Tổng thống Nga Vladimir Putin (phải) và Tổng thống Mỹ Donald Trump tại hội nghị thượng đỉnh ở Helsinki, Phần Lan ngày 16/7. (Ảnh: AFP/TTXVN) Theo trang mạng rt.com, giới phân tích cho rằng các đòn trừng phạt mới nhất của Washington khiến Nga khó có thể có những phản ứng mang tính xây dựng.
Tuy vậy, có nhiều ý kiến khác nhau xoay quanh mức độ tác động của các biện pháp này đến quan hệ song phương.
Các chuyên gia mà hãng tin RT phỏng vấn đều chỉ trích việc áp đặt các biện pháp trừng phạt, trên danh nghĩa là do cáo buộc Nga có liên quan đến vụ cựu điệp viên Skripal bị đầu độc tại Anh hồi tháng 3/2018.
Theo đó, đợt trừng phạt nhằm vào Nga đầu tiên có hiệu lực từ ngày 22/8, và Nga sẽ có 90 ngày để bảo đảm với Mỹ rằng nước này sẽ không triển khai vũ khí hóa học trong tương lai, đồng thời mở cửa các cơ sở sản xuất hóa học của mình cho các thanh sát viên quốc tế.
Vấn đề nằm ở chỗ Nga đã phủ nhận việc sử dụng vũ khí hóa học ngay từ đầu và khẳng định nước này đã hủy kho dự trữ theo đúng các hiệp ước quốc tế.
Vladimir Kornilov, chuyên gia phân tích chính trị của hãng thông tấn RIA, khẳng định với RT: “Nga không thể thừa nhận điều mình không làm. Chuyện đó như thể là Mỹ đang yêu cầu Nga rằng ‘hãy cho chúng tôi thấy người tuyết Yeti của các anh’ và nếu anh không làm vậy, chúng tôi sẽ trừng phạt anh. Thực tế là Nga chẳng có cơ sở (sản xuất vũ khí hóa học) nào để công bố cả.”
Trong khi đó, Andrey Kortunov - Chủ tịch Hội đồng Các Vấn đề Quốc tế của Nga - nói: “Cách Mỹ đặt ra các điều kiện bỏ trừng phạt - rằng chúng tôi sẽ dỡ bỏ chúng nếu anh thừa nhận những lỗi lầm và hối cải - thật nực cười và khó có thể chấp nhận đến nỗi Nga chắc chắn sẽ có những phản ứng rất cứng rắn.”
[Dòng chảy phương Bắc 2 có gây rạn nứt quan hệ châu Âu và Mỹ?]
Chuyên gia Leonid Polyakov, làm việc tại Trường Kinh tế Moskva, cho rằng Washington phải nhận thức được việc Điện Kremlin sẽ không bao giờ chấp thuận những điều kiện mà Mỹ đưa ra, vì thế việc nêu điều kiện ngay từ đầu là một động thái ngoại giao “rẻ tiền.”
Chuyên gia này nói: “Thực tế, dưới thời ban lãnh đạo hiện nay, Nga không bao giờ làm 2 việc: Một là, họ không bao giờ rút lại các lập trường chính thức đã được khẳng định trước đó về các vấn đề và các sự kiện quốc tế - chẳng hạn vụ Skripal. Nga sẽ không thay đổi và nói 'Xin lỗi, chúng tôi thực sự đã đầu độc ông ta.' Hai là, Tổng thống Vladimir Putin sẽ không bao giờ chấp nhận bất kỳ sự nhượng bộ đơn phương nào. Bất kỳ đề nghị nào Moskva đưa ra trước đó luôn dựa trên cơ sở có đi có lại,” ám chỉ việc Tổng thống Nga chấp nhận việc để các điều tra viên thẩm vấn những công dân Nga được cho là liên quan tới vụ Skirpal nhưng khi và chỉ khi các nhà điều tra được làm điều tương tự trong vụ William Browder.
Cả 3 chuyên gia nói trên đều nhất trí rằng không những các biện pháp trừng phạt sẽ vấp phải sự phản đối, mà chúng còn khó có khả năng gây tác động trực tiếp đối với các chính sách quốc tế của Nga hay triển vọng kinh tế của nước này. Vấn đề đặt ra là tại sao Mỹ lại áp đặt các biện pháp này?
