Thu hoạch quýt hồng ở xã Tân Phước, huyện Lai Vung, Đồng Tháp. (Ảnh: Nguyễn Văn Trí/TTXVN) Phát huy lợi thế đặc thù và khả năng tích hợp cao các quy hoạch chuyên ngành là một trong những nội dung được quan tâm tại hội nghị thẩm định điều chỉnh quy hoạch xây dựng vùng Đồng bằng sông Cửu Long do Bộ Xây dựng tổ chức ngày 4/8 tại Hà Nội.
Để tạo điều kiện Vùng Đồng bằng sông Cửu Long phát triển phù hợp với những tiềm năng, lợi thế và những cơ hội trong giai đoạn mới, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Nhiệm vụ điều chỉnh quy hoạch xây dựng vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến 2030 và tầm nhìn đến năm 2050.
Trong thời gian qua, Bộ Xây dựng đã chỉ đạo đơn vị tư vấn là Viện Quy hoạch xây dựng miền Nam phối hợp với tư vấn nước ngoài là Công ty tư vấn R.U.A (Mỹ) nghiên cứu lập Đồ án. Quá trình lập, thẩm định đồ án đã được thực hiện theo đúng quy định của Luật Xây dựng, có văn bản gửi xin ý kiến các bộ, ngành, địa phương, các Hội nghề nghiệp và Ban Chỉ đạo Tây Nam Bộ. Bộ Xây dựng cũng đã mời Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam và bốn chuyên gia độc lập tham gia phản biện nội dung đồ án.
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Phan Thị Mỹ Linh - Chủ tịch Hội đồng thẩm định - khẳng định đồ án được nghiên cứu công phu, nghiêm túc, có nhiều ý tưởng mới được xây dựng trên cơ sở khoa học, kinh nghiệm quy hoạch vùng tại một số quốc gia phát triển.
Đặc biệt, đồ án nêu được những lợi thế của vùng trong việc kết nối mạng lưới đường bộ, đường thủy trong tiểu vùng sông Mekong và kết nối hàng hải quốc tế, nhất là khi kênh đào Kra được xây dựng; xu thế phát triển liên kết vùng nhằm sử dụng hiệu quả tài nguyên, nâng cao năng lực cạnh tranh giữa các vùng kinh tế trên bình diện quốc tế.
Đồ án đã đánh giá đầy đủ và toàn diện về điều kiện tự nhiên hiện trạng; làm rõ thực trạng quy hoạch sử dụng đất cho mục đích phát triển sản xuất, đầu tư xây dựng và phát triển đô thị, nông thôn... giai đoạn từ năm 2009 đến nay; làm rõ nguyên nhân của những bất cập, hạn chế và những điều kiện thuận lợi trong giai đoạn phát triển hiện nay của vùng.
Các quan điểm phát triển của vùng theo hướng bền vững, đặc biệt là tăng trưởng xanh và thích ứng biến đổi khí hậu, có liên kết vùng đô thị. Tổ chức không gian các khu kinh tế cửa khẩu, khu kinh tế biển, khu công nghiệp tập trung gắn với không gian đô thị và các trục hành lang kinh tế, đầu mối hạ tầng kỹ thuật.
Không gian vùng cảnh quan sông nước, vườn cây ăn trái, rừng ngập mặn, rừng ngập nước, thiên nhiên, vườn quốc gia được bảo tồn; đồng thời, tổ chức các không gian từ du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, du lịch văn hóa lịch sử tầm quốc gia, quốc tế đến không gian sản xuất nông nghiệp theo hướng nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp đô thị, nông nghiệp chuyên canh, nuôi trồng thủy sản.
Ông Nguyễn Việt Thắng, Trưởng phòng nghiên cứu khoa học và kỹ thuật - Việt Quy hoạch Xây dựng miền Nam, cho biết theo quy hoạch cũ, mô hình trước đây lựa chọn tập trung tăng cường với vùng đô thị trung tâm với các đô thị vệ tinh và đối trọng nhằm thúc đẩy mạnh mẽ quá trình công nghiệp hóa hiện đại hóa.
