Reuters/AFP/RFI đưa tin ngày 17/7, nữ Bộ trưởng Quốc phòng Đức Ursula von der Leyen được bầu làm Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC), một định chế đầy quyền lực của Liên minh châu Âu (EU).
Nhật báo kinh tế Les Echos của Pháp được đài RFI đêm 17/7 dẫn lại bình luận rằng bà von der Leyen là phụ nữ đầu tiên được bầu lên đứng đầu EC, đồng thời là người Đức đầu tiên nắm chức vụ này từ 50 năm nay.
Tuy nhiên, hãng tin Reuters nhận định khó khăn của bà Leyen là cách thức thực hiện những cam kết mà bà đưa ra song vốn là những vấn đề bị ách tắc lâu nay tại EU.
Một nữ chủ tịch đầu tiên cho châu Âu
Nhật báo La Croix của Pháp cho rằng bà “Ursula Von der Leyen đắc cử trong gang tấc."
Trong khi đó, tờ Libération bị mê hoặc bởi cách hùng biện tràn đầy năng lượng, tươi mát, tránh dùng ngôn ngữ "cúng cụ" thường thấy ở các nhà lãnh đạo châu Âu.
[Bà von der Leyen mong muốn xây dựng một châu Âu thống nhất và mạnh mẽ]
Cũng theo tờ này, sự tương phản đã nổi rõ giữa nữ chủ tịch tương lai và người tiền nhiệm của bà, ông Jean-Claude Juncker, một con người “già trước tuổi.”
Le Figaro cũng lưu ý đến “những lời hay ý đẹp” của vị chủ tịch tương lai, đã trích lời cha mình “châu Âu giống như một cặp vợ chồng lâu năm. Tình yêu không mạnh mẽ như ngày đầu, nhưng sâu lắng hơn.”
Đặt cược sinh mạng chính trị
Theo Reuters, bà von der Leyen đã đặt cược sinh mạng chính trị của mình khi đưa ra hàng loạt cam kết về giải quyết các vấn đề như nhập cư, thuế quan, bảo vệ môi trường và đề xuất về điều luật để nhận được sự ủng hộ mong manh ở Nghị viện châu Âu và trở thành nữ chủ tịch đầu tiên của EU.
Thế nhưng, việc đưa ra những cam kết này thậm chí là một nhiệm vụ khó khăn hơn đối với von der Leyen, một đồng minh thân cận của Thủ tướng Đức Angela Merkel.
Lý do là giới lãnh đạo các nước thành viên EU, mặc dù họ chọn bà nắm giữ chức vụ này, song lại có quan điểm khác biệt sâu sắc đối với nhiều vấn đề nói trên.
Cụ thể, 28 nước thành viên chia rẽ về cách thức xử lý vấn đề người tị nạn, về cam kết để EU đạt được mục tiêu có lượng khí thải carbon bằng 0 vào năm 2050 và về vấn đề đảm bảo dân chủ trong khối.
Một nhà ngoại giao EU giấu tên thừa nhận bà đã hứa hẹn nhiều song không rõ liệu có thể thực hiện được hay không. "Có tham vọng cũng là tốt thôi nhưng cần hiểu được rằng một số vấn đề rất khó thực hiện," nhà ngoại giao này chia sẻ với Reuters.
Giờ đây, khi nắm cương vị Chủ tịch EC nhiệm kỳ 5 năm bắt đầu từ tháng 11 tới, bà von der Leyen sẽ giám sát các cuộc đàm phán thương mại, chính sách kinh tế và bảo vệ môi trường cho 500 triệu người dân châu Âu.
Reuters nói rằng tình trạng bế tắc trong quá trình triển khai chính sách sẽ gây tổn hại hơn nữa đối với EU, vốn oằn mình bởi cuộc khủng hoảng nợ công những năm qua, kèm theo đó là việc Anh quyết rời khối, sự suy giảm của các giá trị và tiêu chuẩn dân chủ bên cạnh sự trỗi dậy của các đảng chính trị hoài nghi châu Âu cực tả và cực hữu.
Theo ghi nhận của Reuters, bất chấp những cam kết này, một số nghị sĩ từ đảng trung hữu của bà von der Leyen đã không vừa lòng và dường như đã bỏ rơi bà vào phút chót trong cuộc bỏ phiếu kín.
Những cam kết này vốn nhằm giành được sự ủng hộ của các nghị sĩ châu Âu theo đường lối tự do và xã hội chủ nghĩa còn do dự.
