Hoạt động đầu tư tài chính của nhiều tập đoàn, tổng công ty theo Kiểm toán Nhà nước là không hiệu quả khi nhiều công ty con thua lỗ lớn, âm vốn chủ sở hữu.
Đây là một phần trong kết quả kiểm toán “Báo cáo tài chính và các hoạt động liên quan đến quản lý, sử dụng vốn nhà nước năm 2016” của 201 doanh nghiệp thuộc 27 tập đoàn, tổng công ty.
Rủi ro mất vốn cao
Cụ thể, tính tới 31/12/2016, một loạt khoản lỗ tại các công ty của các tập đoàn, tổng công ty có thể kể tới như: Tập đoàn Công nghiệp Hóa chất Việt Nam (Vinachem) có Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Đạm Ninh Bình lỗ gần 3.198 tỷ đồng; Công ty cổ phần Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc lỗ gần 1.721 tỷ đồng, Công ty cổ phần DAP số 2 - Vinachem lỗ trên 1.066 tỷ đồng.
[Lọc Hóa dầu Bình Sơn xác định thiếu giá trị doanh nghiệp 5.300 tỷ đồng]
Tại Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV), Công ty Điện lực TKV – Công ty cổ phần lỗ 451 tỷ đồng, Công ty cổ phần Cromit Cổ Định Thanh Hóa lỗ 137 tỷ đồng, Công ty cổ phần Vận tải thủy – Vinacomin lỗ 126 tỷ đồng.
Tổng công ty Máy Động lực và Máy Nông nghiệp Việt Nam (Veam) có Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Máy kéo và Máy nông nghiệp lỗ 82 tỷ đồng, Công ty cổ phần Cơ khí Trần Hưng Đạo lỗ 73,5 tỷ đồng,…
Về âm vốn chủ sở hữu, báo cáo chỉ ra một vài cái tên như: tại Veam có Công ty cổ phần Vận tải và Thương mại Veam âm vốn 220 tỷ đồng. Tại Tổng công Xây dựng Bạch Đằng có Công ty cổ phần Xây dựng - Đầu tư Phát triển Bạch Đằng 15 âm 2,79 tỷ đồng
Một số khác thậm chí đã phải giải thể như Công ty cổ phần Giống cây trồng Vinacafe Tây Nguyên (thuộc Tổng công ty cà phê Việt Nam); Công ty cổ phần Gạch ngói Sài Gòn, Công ty cổ phần Kim Thạch (thuộc Tổng công ty Xây dựng Sài Gòn).
Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước còn chỉ ra, một số đơn vị trích lập dự phòng giảm giá đầu tư tài chính không đúng quy định, chậm thoái vốn ra khỏi lĩnh vực bất động sản, ngân hàng. Ví dụ như: Vinachem (Công ty cổ phần Thuốc sát trùng Việt Nam); Saigontourist (Công ty mẹ); Tổng công ty Công nghiệp Sài Gòn; Tổng công ty Bảo đảm an toàn hàng hải miền Bắc.
Hoạt động đầu tư ra nước ngoài của một số tập đoàn, tổng công ty cũng cho thấy “không hiệu quả, tiềm ẩn rủi ro mất vốn, thua lỗ cao.” Ví dụ nêu lên là TKV với Công ty liên doanh khoáng sản Steung Treng, Campuchia; Dự án khai thác và chế biến quặng sắt mỏ Phu Nhoun, Bản Nato, Lào.
Với Vinachem, một số dự án trong diện trên như: Dự án muối mỏ tại Lào; Dự án đầu tư thăm dò, đánh giá trữ lượng, khai thác và chế biến muối mỏ tại huyện Nongbok, tỉnh Khammouan và huyện Xaibouli, tỉnh Savanahat, Lào.
Kinh doanh bằng vốn chiếm dụng
Ở hướng khác, báo cáo nêu lên, nhiều doanh nghiệp có hệ số nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu cao, kinh doanh chủ yếu dựa vào vốn vay các tổ chức tín dụng, vốn chiếm dụng, tiềm ần rủi ro mất cân đối tài chính.
Phía Kiểm toán Nhà nước nêu ví dụ với Tổng Công ty Phát triển hạ tầng và Đầu tư tài chính Việt Nam (VIDIFI) có hệ số nợ phải trả gấp 14,56 lần vốn; Veam có Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Máy kéo và Máy nông nghiệp hệ số 12,5 lần; Tại Tổng Công Ty Đường Sắt Việt Nam, Công ty cổ phần Đường sắt Thanh Hóa hiện có hệ số 11,71 lần.
Ngoài ra, một số đơn vị khác như: Công ty cổ phần DAP số 2 - Vinachem hệ số 9,97 lần, Công ty cổ phần Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc 8,53 lần,…
Một số doanh nghiệp thậm chí trong diện phải giám sát tài chính đặc biệt như Công ty cổ phần Vận tải thủy - Vinacomin, Công ty cổ phần Than Tây Nam Đá Mài - Vinacomin; Habeco (Công ty cổ phần Cồn Rượu Hà Nội); Vinachem (Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Đạm Ninh Bình, Công ty cổ phần Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc, Công ty CP DAP – Vinachem),…
Với một số đơn vị, Kiểm toán Nhà nước nêu lên thực tế, người đại diện vốn Nhà nước chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm trong phân phối lợi nhuận, làm ảnh hưởng đến việc thực hiện nghĩa vụ với ngân sách Nhà nước đối với cổ tức được chia cho phần vốn Nhà nước.
Đây là trường hợp tại Tổng công ty cổ phần Bia - Rượu - Nước giải khát Hà Nội (Habeco) và Tổng công ty Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco)./.