Sau gần hai năm thực thi, Hiệp định thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA) đã mang lại những kết quả tích cực đến hoạt đông xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam.
Trong bối cảnh nền kinh tế đang dần phục hồi nhanh chóng sau đại dịch, Liên minh châu Âu (EU) đang đẩy mạnh hỗ trợ Việt Nam tăng cường hiệu quả của công tác đánh giá việc thực thi và các tác động của EVFTA nhằm tận dụng tối đa cơ hội từ hiệp định này mang lại.
Thông qua Dự án Hỗ trợ liên quan đến thương mại dành cho Việt Nam, EU cam kết hỗ trợ Chính phủ Việt Nam thực hiện đầy đủ Hiệp định EVFTA, trong đó phải kể đến việc thực hiện hiệu quả các cam kết thuế quan và triển khai phân tích, thống kê thương mại.
Thực hiện hiệu quả các cam kết thuế quan
Kể từ khi EVFTA có hiệu lực EU đã tăng cường hỗ trợ kỹ thuật cho Việt Nam để thực hiện đầy đủ hiệp định này. Điển hình là hoạt động nâng cao năng lực của các cán bộ Chính phủ, các nhà nghiên cứu của Việt Nam trong việc chuyển đổi biểu thuế và thực thi các cam kết của Việt Nam trong các Hiệp định thương mại tự do.
Cuối tháng 1/2022, Dự án ARISE+ Việt Nam (do EU tài trợ) đã phối hợp với Bộ Tài chính tổ chức khóa đào tạo về Chuyển đổi biểu thuế của Việt Nam từ Danh mục Hài hòa thuế quan ASEAN (AHTN) 2017 sang AHTN 2022.
Theo đó, các chuyên gia quốc tế đã chia sẻ những kiến thức về Hài hòa hóa Hệ thống mã hóa và mô tả hàng hóa và các biểu thuế có liên quan, cũng như đưa ra một số gợi ý về giải pháp lựa chọn thuế suất sau khi chuyển đổi AHTN. Nội dung này có thể hỗ trợ cho việc soạn thảo Nghị định mới thay thế Nghị định 111/2020/NĐ-CP, góp phần hoàn thành lộ trình cắt giảm thuế quan của Việt Nam trong khuôn khổ EVFTA.
Đây là hoạt động có vai trò quan trọng trong việc góp phần giúp Việt Nam thực hiện thành công quá trình chuyển đổi biểu thuế và phục vụ cho quá trình xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật nhằm thực thi cam kết của Việt Nam tại các Hiệp định Thương mại tự do, trong đó có EVFTA.
Theo thông tin từ Bộ Tài chính, Danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu Việt Nam đang được xây dựng theo AHTN 2022 để cập nhật kịp thời những thay đổi về công nghệ, thương mại và phân loại hàng hóa để phù hợp với tình hình thực tế và nhu cầu thị trường; đảm bảo hài hòa với hệ thống mô tả, chú giải và mã hàng quốc tế giai đoạn mới.
Hiện nay, Việt Nam tuân theo Danh mục Biểu thuế Hài hòa ASEAN và Danh mục này được định kỳ sửa đổi 5 năm 1 lần trên cơ sở những sửa đổi Hệ thống Hài hòa của Tổ chức Hải quan Thế giới (HS). Trên cơ sở phiên bản Danh mục HS 2022 có hiệu lực từ ngày 1/1/2022, Danh mục AHTN 2022 đã được hoàn thiện để đáp ứng mục tiêu tạo thuận lợi thương mại trong khu vực.
Do đó, điều quan trọng đối với Việt Nam là phải áp dụng HS và AHTN một cách nhất quán và chính xác để có thể quản lý hiệu quả và thông quan hàng hóa nhanh chóng, từ đó tạo thuận lợi cho thương mại. Để làm tốt được yêu cầu này, đòi hỏi năng lực của cán bộ chính phủ thực thi nhiệm vụ cần hiểu rõ về việc chuyển đổi biểu thuế phù hợp với giai đoạn tiếp theo.
Triển khai đánh giá thực thi
Thời gian qua, EU cũng giúp Việt Nam đánh giá tác động của việc thực thi hiệp định. Theo điều 17.14 của EVFTA, các bên sẽ trao đổi vào ngày 1 tháng 7 hàng năm số liệu thống kê nhập khẩu hàng năm của năm trước đó về thương mại hàng hóa ưu đãi và không ưu đãi ở cấp dòng thuế. Việc phân tích thống kê dữ liệu thương mại là cơ sở của việc đánh giá hiệu quả thực thi hiệp định.