Bù đắp cho sự "bỏ rơi" này là các đảng chính trị không nằm trong dòng chủ lưu của châu Âu như đảng Công lý và Pháp luật theo chủ nghĩa dân tộc, đảng cầm quyền của Ba Lan, để rồi rốt cục bà đã giành chiến thắng sít sao với 383 phiếu thuận so với số phiếu yêu cầu là 374.
Rào cản
Trong khi đó, tại Hội đồng châu Âu, vị chủ tịch EC tương lai cũng chấp nhận các yêu cầu đối nghịch mà lãnh đạo các nước thành viên đặt ra để đổi lấy sự ủng hộ của họ.
Lâu nay, các quyết định về những vấn đề gây tranh cãi nhất đều có xu hướng bị đình lại ở Hội đồng châu Âu vì nhiều quyết định chính sách quan trọng của EU cần nhận được sự đồng thuận của các nước thành viên.
Ví dụ, hồi tháng Sáu, Ba Lan và Hungary dẫn đầu khối các nước Đông Âu phản đối mục tiêu đầy tham vọng là đưa châu Âu trở thành "lục địa khí hậu trung lập" vào năm 2050, tức có lượng khí thải carbon bằng 0.
Bà Von der Leyen đã đề xuất một quỹ chuyển tiếp, theo đó các nước giàu hơn sẽ hỗ trợ tài chính cho các nước nghèo hơn để từng bước loại bỏ việc sử dụng than đá, đồng thời hỗ trợ tình trạng mất việc làm, song vẫn không rõ liệu đề xuất này có đủ mạnh để thuyết phục được các nước này hay không.
Về cam kết kinh tế-xã hội, bà Von der Leyen đã đề xuất một chương trình thất nghiệp trên toàn EU và một mức lương tối thiểu.
Tuy nhiên, một nhà ngoại giao EU giấu tên khác quan ngại rằng cấu trúc xã hội và tình hình kinh tế của các nước thành viên rất khác biệt, nên việc hài hòa sự khác biệt này bằng một đề xuất nói trên là không hề dễ dàng, thậm chí khó triển khai.
Trong khi đó, các cam kết về thuế quan của Von der Leyen cũng là vấn đề bị ách tắc lâu nay tại EU do vấp phải sự phản đối của Ireland, Hà Lan và một số thành viên khác về chương trình thuế số, thuế doanh nghiệp chung và đảm bảo các tập đoàn công nghệ đóng thuế cho châu lục.
Ý tưởng của von der Leyen về trao cho Nghị viện châu Âu quyền được đề xuất dự luật sẽ đòi hỏi sự thay đổi các hiệp ước thành lập khối mà rủi ro của việc đạt được điều này sẽ là sự nhượng bộ đối với các đảng chính trị hoài nghi châu Âu đang trỗi dậy.
Bên cạnh đó, bà cũng không nêu chi tiết cách thức khởi động lại các cuộc thảo luận về các nguyên tắc tiếp nhận tị nạn bị phá vỡ của EU, một cuộc thảo luận lâu nay đã gây chia rẽ giữa các nước Nam Âu tiếp nhận người di cư và các nước Đông Âu từ chối họ.
Trong khi đó, nếu Von der Leyen cứng rắn hơn trong việc thực hiện các cam kết so với những gì ủy ban đương nhiệm làm hiện nay nhằm đảm bảo tất cả các nước thành viên EU phải tôn trọng các tiêu chuẩn dân chủ thì bà sẽ chọc giận Hungary và Ba Lan, người phát ngôn đảng cầm quyền Ba Lan Beata Mazurek khẳng định.
Người phát ngôn này nói rằng Ba Lan muốn một EC mới hành động công bằng đối với tất cả các nước thành viên.
Để thúc đẩy các cam kết nói trên của mình, bà von der Leyen cần tìm kiếm sự ủng hộ đa số hơn là sự đồng thuận.
Thế nhưng, "nghịch lý ở chỗ các nước thành viên EU cần nhất trí đồng lòng để tiến tới các quyết định dựa trên sự ủng hộ của đa số. Không nước nào tự lao đầu vào nguy cơ bị thắng phiếu trong một cuộc bỏ phiếu về một vấn đề quan trọng," một nhà ngoại giao EU khác giấu tên chia sẻ với Reuters.
Vì vậy, để lãnh đạo một EU đang chia rẽ hiện nay sau khi giành thắng lợi sít sao tại Nghị viện châu Âu, bà von der Leyen cần xây dựng được một nền tảng ủng hộ ổn định, hãng tin AFP nhận định./.