Tại Hội nghị các Bên tham gia Công ước Khung về Kiểm soát thuốc lá (FCTC) lần thứ 10 (COP10) ngày 5-10/2 vừa qua, các dữ liệu đời thực về thuốc lá mới đã được chính phủ các nước công bố.
Các chuyên gia đồng thời cũng kêu gọi, thúc đẩy WHO xem xét khách quan các dữ liệu này. Do vậy, các đại biểu đồng ý sẽ thành lập nhóm chuyên trách để tiếp tục xem xét, đánh giá và đưa ra khuyến nghị thích hợp vào kỳ họp COP11 (vào năm 2025) đối với thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng.
Đến nay, WHO trao quyền cho các quốc gia thực thi chiến lược kiểm soát thuốc lá mới vượt ngoài hướng dẫn của Công ước FCTC nhằm mục tiêu cao nhất là bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Philippines: Dành 3 tỷ USD thu được từ thuốc lá mới để đầu tư vào dịch vụ công
Chia sẻ tại COP10, bài phát biểu của Phó thư ký Điều hành Cấp cao Hubert Dominic Guevara nêu rõ, mức sử dụng thuốc lá tại Philippines từ 23,8% năm 2015 giảm xuống 19,5% vào năm 2021, theo Điều tra Toàn cầu về Sử dụng thuốc lá (GATS) của nước này.
Tiến bộ này đạt được nhờ vào việc thực hiện FCTC bên cạnh nỗ lực của toàn xã hội và hệ thống chính phủ của Tổng thống Marcos. Theo đó, chính quyền đã thực thi chiến lược quốc gia phối hợp liên ngành về quản lý thuốc lá với cơ chế quản lý thuốc lá quốc gia hiện có, trên cơ sở phù hợp với điều 5.1 và 5.2 của FCTC.
Bước tiến quan trọng của quốc gia này là ban hành Đạo luật Cộng hòa số 11900 (còn gọi là Đạo luật Quản lý các Sản phẩm Thuốc lá thế hệ mới không chứa và có chứa nicotine), nhằm quản lý việc nhập khẩu, sản xuất, kinh doanh, đóng gói, phân phối, sử dụng và truyền thông về thuốc lá mới. Đạo luật này bổ sung cho các biện pháp kiểm soát thuốc lá hiện đang được áp dụng tại Philippines.
Mặt khác, đạo luật này cũng bao gồm việc kiểm soát và ngăn chặn giới trẻ tiếp cận thuốc lá mới.
Ông Guevarra cho biết: “Luật mới này bảo vệ trẻ vị thành niên bằng cách hạn chế việc kinh doanh, bao gồm thương mại trực tuyến, phân phối và tiếp thị các sản phẩm này, đồng thời cấm kinh doanh mọi sản phẩm thuốc lá trong phạm vi 100 mét gần trường học, sân chơi và các cơ sở mà trẻ vị thành niên thường lui tới."
Kết quả là trong năm 2022, Philippines đã thu được 3 tỷ USD Mỹ nhờ quản lý thuốc lá mới. Ngân sách này được sử dụng cho các dịch vụ công như chăm sóc sức khỏe toàn dân, các sáng kiến phục hồi sau đại dịch COVID-19, xây dựng các dự án cơ sở hạ tầng.
Tại Hội nghị COP10, ông Guevara tổng kết, yếu tố tạo ra thành tựu cho Philippines chính là sự phối hợp giữa các chủ thể liên quan khi thực thi FCTC. Hướng tiếp cận này cũng đồng thời tuân thủ điều 1(d) của FCTC, hài hòa với bối cảnh từng quốc gia, tính ưu tiên và hệ thống pháp luật trong nước.
Theo FCTC, điều 1d định nghĩa về phạm vi kiểm soát thuốc lá bao gồm giảm cung, giảm cầu, và giảm tác hại. Thực thi các yếu tố này nhằm đạt mục tiêu cải thiện sức khỏe cộng đồng thông qua việc loại trừ hoặc giảm tiêu thụ thuốc lá và giảm thiểu phơi nhiễm với khói thuốc lá điếu.
Việt Nam có đủ quy định pháp lý để thực thi việc kiểm soát thuốc lá mới
Trong gần 10 năm qua, tại Việt Nam, việc chưa có khuôn khổ pháp lý cho thuốc lá mới vẫn đang được quan tâm.
Ông Lê Đại Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự-Kinh tế, Bộ Tư pháp, cho biết: “So với các nước, luật pháp Việt Nam về kiểm soát thuốc lá đã có đầy đủ, nếu sớm đưa thuốc lá mới vào quản lý sẽ góp phần ngăn chặn tình trạng sử dụng sản phẩm này ở giới trẻ hiện nay, cũng như có cơ sở để cấm các sản phẩm ma túy ‘núp bóng’.”
Theo ông Hải, nếu xét theo luật thì đã có quy định về khái niệm thuốc lá là sản phẩm có chứa nguyên liệu thuốc lá, cũng như có quy định nguyên liệu thuốc lá là gì và nguyên liệu thay thế khác.
Như vậy, nếu các sản phẩm thuốc lá mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng được sản xuất từ nguyên liệu thuốc lá thì sẽ là đối tượng được điều chỉnh của Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá hiện hành.
Nhận xét về những triển vọng khi thuốc lá mới (cụ thể là thuốc lá làm nóng) nếu được hợp pháp hóa, Phó Giáo sư-Tiến sỹ-bác sỹ Trần Khánh Toàn, Giảng viên cao cấp Bộ môn Y học gia đình, Trường Đại học Y Hà Nội đã đưa ra mô hình giả định ước tính từ nay đến năm 2030, Việt Nam có thể giảm tỷ lệ hút thuốc lá điếu xuống dưới 30%, (đạt mục tiêu giảm tỷ lệ hút thuốc trong nhóm nam từ 15 tuổi trở lên xuống dưới 36%, theo Chiến lược Quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá) nếu thực thi song song biện pháp giảm tác hại thông qua thuốc lá mới, bên cạnh chiến lược cai thuốc lá./.
Cần phân biệt các loại thuốc lá mới để có chính sách kiểm soát phù hợp
Hiện nay phần lớn mọi người còn nhầm lẫn giữa các sản phẩm thuốc lá mới và sự nhầm lẫn này là một trong những nguyên nhân chậm đưa ra cơ chế kiểm soát phù hợp, hiệu quả.
