Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn năm 2024 do báo Thể thao và Văn hóa (Thông tấn xã Việt Nam) tổ chức được đánh giá là có nhiều điểm mới, “thổi” được một “làn gió mới” trong các sáng tác dành cho thiếu nhi.
Nhân dịp này, phóng viên Báo Điện tử VietnamPlus đã có cuộc trò chuyện với nhà báo Lê Xuân Thành, Tổng biên tập Báo Thể thao và Văn hóa,Trưởng Ban tổ chức Giải thưởng về những điểm đặc biệt của mùa giải năm nay.
Tìm 'luồng gió mới'
- Ở cương vị Trưởng Ban tổ chức, xin ông cho biết những điểm nổi bật của Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn năm nay?
Ông Lê Xuân Thành: Thứ nhất, năm 2024 là lần đầu tiên, Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn vinh danh một nữ Hiệp sỹ, nối tiếp những tên tuổi xuất sắc như Nguyễn Nhật Ánh (2020), Trần Đức Tiến (2023). Giải Hiệp sỹ Dế Mèn là phần thưởng cao quý nhất, được xét tặng cho những tác giả hoặc là có tác phẩm đặc biệt xuất sắc đến mức xuất chúng hoặc có tác phẩm nổi bật lọt vào vòng chung khảo đồng thời có nhiều cống hiến cho thiếu nhi trong cả cuộc đời và sự nghiệp của mình.
Năm nay cũng là lần đầu tiên Giải thưởng Khát vọng Dế mèn được trao cho một tác phẩm thơ của một nữ tác giả trẻ - tác giả Lã Thanh Hà (bút danh Hà mã đi bộ, sinh năm 1993). Phó Giáo sư-Tiến sỹ, nhà phê bình Ngô Văn Giá, thành viên Hội đồng Giám khảo đã phải thốt lên: “Đã lâu rồi, mới có một tập thơ viết cho thiếu nhi thành công đến vậy.”
Thứ hai, gần như đã thành truyền thống của Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn là mùa giải nào cũng có được những gương mặt tác giả thiếu nhi thực sự xuất sắc để vinh danh.
Bản thảo “Thư viện kỳ bí” của Lê Sinh Hùng (14 tuổi) là một bất ngờ trong số các tác phẩm của thiếu nhi gửi dự thi năm nay. Tác phẩm thể hiện rất rõ đây là sản phẩm sáng tạo của một bạn nhỏ trong thời hiện đại.
- Qua mỗi năm, Giải thưởng Thiếu nhi Dế mèn lại có sự mở rộng về thể loại. Không chỉ có các tác phẩm văn học mà còn có tranh vẽ, phim hoạt hình, ca khúc đoạt giải. Ông có đánh giá như thế nào về sự đa dạng này?
Ông Lê Xuân Thành: Ban tổ chức không chủ động mở rộng thể loại tác phẩm tham dự mà thực tế là chất lượng các tác phẩm dự thi ngày càng tốt hơn. Ngoài tác phẩm do tác giả trực tiếp gửi tham dự, Ban tổ chức còn nhận được tác phẩm từ các nhà xuất bản và đội ngũ cộng tác viên thân thiết của báo Thể thao và Văn hóa - những văn nghệ sỹ luôn theo dõi sát sao đời sống nghệ thuật dành cho thiếu nhi.
Năm nay, chúng tôi rất ấn tượng với series phim hoạt hình “Trạng Quỳnh thời nhí nhố.” Bộ phim có quy mô lên tới 450 tập, sản xuất bằng công nghệ 3D hiện đại, hiện mới đi được 1/10 hành trình. Phim kết hợp giữa tính giải trí và giáo dục, vừa thể hiện được phần nào nét văn hóa cổ truyền Việt Nam.
Tôi hy vọng là khi hoàn thành, dự án phim hoạt hình này sẽ đoạt Giải thưởng Dế mèn.
- Nhìn chung, ông đánh giá mùa giải năm nay có sự khác biệt như thế nào so với các năm trước?
Ông Lê Xuân Thành: Thật khó có thể kể hết sự tươi mới của mùa giải Dế Mèn năm nay.
Song song với lễ trao giải, chúng tôi tổ chức một cuộc trưng bày nho nhỏ gồm các bức tranh đặc sắc chọn lọc từ bộ truyện tranh dài 4 tập "Cuộc phiêu lưu của Dế Út" của họa sỹ LinhRab. Anh đã bỏ ra 7 năm để chuyển thể “Dế Mèn phiêu lưu ký” của nhà văn Tô Hoài thành truyện tranh. Và hơn cả một sự chuyển thể đơn thuần, đây là một sự phóng tác thú vị từ một kiệt tác, để làm "phái sinh" thêm những giá trị mới.