Chuyên gia Kortunov cho rằng đây là nỗ lực nhằm giành lại uy tín trên trường quốc tế, nhất là sau khi Mỹ thất bại trong việc áp đặt ý chí của mình tại Syria, làm xấu đi các quan hệ với châu Âu và Trung Quốc và điều được cho là sự mềm mỏng của Trump trong đàm phán với người đồng cấp Putin tại Helsinki hồi tháng trước.
Ông Kortunov nhận xét: “Đây là nỗ lực của giới cầm quyền Mỹ nhằm tuyên bố rằng ai mới là người cầm trịch trong các hoạt động chính trị quốc tế. Trong vòng 2 hay 3 năm qua, vai trò ‘tổng tư lệnh’ các vấn đề thế giới của Mỹ đã đứng trước nhiều dấu hỏi, và giờ Nga trở thành kẻ 'giơ đầu chịu báng' khi Washington cố gắng giành lại quyền kiểm soát.”
Đối với ông Polyakov, quyết định của Mỹ là nhằm “tỏ ra cứng rắn về vấn đề Nga” trước thềm các cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ sắp tới.
Ông nói: “Những người thúc đẩy các biện pháp trừng phạt này không nhận thức được các hậu quả quy mô quốc tế. Trước hết, họ bị thôi thúc bởi khao khát chiều lòng cử tri trong nước, nhất là khi các cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ sắp diễn ra. Thể hiện rằng mình không lệ thuộc hay nhún nhường Nga là một toan tính tranh cử."
Giáo sư chuyên nghiên cứu các vấn đề chính trị này nói thêm rằng việc cạn kiệt ý tưởng về cách kiềm chế một nước Nga ngày càng quyết đoán đang đẩy giới chức Mỹ đến chỗ chỉ còn biết liên tục áp đặt trừng phạt.
Ông Polyakov nhấn mạnh: "Như người ta thường nói, khi không biết phải làm gì, hãy làm điều mình biết. Tình hình quốc tế đang ở lúc không ai có thể kỳ vọng rút lui mà không chịu tổn thất. Ai cũng biết rằng trừng phạt không có hiệu quả. Tuy nhiên, nó là một công cụ đơn giản, dễ hiểu, và là thứ được Mỹ sử dụng rộng rãi trước đây. Đến nay, nó gần như một phản ứng mang tính phản xạ.”
Tuy nhiên, chuyên gia Kornilov tin rằng các biện pháp trừng phạt không chỉ là lá chắn cho giới cầm quyền Mỹ, mà còn là một vũ khí tấn công.
Ông nói: “Rõ ràng, đó không chỉ là vụ cha con nhà Skripal, mà là chuyện gì đó khác. Trừng phạt đã trở thành công cụ trong các cuộc chiến kinh tế và thương mại, và không ai còn muốn giấu diếm điều này.”
Dù sự thù địch giữa Moskva và Washington đang căng thẳng tới mức không khác gì thời hậu chiến, song ông Polyakov cho rằng hai cường quốc hạt nhân này khó có thể đẩy căng thẳng vượt quá tầm kiểm soát.
Trong khi đó, chuyên gia Kortunov không lạc quan tới như vậy. Ông nói: “Tôi sẽ không cảm thấy ngạc nhiên nếu Đại sứ Nga tại Washington bị triệu về nước như một biện pháp đáp trả,” đồng thời nhấn mạnh điều này có thể phá hỏng mọi kế hoạch mà lãnh đạo 2 nước đã bàn thảo tại cuộc gặp thượng đỉnh ở Helsinki.
Trong khi đó, ông Vladimir Kornilov không chỉ lo ngại về các quyết định của Bộ Ngoại giao Mỹ mà còn về dự luật mới nhằm ngăn các ngân hàng của Nga tiếp cận với các khách hàng người Mỹ, và dự định liệt Nga và danh sách các nước tài trợ cho chủ nghĩa khủng bố.
Nhà phân tích này nhấn mạnh: “Những điều này sẽ không chỉ làm quan hệ trở nên tồi tệ hơn, mà chúng thậm chí sẽ còn hủy hoại quan hệ ngoại giao giữa Moskva và Washington. Mọi chuyện sẽ còn khủng khiếp hơn. Tôi hy vọng Mỹ có thể suy tính sáng suốt và lùi bước trước bờ vực thảm họa này”./.
