Theo báo cáo của Vụ Kế hoạch (Bộ Công Thương), trong quý I/2014, giá bình quân của hầu hết các mặt hàng xuất khẩu chủ lực như nông sản, thủy sản và khoáng sản... đều giảm mạnh đang tạo ra áp lực lớn trong việc hoàn thành chỉ tiêu tăng trưởng 10% cho cả năm 2014.
Những con số tăng trưởng
Báo cáo tại Hội nghị giao ban trực tuyến do Bộ Công Thương tổ chức sáng 7/4, ông Nguyễn Tiến Vỵ, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch, cho biết tổng kim ngạch xuất khẩu tháng Ba ước đạt 12 tỷ USD, tăng 2,46 tỷ USD so tháng trước.
Lũy kế quý I, kim ngạch xuất khẩu ước đạt 33,35 tỷ USD, tăng 14,1% so với cùng kỳ năm 2013. Trong đó, khu vực doanh nghiệp 100% vốn trong nước xuất khẩu gần 10,9 tỷ USD, tăng 9,8%; các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 22,47 tỷ USD, tăng 16,3%.
Đóng góp lớn vào kết quả xuất khẩu chung phải kể đến nhóm hàng công nghiệp chế biến, khi 3 tháng đầu năm, nhóm này đem về hơn 23,5 tỷ USD, chiếm 70,6% trong tổng kim ngạch xuất khẩu, tăng 17,6% so với cùng kỳ năm 2013, tương đương với tăng hơn 3,5 tỷ USD.
Trong đó, đóng góp nhiều nhất là gỗ và sản phẩm gỗ với mức tăng 23,3%; hàng dệt và may mặc tăng 21,9%; giày, dép các loại tăng 25,9%; điện thoại các loại và linh kiện tăng 22,7%; phương tiện vận tải và phụ tùng tăng 26,7%; máy móc, thiết bị phụ tùng tăng 9,7%.
Xét về thị trường hàng hóa xuất khẩu, trong quý I, Hoa Kỳ là thị trường lớn nhất với kim ngạch ước đạt 5,9 tỷ USD, tăng 22,9% so với cùng kỳ 2013. Ngoài ra EU cũng đạt 5,9 tỷ USD, tăng 7,5%; ASEAN đạt 4,7 tỷ USD, tăng 6,4%; Trung Quốc 3,8 tỷ USD, tăng 30,2%; Nhật Bản 3,6 tỷ USD, tăng 17,8%.
...Vẫn còn gam màu tối
Bên cạnh những con số tăng trưởng như vậy, giá và lượng của nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ lực đang giảm mạnh là gam màu tối của bức tranh xuất khẩu quý I nói chung.
Theo thống kê 3 tháng đầu năm, nhóm hàng nông sản bao gồm các mặt hàng như cà phê, cao su, sắn và sản phẩm từ sắn do chịu ảnh hưởng của thời tiết nên giá xuất khẩu đã bị giảm từ 2-24,8%.
Ngoài ra, nhóm hàng nhiên liệu và khoáng sản quý I năm 2014 ước đạt 2,3 tỷ USD, chiếm gần 7,0% trong tổng kim ngạch xuất khẩu cũng giảm 9,0% so với cùng kỳ năm 2013 do giá nhiều mặt hàng trong nhóm này đi xuống. Trong đó, giảm sâu nhất là mặt hàng quặng và khoáng sản giá giảm tới 66,3%; than đá giảm 26,9%...
Không chỉ thua thiệt về giá mà lượng xuất khẩu của hai nhóm hàng trên cũng suy giảm. Tính chung, kim ngạch xuất khẩu của nhóm mặt hàng nông sản và khoáng sản thời gian này đã giảm khoảng 390 triệu USD so với cùng kỳ năm ngoái.
Theo Vụ trưởng Nguyễn Tiến Vỵ, sự sụt giảm của nhóm hàng này cho thấy chúng ta vẫn lệ thuộc rất nhiều vào yếu tố thời tiết và còn nhiều hạn chế trong khâu gia tăng sản lượng.
Về phía tiêu thụ sản phẩm, ông Võ Văn Quyền, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước, nhấn mạnh việc làm ăn manh mún, thiếu liên kết đã dẫn đến câu chuyện muôn thuở là "được mùa mất giá, được giá mất mùa" của nông sản Việt Nam bấy lâu.
