Theo tiến độ, Dự thảo Luật Quản lý và đầu tư vốn Nhà nước tại doanh nghiệp sẽ được Quốc hội cho ý kiến lần thứ nhất tại kỳ họp thứ 8 (tháng 10/2024) và thông qua tại kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025). Trên cơ sở đó, dự kiến Luật sẽ có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/1/2026.
Nhà nước không quản lý trực tiếp
Thời gian qua, Bộ Tài chính đã chủ trì tổ chức tổng kết đánh giá, xây dựng Hồ sơ đề nghị xây dựng Luật đồng thời báo cáo các cấp có thẩm quyền xem xét, cho phép đưa dự án Luật vào Chương trình xây dựng Luật, pháp lệnh năm 2024 và đã được Quốc hội khóa XV đã thông qua tại kỳ họp thứ 7.
Hiện, Ban soạn thảo (Bộ Tài chính) đang đăng tải lấy ý kiến rộng rãi trên Cổng Thông tin điện tử của Chính phủ và Bộ Tài chính. Cụ thể hồ sơ Luật được xây dựng trên cơ sở bám sát nội dung 6 chính sách đã được Chính phủ, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Quốc hội thông qua, dự thảo Luật có 9 Chương và 92 Điều.
Thủ tướng Phạm Minh Chính: Doanh nghiệp Nhà nước thực hiện 5 tiên phong
Mong muốn mỗi ngành có một doanh nghiệp như Viettel, mỗi địa phương có một doanh nghiệp như Becamex, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu doanh nghiệp Nhà nước thực 5 tiên phong.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn cho biết để tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật, Bộ Tài chính phối hợp với Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội và Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp (SCIC) tổ chức xin ý kiến các bộ ngành, chuyên gia và 12 Tập đoàn, Tổng công ty (trực thuộc SCIC).
Theo ghi nhận từ Bộ Tài chính, phần đông các ý đánh giá cao các nguyên tắc, nội dung tại dự thảo Luật thể hiện được tính “đổi mới.” Đặc biệt là “cởi trói,” khi trao nhiều quyền hơn cho các doanh nghiệp. Cụ thể, Nhà nước không thực hiện quản lý pháp nhân doanh nghiệp mà chỉ là chủ sở hữu vốn, quản lý dòng vốn theo phần vốn đầu tư và không can thiệp hành chính vào hoạt động sản xuất, kinh doanh của đơn vị. Để tách bạch, nội dung Luật phân định rõ chức năng chủ sở vốn với chức năng quản lý Nhà nước, phân công rõ, phân cấp mạnh trong đầu tư vốn Nhà nước tại doanh nghiệp. Nhà nước, Chính phủ chỉ quản lý đối với cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn, cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn quản lý theo phần vốn tại doanh nghiệp có vốn Nhà nước đầu tư trực tiếp, doanh nghiệp có vốn Nhà nước đầu tư trực tiếp chịu trách nhiệm quản lý theo phần vốn tại doanh nghiệp có vốn Nhà nước đầu tư khác.
Bên cạnh đó, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn nhấn mạnh việc ban hành Luật Quản lý và đầu tư vốn Nhà nước tại doanh nghiệp nhằm cụ thể hóa chủ trương, đường lối chính sách của Đảng tại Nghị quyết Hội nghị lần thứ 5 Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa Đảng khóa XII, các cam kết quốc tế mà Việt Nam đã tham gia ký kết. Dự thảo Luật kỳ vọng sẽ giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực thi Luật số 69/2014/QH13 đồng thời hoàn thiện thể chế, ổn định môi trường pháp lý. Điều này góp phần nâng cao quyền tự chủ, vai trò và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp tương xứng với nguồn vốn Nhà nước đã đầu tư đồng thời đảm bảo doanh nghiệp có vốn đầu tư của Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, giữ vị trí then chốt trong nền kinh tế.
Làm rõ vai trò của Nhà nước
Theo tiến sỹ Võ Trí Thành, Nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), cho rằng Dự thảo Luật là “cuộc cách mạng” trong quản lý, đầu tư vốn Nhà nước tại doanh nghiệp. Cách tiếp cận, tinh thần sửa Luật có rất nhiều điểm tích cực. Điểm mới đầu tiên là làm rõ vai trò của Nhà nước là một nhà đầu tư chuyên nghiệp trong thị trường cạnh tranh, hội nhập. Do đó, Nhà nước không còn quản lý, can thiệp trực tiếp vào quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Có nghĩa là Nhà nước quản lý doanh nghiệp theo dòng vốn đầu tư, không quản lý theo pháp nhân. Hơn thế nữa, Dự thảo đã tăng tính minh bạch, quyền hạn, trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu phần vốn Nhà nước tại doanh nghiệp. Mặt khác, dự thảo Luật thể hiện sự linh hoạt, thích ứng với thị trường, trong quá trình sắp xếp, chuyển đổi lại vốn Nhà nước. Điểm mới nữa trong cách tiếp cận là cố gắng xử lý các “ách tắc” hiện nay của doanh nghiệp như vấn đề quản trị, quản lý doanh nghiệp F1, F2, đầu tư, thúc đẩy đổi mới sáng tạo… Tuy nhiên, ông Thành cho rằng để sửa Luật sẽ là một quá trình rất phức tạp và gian nan.
Đại diện một trong những doanh nghiệp Nhà nước chịu tác động trực tiếp của chính sách, ông Nguyễn Văn Mậu, Thành viên Hội đồng thành viên Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), đánh giá dự thảo Luật có các quan điểm, nguyên tắc khá đổi mới. Đặc biệt là xác định Nhà nước không quản lý pháp nhân doanh nghiệp mà chỉ quản lý theo dòng vốn, vốn Nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp là tài sản pháp nhân của doanh nghiệp, không hạn chế quyền kinh doanh của doanh nghiệp, tách bạch cơ quan quản lý Nhà nước và cơ quan giám sát chủ sở hữu, đánh giá doanh nghiệp được thực hiện theo mục tiêu, nhiệm vụ, kết quả tổng hợp…
Bên cạnh đó, ông Nguyễn Văn Mậu góp ý về một số nội dung tại dự thảo Luật, như xác định lại đối tượng thuộc điều chỉnh của Luật đồng thời cần làm rõ khái niệm về vốn Nhà nước tại doanh nghiệp còn nhiều cách hiểu, phương án trích lập quỹ Đầu tư phát triển để tại doanh nghiệp từ lợi nhuận sau thuế và việc quản lý doanh nghiệp F1, F2; thẩm quyền đầu tư vốn…/.
