Liên quan đến khoản tín dụng hơn 10.000 tỷ đồng để đầu tư Dự án BOT hầm đường bộ qua Đèo Cả có nguy cơ trở thành nợ xấu, trao đổi với phóng viên TTXVN, ông Phạm Quốc Hiếu, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Quản lý xây dựng và chất lượng công trình giao thông (Bộ Giao thông Vận tải) cho biết, Bộ đã có văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ về dự án này.
Ông Phạm Quốc Hiếu cho hay, theo hợp đồng ký kết giữa Công ty cổ phần Đầu tư Đèo Cả và Bộ Giao thông Vận tải, dự án đầu tư xây dựng hầm đường bộ qua Đèo Cả có 4 công trình hầm xuyên núi trên Quốc lộ 1 gồm Hầm Đèo Cả, hầm Cổ Mã, hầm Cù Mông và hầm Hải Vân với tổng mức đầu tư khoảng 21.613 tỷ đồng.
Dự án được triển khai theo hình thức đối tác công tư (PPP); trong đó, phần vốn nhà nước tham gia vào dự án là 5.048 tỷ đồng, chiếm 23,35% tổng vốn đầu tư. Còn lại 16.564 tỷ đồng là vốn chủ sở hữu và vốn huy động của nhà đầu tư.
Theo phương án tài chính của dự án hầm đường bộ Đèo Cả, dự án được phép sử dụng 7 trạm thu phí để hoàn vốn, gồm An Dân, Đèo Cả, Ninh Lộc, Cù Mông, Nam Hải Vân, La Sơn-Túy Loan và trạm Bắc Hải Vân.
Hiện nay, các hầm Đèo Cả, Cổ Mã, Cù Mông đã hoàn thành, đưa vào khai thác. Riêng dự án thành phần mở rộng hầm Hải Vân 2 dự kiến đưa vào khai thác trong quý 4/2020.
Tuy nhiên, trái với kỳ vọng của cả nhà đầu tư và cơ quan nhà nước có thẩm quyền, trong quá trình triển khai thực hiện dự án đã phát sinh một loạt yếu tố khách quan, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả tài chính cũng như phương án trả nợ các khoản vay cho tổ chức tín dụng trong nước.
[Đưa dự án mở rộng hầm Hải Vân 2 vào khai thác trong tháng 9]
Cụ thể, năm 2017, sau khi thanh toán chi phí giải phóng mặt bằng, tái định cư, kinh phí đầu tư hầm Cổ Mã và đường dẫn, phần vốn Nhà nước còn lại 1.180 tỷ đồng trong số 5.048 tỷ đồng.
Dự kiến số vốn này sẽ hỗ trợ xây hầm Đèo Cả và giải phóng mặt bằng, tái định cư hạng mục hầm Cù Mông và hầm Hải Vân.
Tuy nhiên, thời điểm đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết 439/NQ-UBTVQH, ngày 30/10/2017, quyết định thu hồi 1.180 tỷ đồng vốn ngân sách.
Đến nay, 3 trong 4 hầm đã hoàn thành, còn hầm Hải Vân dự kiến đưa vào khai thác cuối năm 2020 nhưng vẫn chưa được Nhà nước hoàn trả tiền hỗ trợ trên.
Theo Phó Cục trưởng Phạm Quốc Hiếu, một trong số các nguyên nhân làm lệch phương án tài chính tại công trình hạ tầng BOT có quy mô vốn lớn nhất được triển khai trên trục Bắc-Nam, đáng kể nhất là việc thu phí tại trạm La Sơn-Túy Loan chưa thể thực hiện được như hợp đồng đã ký, do thay đổi cơ chế chính sách.
Phần vốn Nhà nước (1.180 tỷ đồng trong số 5.048 tỷ đồng đã cam kết) tham gia dự án chưa được giải ngân do thay đổi về kế hoạch phân bổ nguồn vốn từ Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Bên cạnh đó, các dự án trọng điểm trong khu vực như Nhà máy Lọc dầu Vũng Rô, Khu kinh tế Vân Phong, Nhà máy Lọc dầu Nhơn Hội... chưa thể triển khai cũng khiến lưu lượng xe thực tế hụt sâu so với phương án tài chính ban đầu.
“Những vướng mắc nằm ngoài tầm kiểm soát của nhà đầu tư này đã được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền nhận diện và báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét giải quyết,” ông Phạm Quốc Hiếu cho biết.
Tại công văn số 6428/BGTVT-ĐTCT về phương án trả nợ công trình vừa được Bộ Giao thông Vận tải gửi tới Ngân hàng Nhà nước và nhà tài trợ vốn trong nước, Bộ Giao thông Vận tải đề nghị Ngân hàng Nhà nước xem xét, có ý kiến đồng thuận để nhà tài trợ vốn thực hiện cơ cấu nợ theo hướng giữ nguyên nhóm nợ đối với Dự án BOT hầm đường bộ qua Đèo Cả.
Cơ quan nhà nước có thẩm quyền khẳng định, đây là việc cần thiết để tránh toàn bộ khoản vay tín dụng trị giá hơn 10.000 tỷ đồng mà doanh nghiệp dự án vay ngân hàng không bị đưa vào dạng nợ xấu, trong khi chờ các cơ quan chức năng xử lý các vướng mắc tại Dự án BOT hầm đường bộ Đèo Cả.
