Chiều nay, 6/6, tại phiên làm việc về dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh sự cần thiết phải xây dựng dự án luật này.
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho biết kết cấu của dự thảo luật gồm 173 điều được bố cục thành 5 phần, 11 chương.
Theo ông Nguyễn Hòa Bình, dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên được kỳ vọng sẽ khắc phục những bất cập của hệ thống pháp luật hiện hành như: Hệ thống hình phạt chưa phù hợp; một số hình phạt không có sự phân hóa giữa người chưa thành niên và người trưởng thành; mức hình phạt tù tối đa vẫn còn quá cao; các biện pháp giám sát, giáo dục đã được quy định nhưng thiếu tính khả thi; thủ tục tố tụng hình sự chưa thực sự thân thiện; chưa thiết lập được cơ chế điều phối quốc gia cũng như vai trò, trách nhiệm của người làm công tác xã hội trong hoạt động tư pháp người chưa thành niên.
Bên cạnh đó, quy định về thi hành án, tái hòa nhập cộng đồng hiện còn chưa phù hợp, hiệu quả chưa cao; chưa nội luật hóa đầy đủ các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Pháp luật về tư pháp người chưa thành niên được quy định ở nhiều đạo luật, phần lớn chỉ điều chỉnh các quy định vốn được áp dụng cho người trưởng thành để áp dụng với người chưa thành niên, nên không hiệu quả, gây khó khăn khi áp dụng.
Do vậy, dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên được kỳ vọng sẽ nâng cao hiệu quả phòng chống tội phạm người chưa thành niên; tuân thủ các chuẩn mực của quốc tế và đáp ứng yêu cầu của Liên Hợp Quốc về xây dựng Luật Tư pháp người chưa thành niên.
Dự án luật điều chỉnh trong lĩnh vực tư pháp hình sự, gồm: Nguyên tắc cơ bản của tư pháp người chưa thành niên; quy định về xử lý chuyển hướng đối với người chưa thành niên phạm tội; hình phạt và các chính sách hình sự chuyên biệt; thủ tục tố tụng thân thiện; thi hành án và tái hòa nhập cộng đồng; nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư pháp người chưa thành niên.
Trong việc xây dựng thủ tục tố tụng thân thiện, dự thảo luật quy định 2 thủ tục tố tụng riêng biệt đối với người chưa thành niên và quy định 10 biện pháp ngăn chặn bao gồm các biện pháp ngăn chặn của pháp luật hiện hành, đồng thời bổ sung 2 biện pháp ngăn chặn mới là giám sát điện tử và giám sát tại nhà. Người chưa thành niên chỉ bị áp dụng biện pháp tạm giam trong trường hợp thật cần thiết và khi các biện pháp giám sát khác không hiệu quả.
Theo ông Nguyễn Hòa Bình, dự thảo luật bổ sung các quy định về tố tụng thân thiện trong giai đoạn khởi tố, điều tra, truy tố đối với người chưa thành niên như: Quy trình khởi tố, điều tra, truy tố phải được tiến hành trong môi trường thân thiện; vụ án hình sự có có người bị buộc tội là người chưa thành niên và người đã thành niên phải tách vụ án hình sự đối với người chưa thành niên để giải quyết vụ án độc lập.
Đại biểu Quốc hội: Lo ngại ‘bảo mật’ thông tin mạng, trẻ hóa tội phạm trẻ em
Vấn đề “rò rỉ” thông tin bảo mật trên mạng và vấn đề xâm hại trẻ em đang ngày phổ biến là những vấn đề "nóng" khiến nhiều cử tri, đại biểu Quốc hội băn khoăn.
Thời hạn điều tra, truy tố, xét xử ngắn hơn so với vụ án hình sự thông thường và việc lấy lời khai, khám xét người, đối chất, nhận dạng, nhận biết giọng nói phải bảo đảm thân thiện, phù hợp với tâm lý, lứa tuổi và phải có sự tham gia của người đại diện, người bào chữa. Các thông tin có liên quan đến hành vi phạm tội của người chưa thành niên phải được giữ kín, không cung cấp công khai; thủ tục tố tụng được tiến hành bởi Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán có kinh nghiệm, hiểu biết về tâm lý học, khoa học giáo dục đối với người chưa thành niên.
Ông Nguyễn Hòa Bình cho biết trong quá trình xây dựng dự án luật, đa số ý kiến tán thành với nội dung của dự thảo luật. Tuy nhiên, dự thảo có một số vấn đề mới, quan trọng nhưng ý kiến còn khác nhau, Tòa án nhân dân tối cao lựa chọn xây dựng dự thảo theo đa số ý kiến.
Phạm vi điều chỉnh đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội kết luận tại phiên họp tháng 4/2024. Ý kiến của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Viện kiểm sát nhân dân tối cao đều yêu cầu phải quy định cả hình phạt và thủ tục tố tụng hình sự trong dự án luật./.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga thay mặt cơ quan thẩm tra dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên, cho biết Ủy ban tán thành sự cần thiết ban hành Luật Tư pháp người chưa thành niên và đánh giá cao quá trình chuẩn bị hồ sơ của Tòa án nhân dân tối cao.
Dự thảo luật đã thể chế hóa đầy đủ và bảo đảm phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng liên quan đến trẻ em; cơ bản phù hợp với nhiều quy định trong các văn bản pháp luật có liên quan và tương thích với Công ước quốc tế về quyền trẻ em mà Việt Nam là thành viên.
Tuy nhiên, để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp đề nghị Tòa án nhân dân tối cao tiếp tục rà soát kỹ lưỡng các luật có liên quan để đề xuất sửa đổi, bổ sung ngay trong dự thảo luật đồng thời, đánh giá tác động đầy đủ hơn đối với một số chính sách mới, phát sinh điều kiện bảo đảm thực hiện.
