Xung quanh dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm từ lúc có quy hoạch đến khi triển khai, liên tục được điều chỉnh với hàng loạt văn bản hành chính được ban hành. Người dân chịu ảnh hưởng bởi dự án như lạc vào "ma trận" văn bản, không biết rõ đất của mình có nằm trong diện phải giải toả hay không.
Điều chỉnh trên giấy, lấy đất thực tế
Trước khi trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm với diện tích 930ha, Thành phố Hồ Chí Minh đã phải tính trước diện tích thực tế của bán đảo Thủ Thiêm, kể cả diện tích đất và mặt sông Sài Gòn, kênh rạch. Tuy nhiên, ngay từ đầu, công tác đo đạc thực địa chưa được tiến hành chặt chẽ.
[Dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm: "Rừng" văn bản pháp lý]
Tương tự, bằng các Thông báo số 77/TB-VP và số 78/TB-VP được ban hành trong năm 2002, Ủy ban Nhân dân thành phố đã thực hiện phương án “mở ranh” lấy đất “đắp” vào diện tích Khu trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm bằng cách lấy đất tái định cư ở nhiều khu vực khác nhau trên địa bàn Quận 2.
Trên thực tế, tháng 5/2002, trong khi xác định vị trí, ranh giới và diện tích Khu đô thị mới Thủ Thiêm thì Sở Địa chính-Nhà đất thành phố đo được diện tích toàn khu là 787,63 ha; trong đó, có 128,48 ha mặt nước sông Sài Gòn còn lại là 659,15ha đất, trừ đi diện tích đất đã được cấp cho 6 đơn vị, còn lại 621,43 ha. Như vậy, diện tích đo thực tế nhỏ hơn 930 ha quy hoạch theo Quyết định 367 của Thủ tướng Chính phủ.
Mập mờ trong ranh, ngoài ranh
Đối với dự án có quy mô diện tích lên tới 930 ha, ảnh hưởng hơn 10.000 hộ gia đình (khoảng 15.000 người) thì việc xác định ranh giới quy hoạch và ranh giới thực địa như dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm có ý nghĩa vô cùng quan trọng.
Trong suốt quá trình thực hiện dự án, do tình trạng mập mờ pháp lý, không công khai bản đồ quy hoạch cho người dân nên dẫn tới khiếu nại, khiếu kiện kéo dài đi cùng với vấn đề thu hồi đất trong ranh, ngoài ranh. Cho đến tận hôm nay, vẫn còn khoảng 100 hồ sơ khiếu nại về vấn đề trên.
Với Thông báo số 77/TB-VP và Thông báo 78/TB-VP kể trên, Ủy ban Nhân dân thành phố đã “theo đuổi” một giải pháp “lạ lùng.” Đó là bổ sung diện tích khu tái định cư Bình Khánh vào khu trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm vì đã “cắt” phần tái định cư này trong tổng số 160 ha tái định cư theo Quyết định 367 của Thủ tướng Chính phủ nên Ủy ban Nhân dân thành phố chỉ đạo rà soát quỹ đất trên địa bàn Quận 2, tiến hành lấy đất để giao đủ 160 ha.
Điều này sẽ dẫn đến hàng loạt phát sinh, tranh chấp, khiếu nại về sau liên quan đến ranh dự án xây dựng khu trung tâm và ranh giới thu hồi đất phục vụ khu tái định cư.
Ngày 27/12/2005, ông Nguyễn Văn Đua, Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh ký Quyết định số 6565/QĐ-UBND phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng 1/5000 và quy hoạch chi tiết 1/2000 Khu trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm.
Theo đó, nội dung thay đổi về phạm vi Khu trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm là toàn bộ đất tự nhiên của các phường An Khánh, Thủ Thiêm, An Lợi Đông và một phần phường Bình An, Bình Khánh thuộc Quận 2 với diện tích 657ha (không tính diện tích mặt nước sông Sài Gòn) và 80ha Khu đô thị chỉnh trang không thuộc ranh Khu đô thị mới Thủ Thiêm.
Mập mờ nhất vẫn là diện tích đất Khu phố 1, phường Bình An, Quận 2, có khi được xác định một phần nằm trong ranh giới, có khi lại xác định toàn bộ. Thậm chí, lại được chính quyền đưa vào ranh giới, trái với Quyết định 367 của Thủ tướng Chính phủ.
Quyết định 367 của Thủ tướng Chính phủ không nêu rõ 4,3 ha của xã An Khánh, nay là Khu phố 1, phường Bình An nằm trong phạm vi quy hoạch dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm nhưng chỉ căn cứ vào chủ trương cho phép điều chỉnh quy hoạch của Thủ tướng, Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã đưa 4,3ha đất này vào ranh giới dự án để rồi tiến hành thu hồi đất.
Hồ sơ quy hoạch chi tiết Khu đô thị mới Thủ Thiêm 1/2000 đưa một phần khu đất Khu phố 1, phường Bình An vào ranh Khu đô thị mới Thủ Thiêm với diện tích 4,3ha. Khu vực được đưa vào ranh giới là cụm nhà chung cư cũ. Còn Quyết định số 13585/KTST-QH phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/2000 Khu đô thị mới Thủ Thiêm xác định có 1 phần diện tích Khu phố 1, phường Bình An nằm trong ranh quy hoạch.
Trong khi đó, theo bản đồ hiện trạng vị trí 1/5000 lập để làm hồ sơ thu hồi-giao đất của Ban Quản lý đầu tư xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm thì toàn bộ Khu phố 1, phường Bình An nằm trong diện tích thu hồi của dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm.
Đây là nguyên nhân dẫn đến việc, hiện vẫn còn 43 hộ dân Khu phố 1, phường Bình An khiếu nại ranh giới dự án. Ông Lê Văn Lung, ngụ tại số 9 đường Trần Não, Khu phố 1, phường Bình An, quận 2 cho biết, nhà của ông ở ngoài ranh giới dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm nhưng chính quyền vẫn đưa vào để tiến hành thu hồi đất.
Minh chứng cụ thể là cư xá công nhân của Quân khu 7 được bán hoá giá theo diện nhà thuộc sở hữu nhà nước do nằm ngoài ranh giới quy hoạch Khu đô thị mới Thủ Thiêm trong khi nhà của ông cách cư xá 300m thì vẫn bị xác định nằm trong ranh giới dự án.
Ngoài ra, người dân Khu phố 1, phường Bình An còn bức xúc là tại Khu phố 1 có nhiều trường học và chợ vừa xây dựng, không nằm trong ranh giới dự án nhưng chính quyền lại thu hồi, đập dỡ gây lãng phí và xáo trộn sinh hoạt của người dân./.