Bà Trương Thanh Hà, Phó phòng Hội nhập Tài chính Song phương, (Vụ Hợp tác Quốc tế, Bộ Tài chính) cho biết: “Hoạt động phân tích, đánh giá các tác động của EVFTA trong quá trình thực thi sẽ giúp Việt Nam đánh giá tính hiệu quả của việc thực thi Hiệp định đem lại cho các bên với tư cách là thành viên của Hiệp định; giúp Việt Nam nâng cao công tác giám sát thực thi Hiệp định nhằm đảm bảo tuân thủ đúng các cam kết của Việt Nam đã có trong Hiệp định. Mặt khác, công tác đánh giá tác động này sẽ là cơ sở để Việt Nam định hướng chính sách phù hợp trong quá trình hội nhập và phát triển.”
Bước đầu, quá trình thực thi EVFTA đã cho thấy những tác động tích cực đối với nền kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, để tiếp tục phát huy hiệu quả thực thi hiệp định, năng lực phân tích số liệu thống kê cần được nâng cao hơn nữa.
Đứng trước đòi hỏi rất cấp thiết này, Dự án ARISE+ Việt Nam đã cung cấp khóa đào tạo về “Phân tích dữ liệu thương mại nhằm thúc đẩy thực thi các Hiệp định thương mại tự do” dành cho hơn 30 cán bộ chuyên trách đến từ Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan, Bộ Công Thương, Tổng cục Thống kê, Bộ Giao thông Vận tải và Viện Nghiên cứu và Quản lý kinh tế Trung ương nhằm hỗ trợ nâng cao năng lực của các cán bộ và các nhà nghiên cứu ở Việt Nam trong việc phân tích thống kê thương mại và đánh giá việc thực thi và các tác động của EVFTA.
Đây là cơ hội để các cán bộ Chính phủ và chuyên gia quốc tế cùng trao đổi và giải đáp các nội dung liên quan đến các tác động kinh tế của thuế quan, chỉ số thương mại và truy cập nguồn dữ liệu công khai có sẵn, và phân tích thống kê thương mại ứng dụng.
Theo đại diện Bộ Tài chính, hoạt động đào tạo này rất thiết thực và liên quan mật thiết đến công việc của các cán bộ tham gia đào tạo, góp phần nâng cao năng lực cho các cán bộ trong việc giúp Bộ Tài chính theo dõi và đánh giá hiệu quả việc thực thi Hiệp định EVFTA trong tương lai.
Ông Peter Bernhardt, Trưởng nhóm chuyên gia tư vấn, Dự án ARISE + Việt Nam, cho biết: “Việc thực hiện các nghiên cứu kinh tế trong hoạt động đánh giá tác động của EVFTA là đặc biệt quan trọng đối với Việt Nam. Việc này sẽ giúp điều chỉnh các chính sách cần thiết để giảm bớt các tác động tiêu cực có thể xảy ra và tối đa hóa lợi ích có thể có từ EVFTA.”
Trong thời gian tới, Dự án ARISE+ Việt Nam và Bộ Tài chính sẽ tiếp tục hợp tác nghiên cứu một số mô hình thống kê thích hợp để áp dụng trong việc phát triển các báo cáo đánh giá thực tế tác động của EVFTA sau gần 2 năm thực hiện./.
| ARISE+ Việt Nam là do EU tài trợ góp phần giúp nền kinh tế Việt Nam hội nhập vào chuỗi sản xuất toàn cầu thông qua hỗ trợ có mục tiêu cho cả hai khu vực công và tư. Dự án hỗ trợ Chính phủ Việt Nam thu được lợi ích từ các cam kết thương mại song phương và khu vực mới, đặt trọng tâm vào việc thực hiện EVFTA. Đây là cấu phần Việt Nam nằm trong Chương trình ARISE+ của EU hỗ trợ hội nhập kinh tế khu vực ASEAN. Các hoạt động của Dự án ARISE+ Việt Nam được triển khai nhằm tối đa hóa lợi ích từ các chế độ thương mại ưu đãi, với trọng tâm là các thỏa thuận khu vực và Hiệp định EVFTA. |