Viện nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) vừa đưa ra báo cáo về nhận định tình hình kinh tế vĩ mô của Việt Nam, trong đó nhận định lãi suất tín dụng khó giảm thêm khi quá trình tái cấu trúc ngân hàng và xử lý nợ xấu gặp nhiều vướng mắc.
Theo các chuyên gia của VEPR, Ngân hàng Nhà nước giữ lãi suất điều hành không đổi trong quý 1, cho thấy chưa có sức ép buộc phải điều chỉnh lãi suất các lãi suất quan trọng.
Theo phân tích của VEPR, khu vực tư nhân đang phải cạnh tranh về tín dụng với khu vực công. Mặt bằng lãi suất trái phiếu Chính phủ kỳ hạn 5 năm là 5,3%/năm; kỳ hạn 10 năm là 6,4%/năm và kỳ hạn 15 năm 7,2%/năm, với xu hướng giảm đang chậm lại. Như vậy, lãi suất dài hạn cho doanh nghiệp tư nhân (có rủi ro cao hơn) sẽ phải cao hơn mức này và lãi suất vẫn là một ràng buộc với khu vực tư nhân khi dư địa giảm thêm lãi suất tín dụng không có nhiều khi hệ thống ngân hàng vẫn đang tự xử lý nợ xấu và tái cấu trúc.
VEPR cho rằng lãi suất cho vay chịu ràng buộc bởi khả năng thu hồi và xử lý nợ xấu của từng ngân hàng. Nợ xấu có xu hướng giảm nhưng tỷ lệ nợ xấu toàn hệ thống vẫn ở trên mức an toàn.
"Quá trình tái cơ cấu ngân hàng được tăng cường và giám sát tương đối chặt, song vế thứ hai là tái cơ cấu doanh nghiệp không có nhiều đột phá trong quản trị và phối hợp giữa ngân hàng, người đi vay và Công ty quản lý tải sản của các tổ chức tín dụng-VAMC. Xử lý nợ xấu có nhiều vướng mắc trong xác định quyền tài sản gắn với đất đai gây chậm trễ," các chuyên gia của VEPR nhận định.
Dù vậy, mặt bằng lạm phát giảm và cung vốn dồi dào thúc đẩy các ngân hàng thương mại giảm lãi suất huy động sau Tết Nguyên đán, với mức giảm 0,1-0,4 điểm phần trăm, tùy kỳ hạn. Lãi suất thực dương vẫn được duy trì, trong khi kỳ vọng lạm phát ở mức thấp giữ lãi suất kỳ vọng thấp.
Chính vì vậy, cầu tín dụng tăng trưởng dương ngay từ đầu năm. Tăng trưởng tín dụng tới 20/3 đạt khoảng 1,25% so với cuối năm ngoái, trong khi con số này vào quý đầu năm 2014 chỉ đạt 0,52%, cho thấy những cải thiện ban đầu trong chỉ báo có tính dẫn dắt này về tăng trưởng kinh tế.
“Triển vọng kinh tế sáng lên có thể đã khuyến khích các ngân hàng chấp nhận rủi ro cao hơn và bơm vốn vào khu vực tư nhân,” VEPR nhận định.
Các chuyên gia VEPR khuyến nghị, lãi suất phụ thuộc vào tốc độ tái cấu trúc hệ thống ngân hàng và xử lý nợ xấu. Cần sửa chữa các vướng mắc pháp lý liên quan đến xác định quyền tài sản, thể chế trao đổi kinh doanh công cụ nợ, và tái cấu trúc doanh nghiệp. Cần bổ sung việc nâng cao quản trị và tái cấu trúc doanh nghiệp vào trong những nội dung trung tâm của tái cơ cấu kinh tế.
Theo VEPR, hệ thống ngân hàng sẽ chứng kiến nhiều thay đổi sau những vụ sát nhập các ngân hàng nhỏ mất an toàn tài chính vào các ngân hàng quốc doanh.
Cho dù khả năng xử lý nợ xấu và khôi phục an toàn tài chính có thể tiến bộ nhờ tiềm lực của khối quốc doanh, sát nhập thường tích tụ rủi ro và đòi hỏi tăng cường năng lực giám sát và cơ chế xử lý nợ xấu tương thích./.