tiên từ bỏ chương trình hạt nhân, nhưng sự phản đối của Mỹ đã ngăn cản những nỗ lực này. Bình Nhưỡng đã chỉ trích sự trì hoãn này đồng thời kêu gọi Seoul chủ động triển khai các dự án hai bên đã thống nhất.
Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un cho rằng Hàn Quốc nên từ bỏ ý định làm trung gian cho tiến trình đàm phán phi hạt nhân hóa đang bế tắc mà thay vào đó cần thể hiện lập trường bảo vệ lợi ích cho người dân hai miền Triều Tiên.
Với mong muốn tháo gỡ bế tắc và khởi động lại các cuộc đàm phán phi hạt nhân hóa, Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in gần đây đã bày tỏ hy vọng tổ chức Hội nghị thượng đỉnh liên Triều lần 4 với nhà lãnh đạo Kim Jong-un nhưng phía Triều Tiên chưa phản hồi về đề nghị này.
Giới chuyên gia nhận định những diễn biến trên đã thể hiện rõ nét những ảnh hưởng của tiến trình đàm phán phi hạt nhân hóa giữa Washington và Bình Nhưỡng đối với quan hệ liên Triều. Giáo sư Lim Eul-chul, thuộc viện nghiên cứu Viễn đông, Đại học Kyungnam, nhận định vấn đề hạt nhân mang tính quốc tế nên sẽ không có nhiều không gian riêng cho Hàn Quốc và Triều Tiên.
Chuyên gia Hong Min cho rằng đã đến lúc Seoul phải đóng vai trò chủ động trong việc thu hẹp khoảng cách giữa Mỹ và Triều Tiên, theo đó phải chủ động yêu cầu các bên cần làm gì thay vì chỉ cố gắng xây dựng lòng tin và tạo không khí thúc đẩy các cuộc đối thoại Mỹ-Triều Tiên như những gì đã thực hiện trong năm qua./.