Tương tự như nông sản, xuất khẩu cá tra Đồng bằng sông Cửu Long cũng đang gặp nhiều thách thức khi giá xuất khẩu bấp bênh, hệ quả là người nuôi cá tra đang bị lỗ nặng, xu hướng vùng nguyên liệu bị thu hẹp.
Theo ông Trần Minh Toại, Phó Giám đốc Sở Công Thương Cần Thơ, hiện nhiều doanh nghiệp Cần Thơ thiếu thông tin và gần như mù chữ về thị trường xuất khẩu nên không biết phải tìm đầu ra ở đâu, tiêu thụ tại thị trường nào, giá trị bao nhiêu. Bởi vậy, Bộ cần có trang thông tin thị trường, nhất là các khu vực có nhu cầu nhập khẩu đối với các sản phẩm về mặt hàng nông lâm thủy sản.
Giải pháp cho mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 10%
Với mục tiêu kim ngạch xuất khẩu cả năm đạt 145,4 tỷ USD, tăng 10% so với năm ngoái thì bình quân mỗi tháng tiếp theo phải đạt hơn 12,4 tỷ USD, trong khi ba tháng đầu năm mới đạt 11,12 tỷ USD/tháng. Vì vậy, để cán đích như kế hoạch đề ra thì cần nhiều hơn nữa những cơ chế chính sách tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp.
Nhập khẩu cũng đang gặp áp lực với mục tiêu kiểm soát kim ngạch nhập khẩu cả năm ở mức dưới 10 tỷ USD. Tính trong quý I/2014, lượng hàng hóa cần kiểm soát nhập khẩu đã tăng 12,0%, còn nhóm hàng cần hạn chế nhập khẩu tăng 9,2% so với cùng kỳ, trong đó ôtô nguyên chiếc dưới 9 chỗ tăng 78,7%, điện thoại di động tăng 25,3%.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Lê Dương Quang yêu cầu các cơ quan chức năng thuộc Bộ thường xuyên tiếp xúc với doanh nghiệp để trực tiếp lắng nghe những phản ánh và vướng mắc, qua đó đề xuất những giải pháp hỗ trợ kịp thời cho doanh nghiệp.
Đối với mặt hàng nông sản, lãnh đạo bộ nhấn mạnh, bên cạnh việc nâng cao khả năng dự trữ và điều tiết trước những biến động về giá trên thị trường thế giới, thì cần chú trọng hơn nữa về chất lượng sản phẩm để tăng giá trị và nâng cạnh tranh, dành ưu tiên đặc biệt cho mặt hàng gạo.
Bộ Công Thương cũng kiến nghị các bộ ngành liên quan, tiếp tục ưu tiên cấp tín dụng, bảo đảm đủ vốn cho nông dân và doanh nghiệp mua gom nguyên liệu sản xuất hàng xuất khẩu; khuyến khích doanh nghiệp đa dạng hóa ngoại tệ trong giao dịch; có quy chế để ngân hàng thương mại bảo đảm lãi suất cho doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu.
Về vĩ mô, việc đẩy nhanh tiến độ đàm phán các Hiệp thương mại tự do như FTA, TPP cũng là giải pháp hữu hiệu để mở rộng thị trường xuất khẩu./.
Theo Bộ Công Thương, 3 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu cả nước đạt 33,35 tỉ USD, tăng 14,1% so với cùng kỳ năm 2013. Kim ngạch nhập khẩu đạt 32,3 tỷ USD, tăng 12,4% so với cùng kỳ năm 2013. Tính chung cả quý I, cả nước xuất siêu hơn 1 tỷ USD, trong khi khối các doanh nghiệp trong nước nhập siêu hơn 2,9 tỷ USD thì khối các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài xuất siêu hơn 3,9 tỷ USD.
Tính đến hết quý I năm 2014 đã có 10 nhóm hàng có kim ngạch xuất khẩu đạt trên 1 tỷ USD là thủy sản, cà phê, dầu thô, gỗ và sản phẩm gỗ, dệt may, da giày, máy vi tính, sản phẩm điện tử; điện thoại các loại và linh kiện, máy móc thiết bị dụng cụ phụ tùng và phương tiện vận tải.