Tuy nhiên, điều này lại không khả thi với điều kiện của Đồng bằng sông Cửu Long. Các dự báo trước đây không sát thực tế. Ví dụ, dự báo đô thị đến năm 2017 là 7,5 triệu người nhưng đến nay con số chưa đến 5 triệu. Hoặc dự báo công nghiệp lên tới 20.000-30.000ha nhưng hiện nay cả vùng chỉ có 17.000ha; trong đó, có khoảng 7.000-8.000ha đã được xây dựng hạ tầng và chỉ có khoảng 4.000ha đã đi vào hoạt động.
[Tháo gỡ các "nút thắt" giao thông vùng Đồng bằng sông Cửu Long]
Khu vực dự kiến đô thị hóa rất lớn mà không phát huy được sẽ gây lãng phí lớn. Bởi vậy, điều chỉnh quy hoạch xây dựng vùng Đồng bằng sông Cửu Long là cấp thiết.
Đại điện cho đơn vị tư vấn RUA, giáo sư tiến sỹ quy hoạch Bruno De Meulder của trường Đại học Ku Leuven (Bỉ) cho hay đồ án chọn hướng chia thành sáu khu vực nông nghiệp sinh thái để làm nổi bản sắc của vùng Đồng bằng sông Cửu Long, tạo ra tiềm năng phát triển và nhất là tận dụng được tối đa món quà mà thiên nhiên ban tặng cho vùng đất này.
Các vùng sinh thái nông nghiệp là cơ sở để phân vùng khai thác phát triển kinh tế và tính đến khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu; không đi theo hướng phát triển hành lang đô thị mà lựa chọn phát triển đô thị gắn liền với sinh thái. Đặc biệt, khu vực này nên tận dụng lợi thế sông nước để phát triển các tuyến giao thông thủy, thay vì đầu tư quá nhiều cho các dự án cao tốc đường bộ lớn.
Ở góc độ phản biện, Chủ tịch Hội quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam Trần Ngọc Chính nhận xét tác động từ biến đổi khí hậu đến nhanh hơn cả dự báo nên việc điều chỉnh lại quy hoạch là rất cần thiết. Đặc biệt, đồ án lần này đã đánh giá rất kỹ hiện trạng thực tế để có các phương án phù hợp.
Tuy nhiên, việc phát triển vùng theo kịch bản là chấp nhận dịch cư ra khỏi vùng cần được cân nhắc thận trọng vì thực tế đang có dòng dịch cư lớn ra khỏi vùng mà chủ yếu là về vùng Thành phố Hồ Chí Minh, nơi có nhiều cơ hội việc làm với thu nhập cao hơn. Người dịch cư đều trong độ tuổi lao động nên sẽ tạo ra những vấn đề bất ổn cần tình toán.
Vùng Đồng bằng sông Cửu Long có ranh giới gồm thành phố Cần Thơ và 12 tỉnh An Giang, Bạc Liêu, Bến Tre, Sóc Trăng, Cà Mau, Đồng Tháp, Hậu Giang, Kiên Giang, Long An, Tiền Giang, Trà Vinh và Vĩnh Long. Tổng diện tích đất tự nhiên toàn vùng khoảng 40.600km2 với trên 700km bờ biển và khoảng 330km đường biên giới Việt Nam-Campuchia.
Là vùng đất giàu tiềm năng phát triển kinh tế, là vùng sản xuất nông nghiệp và thủy sản lớn nhất cả nước, có vị trí đặc biệt trong chiến lược phát triển kinh tế-xã hội, an ninh quốc phòng của đất nước.
Với dân số 17,5 triệu người, vùng Đồng bằng sông Cửu Long đóng góp khoảng 18% GDP toàn quốc, với 90% số lượng gạo xuất khẩu, gần 60% kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam và 70% sản lượng trái cây cả nước./.