Trong 11 tác phẩm lọt vào vòng chung khảo năm nay còn có ca khúc “Trăng ơi... từ đâu đến” của nhà văn Thái Chí Thanh phổ nhạc từ sáng tác của nhà thơ Trần Đăng Khoa. Hơn 50 năm trước, nhạc sỹ Phạm Tuyên đã phổ nhạc rất thành công bài thơ này. Với bản phổ của tác giả Thái Chí Thanh, nhà thơ, nhạc sỹ Nguyễn Thụy Kha, thành viên Hội đồng giám khảo nhận xét: "Điệp khúc nhanh, tươi tắn, tương thích với thị hiếu công chúng hiện tại, nghe là thích ngay."
Hay như nhà văn Lý Lan, vốn được biết đến với tư cách là dịch giả của “Harry Potter” thì giờ đây đông đảo độc giả còn biết đến bà với “Tự truyện một con heo” -một câu chuyện đồng thoại nhưng chất chứa nhiều tư tưởng của tác giả.
Sự tươi mới luôn là điều cần thiết để hấp dẫn công chúng, đặc biệt là công chúng trẻ em, đến với văn hóa nghệ thuật, cho dù chúng ta vẫn rất yêu quý kinh điển và không ngừng quảng bá những giá trị bất biến đó đến với các thế hệ người đọc, người xem.
Tôn chỉ của Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn là tìm kiếm những luồng gió mới trong sáng tác, trình diễn nghệ thuật của thiếu nhi, vì thiếu nhi.
Hòa cùng 'dòng chảy' sáng tác cho thiếu nhi
- Ông có nhận định như thế nào về sự lan tỏa của Giải thưởng đối với phong trào sáng tác cho thiếu nhi?
Ông Lê Xuân Thành: Tôi thấy có một sự trùng hợp thú vị khi tác giả 14 tuổi Lê Sinh Hùng được trao Giải Khát vọng Dế mèn cho bản thảo “Thư viện kỳ bí.” Ở Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn lần thứ 3-năm 2022, chị Thanh Tâm, mẹ của Hùng đã có bộ sách tranh 7 tập “Covid trong mắt trẻ thơ” được lọt vào Top 8. Hùng là một trong số các tác giả nhí tham gia minh họa và chuyển ngữ. Năm nay thì Hùng đoạt giải, còn mẹ Thanh Tâm thì đóng vai trò là người giám hộ, cùng con đến dự lễ trao giải. Tôi cho rằng chính tác phẩm lọt vào chung khảo năm 2022 đã truyền động lực và cảm hứng để Hùng bắt tay vào sáng tác thực sự và có tác phẩm đoạt giải năm nay.
Năm ngoái, tác giả nhí Đoàn Lữ Thụy Phương có bản thảo "Từ những bức thư" nhận được tặng thưởng của Hội đồng giám khảo, thì nay, mẹ của Thụy Phương là nhà thơ Lữ Mai cũng giành được giải Khát vọng Dế mèn với bản thảo truyện dài “Dưới khung trời ngát xanh.”
Giải thưởng Dế mèn đã hòa cùng “dòng chảy” sáng tác cho thiếu nhi, góp phần tạo cảm hứng cho các tác giả. Tôi hy vọng với việc duy trì giải thưởng này, các tác giả sáng tác cho thiếu nhi sẽ được khích lệ và từ đó tiếp tục truyền cảm hứng cho những người khác, để chúng ta có thêm các sáng tác cho thiếu nhi
- Giải thưởng Dế mèn đã trải qua 5 mùa. Ban tổ chức có gặp phải những khó khăn gì để duy trì giải thưởng này?
Ông Lê Xuân Thành: Khó khăn luôn là vấn đề về kinh phí tổ chức bởi “có thực mới vực được đạo.” Giai đoạn này, các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn về tài chính, phải cắt giảm nhiều kinh phí cho truyền thông, quảng cáo, tài trợ cho sự kiện.
Tuy nhiên, chúng tôi vẫn hy vọng rằng đây chỉ là khó khăn tạm thời, trong thời gian ngắn. Mong rằng tới đây sẽ có nhiều cơ quan, đoàn thể cũng như các doanh nghiệp cùng chung tay thể hiện trách nhiệm xã hội, góp sức lan tỏa những giá trị tốt đẹp cho công chúng, đặc biệt là thiếu nhi, bởi Dế mèn là giải thưởng có ý nghĩa tôn vinh các sáng tạo, sáng tác cho thiếu nhi, thế hệ tương lai của đất nước, cũng chính là con em chúng ta.
- Xin trân trọng cảm ơn ông./.