Còn theo lãnh đạo Bộ Giao thông Vận tải, Bộ đang phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành tham mưu Thủ tướng Chính phủ sớm giải quyết dứt điểm những khó khăn, vướng mắc, bảo đảm phương án tài chính theo hợp đồng đã ký.
Về phía nhà đầu tư dự án này, để khắc phục một phần khó khăn, thời gian qua, Công ty cổ phần Đầu tư Đèo Cả đã huy động vốn tự có để bổ sung chi trả lãi vay nhằm đảm bảo nhóm nợ đủ tiêu chuẩn, cũng như chi phí vận hành khai thác công trình.
Tuy nhiên, do nguồn lực có hạn, nhà đầu tư không thể tiếp tục bù đắp trong thời gian dài. Trường hợp phát sinh nợ xấu sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của doanh nghiệp và khả năng hoàn thành nghĩa vụ với ngân hàng.
Cũng theo lãnh đạo Công ty cổ phần Đầu tư Đèo Cả, việc chậm xử lý dứt điểm các vướng mắc tại dự án, đặc biệt là Nhà nước chưa tham gia đủ phần vốn góp đã khiến dư nợ tín dụng tăng thêm 954 tỷ đồng và phát sinh 110 tỷ đồng lãi vay trong thời gian xây dựng.
Đây là áp lực rất lớn, chạm ngưỡng chịu đựng của doanh nghiệp, nhất là trong bối cảnh dự án đang bị mất nguồn thu do chậm trễ đưa vào thu phí trạm La Sơn-Túy Loan.
Để gỡ khó khăn cho nhà đầu tư, trong văn bản vừa gửi tới Thủ tướng Chính phủ, Bộ Giao thông Vận tải cho hay, trên cơ sở các nghị quyết của Quốc hội và ý kiến chỉ đạo của cấp thẩm quyền, Bộ Giao thông Vận tải kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét bố trí 1.180 tỷ đồng vốn ngân sách Nhà nước hỗ trợ dự án.
Trước mắt, chấp thuận bố trí 50 tỷ đồng từ nguồn dự phòng chung và nguồn dự phòng 10% của kế hoạch trung hạn 2016-2020. Đối với phần còn lại, Bộ Giao thông Vận tải kiến nghị Chính phủ cân đối trong năm 2020, 2021 và kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025.
“Việc bố trí 1.180 tỷ đồng vốn nhà nước nhằm bảo đảm tổng vốn tham gia thực hiện dự án 5.048 tỷ đồng là phù hợp với các cam kết tại hợp đồng dự án, bảo đảm hiệu quả tài chính của dự án,” Bộ Giao thông Vận tải nêu rõ.
Ngoài phần vốn góp của nhà nước bị thu hồi, dự án hầm đường bộ Đèo Cả còn đang gặp rất nhiều khó khăn khi trạm thu phí La Sơn-Túy Loan đến nay vẫn bị “treo” do vướng Nghị quyết 437/2017 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về một số nhiệm vụ, giải pháp tiếp tục hoàn thiện và đẩy mạnh việc thực hiện chính sách pháp luật về đầu tư, khai thác các công trình giao thông theo hình thức BOT.
Theo Bộ Giao thông Vận tải, trường hợp không thu phí trạm La Sơn-Túy Loan, lưu lượng trên Quốc lộ 1 sẽ phân lưu sang tuyến La Sơn-Túy Loan (theo tính toán sơ bộ của tư vấn sẽ phân lưu khoảng 51%), gây sụt giảm doanh thu tại trạm Bắc Hải Vân trên Quốc lộ 1.
Nếu không bổ sung hỗ trợ nhà nước (khoảng 2.280 tỷ đồng theo kết luận của Kiểm toán Nhà nước), thời gian hoàn vốn của dự án hầm Đèo Cả tăng đến khoảng 41 năm, phá vỡ phương án tài chính cũng như hợp đồng tín dụng đã ký kết...
Trên cơ sở đó, Bộ Giao thông Vận tải kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét hai phương án. Thứ nhất, cho phép tiếp tục thực hiện thu phí trên tuyến La Sơn-Túy Loan để hoàn vốn cho dự án hầm đường bộ Đèo Cả theo chủ trương đã được chấp thuận và hợp đồng dự án đã ký kết.
Thứ hai, trường hợp cần thay đổi cơ chế thu phí trên tuyến La Sơn-Túy Loan để hoàn vốn, Bộ Giao thông Vận tải kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét triển khai theo kiến nghị của Bộ Tài chính.
Cụ thể, giao Bộ Giao thông Vận tải phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư xây dựng phương án cân đối vốn góp của Nhà nước để hỗ trợ nhằm đảm bảo tính khả thi tài chính của dự án trình cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định.
Đồng thời, giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì tổng hợp trình cấp thẩm quyền xem xét phương án bố trí nguồn vốn hỗ trợ cho dự án trong kế hoạch đầu tư công trung hạn của Bộ Giao thông Vận tải./.