Trước ý kiến của một số tổ chức, hiệp hội doanh nghiệp cho rằng dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 sẽ làm tăng “gánh nặng” chi phí về môi trường cho doanh nghiệp, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết đã chỉnh sửa, hoàn thiện dự thảo và gửi tới Bộ Tư pháp thẩm định.
Đóng góp tái chế không phải là thuế, phí
Thông tin tới phóng viên Báo Điện tử VietnamPlus sáng 23/9, đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, từ ngày 15/6, đơn vị này đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, tổ chức xây dựng dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường.
Tiếp đó, ngày 30/8, Bộ Tài nguyên và Môi trường tiếp tục tổ chức buổi làm việc với các doanh nghiệp về các nội dung được nhiều doanh nghiệp quan tâm. Trên cơ sở đó, cơ quan soạn thảo đã tiếp thu nhiều ý kiến góp ý và chỉnh sửa, hoàn thiện.
Tuy nhiên, mới đây, một số ý kiến cho rằng “dự thảo quy định tỷ lệ tái chế bắt buộc áp dụng ngay ở mức 80-90%” là chưa đúng, có sự hiểu nhầm với tỷ lệ thu hồi tối thiểu của nguyên liệu, vật liệu trong bao bì, sản phẩm.
Bởi lẽ, dự thảo Nghị định hiện nay không quy định cụ thể tỷ lệ tái chế cho từng sản phẩm, bao bì mà chỉ quy định công thức tham chiếu và quy trình xác định tỷ lệ tái chế bắt buộc cho từng giai đoạn. Việc xác định tỷ lệ tái chế cụ thể sẽ do Hội đồng EPR quốc gia (bao gồm các bộ, đại diện các nhà sản xuất, nhập khẩu…) thảo luận, quyết định trên cơ sở công thức tính tỷ lệ tái chế tham chiếu, mục tiêu tái chế quốc gia và tình hình kinh tế-xã hội của từng giai đoạn.
Tương tự, bàn về đóng góp tài chính để hỗ trợ tái chế, theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, đây không phải là khoản thuế, phí hay lệ phí theo quy định của pháp luật về thuế, phí và lệ phí. Bởi, theo Luật Bảo vệ môi trường thì tổ chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu sản phẩm, bao bì có trách nhiệm tái chế theo tỷ lệ tái chế, quy cách tái chế bắt buộc. Trường hợp không tự tái chế thì nhà sản xuất, nhập khẩu có thể lựa chọn hình thức đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam để hỗ trợ tái chế.
Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, về bản chất đây là quy định trách nhiệm của nhà sản xuất, nhập khẩu trong trường hợp không trực tiếp thực hiện tái chế đây, không phải là khoản đóng góp bắt buộc, do đó không thể được coi là một nguồn thu thuế, phí. Việc đóng khoản tiền này sẽ được sử dụng để hỗ trợ cho các hoạt động tái chế liên quan đến các sản phẩm, bao bì của nhà sản xuất, nhập khẩu.
[Kiểm soát chặt việc thu gom, xử lý chất thải phát sinh do COVID-19]
Ngoài ra, để bảo đảm tính công khai, minh bạch trong quản lý, sử dụng khoản tiền này, dự thảo cũng quy định nhà sản xuất, nhập khẩu tham gia Hội đồng EPR quốc gia để quyết định và giám sát việc sử dụng khoản tiền này đúng mục đích.
Đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng lưu ý hiện nay nhiều nước trên thế giới đã triển khai cơ chế trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) và đều không coi đóng góp tài chính này là nguồn thu ngân sách nhà nước như thuế, phí. Đối với khoản đóng góp này, cơ quan nhà nước chỉ thực hiện giám sát và kiểm tra việc sử dụng để đảm bảo đúng mục đích là hỗ trợ cho hoạt động tái chế.
Tại Việt Nam, hiện nay cũng đã có nhiều quy định tương tự trong việc áp dụng khoản đóng góp tài chính vào các quỹ giống như trong Luật Bảo vệ môi trường 2020, trong đó các khoản đóng góp được thu vào các quỹ để hỗ trợ cho các mục tiêu phát triển và hoạt động quản lý khác nhau.
Điển hỉnh là Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng theo Luật Bảo vệ và Phát triển rừng (nay là Luật Lâm nghiệp), Quỹ Phòng chống thiên tai theo Luật Phòng, chống thiên tai, Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá theo Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá và nhiều loại quỹ khác.
“Các khoản thu này không thuộc về ngân sách, không chỉ giúp giảm gánh nặng ngân sách nhà nước mà đồng thời tạo ra nguồn tài chính ổn định nhằm thực hiện các mục tiêu cụ thể hiệu quả hơn,” đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường lưu ý.
Tích hợp 7 giấy phép vào 1 giấy phép
Đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết trên cơ sở bám sát, cụ thể hóa chủ trương cải cách thủ tục hành chính theo quy định của Luật Bảo vệ Môi trường 2020 và các ý kiến góp ý, dự thảo Nghị định trên cũng đã giảm 18 thủ tục hành chính so với quy định hiện hành (giảm 34%); tích hợp 7 loại giấy phép, xác nhận.
Theo đó, giấy xác nhận hoàn thành công trình bảo vệ môi trường, giấy xác nhận đủ điều kiện về Bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất, giấy phép xả khí thải công nghiệp, giấy phép xử lý chất thải nguy hại, giấy phép xả nước thải vào nguồn nước, giấy phép xả nước thải vào công trình thuỷ lợi, sổ đăng ký chủ nguồn thải chất thải nguy hại sẽ được tích hợp vào 1 giấy phép môi trường.
“Như vậy, nếu như trước đây thay vì phải thực hiện nhiều giấy phép đơn lẻ thì theo dự thảo Nghị định, doanh nghiệp chỉ cần thực hiện 1 thủ tục là đề nghị cấp giấy phép môi trường,” đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường nhấn mạnh.
Về đối tượng đánh giá tác động môi trường (ĐTM), cấp giấy phép môi trường, đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết một số hiệp hội cho rằng “trước đây chỉ có các dự án gây ô nhiễm đến môi trường (nhóm I) mới phải làm ĐTM và xin giấy phép môi trường. Nhưng, với quy định mới thì các dự án, nhà máy thuộc nhóm I và các cơ sở có yếu tố nhạy cảm về môi trường (nhóm II), kể cả đã hoạt động cũng phải làm ĐTM và xin giấy phép môi trường” là không có cơ sở.
Bởi lẽ, Khoản 1 Điều 30 Luật Bảo vệ môi trường 2020 quy định đối tượng phải thực hiện ĐTM là dự án nhóm I và nhóm II. Điều 39 cũng quy định rõ đối tượng phải có giấy phép môi trường. Vì thế, quy định về đối tượng phải thực hiện ĐTM và giấy phép môi trường trong dự thảo Nghị định là đúng quy định của pháp luật.
Đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng khẳng định ý kiến cho rằng phần lớn doanh nghiệp phải trải qua 2 lần thẩm định và 2 lần kiểm tra thực địa (khi thẩm định ĐTM và khi thẩm định, cấp giấy phép môi trường) là không phản ánh đúng nội dung của Luật Bảo vệ môi trường 2020 cũng như quy định chi tiết nội dung này trong dự thảo Nghị định đã gửi tới Bộ Tư pháp thẩm định.
Về quan trắc chất thải, đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết dự thảo Nghị định đến ngày 16/9 gửi Bộ Tư pháp thẩm định đã không quy định “mức xả thải càng lớn thì phải thực hiện tần suất quan trắc định kỳ càng nhiều.” Thay vào đó, quy định tần suất quan trắc thực hiện như quy định hiện hành nhưng chỉ áp dụng đối với nguồn nước thải có lưu lượng xả thải lớn (trên 200m3/ngày đối với loại hình gây ô nhiễm và trên 500 m3/ngày đối với loại hình khác)…
Đặc biệt, đối với các dự án, cơ sở thực hiện tốt công tác bảo vệ môi trường trong 3 năm liên tiếp với kết quả quan trắc chất thải đạt Quy chuẩn Việt Nam và kết quả thanh tra, kiểm tra không vi phạm hành vi xả thải vượt Quy chuẩn Việt Nam thì được miễn thực hiện quan trắc định kỳ trong thời hạn của giấy phép môi trường./.