Nhân viên y tế lấy mẫu xét nghiệm COVID-19 cho người dân tại Mexico City, Mexico. (Ảnh: AFP/TTXVN) Từ khẩu trang và găng tay y tế, áo bảo hộ và tấm chắn giọt bắn, các sản phẩm bảo hộ cá nhân (PPE) đã qua sử dụng trong đại dịch COVID-19 đang tạo ra một núi rác thải nhựa y tế, gây ô nhiễm đất và nước.
Trước nguy cơ này, Tamara Chayo, một chủ doanh nghiệp trẻ tuổi ở Mexico đã sáng tạo ra một loạt sản phẩm PPE có thể tái sử dụng với hy vọng giảm thiểu hàng tấn đồ bảo hộ dùng một lần chất đống tại các bãi rác, trong các lò đốt rác và trên các dòng sông, đồng thời giúp các bệnh viện tiết kiệm đáng kể ngân sách.
Theo một nghiên cứu đăng trên nhật báo Khoa học và công nghệ môi trường (Environmental Science and Technology), trong đại dịch COVID-19, mỗi tháng có khoảng 129 tỷ khẩu trang và 65 tỷ găng tay dùng một lần, hầu hết được làm từ sợi nhựa, đã được sử dụng.
Liên hợp quốc ước tính khoảng 75% rác thải nhựa do dịch bênh (gồm rác thải y tế và các loại túi đóng gói do hoạt động giao hàng tại nhà vì phong tỏa) sẽ được đưa tới các bãi rác hoặc đổ ra biển. Việc sản xuất đồ nhựa dùng đến nhiên liệu hóa thạch và việc đốt rác thải nhựa này cũng là một nguyên nhân lớn làm biến đổi khí hậu.
Chị Chayo, 21 tuổi, cho biết các sản phẩm PPE dùng một lần không chỉ gây hại môi trường mà còn có thể làm lây lan virus, vì SARS-CoV-2 có thể tồn tại trên bề mặt nhựa trong ba ngày. Nguy cơ này đặc biệt đáng lo ngại tại các nước còn yếu kém trong quản lý rác thải y tế.
Phát biểu với Quỹ Thomson Reuters, Chayo cho biết: “Gần như cả gia đình tôi là bác sỹ và y tá. Họ nghĩ là họ đang cứu sống con người nhưng không cứu hành tinh. Và nếu mọi thứ bị vứt đi, chúng có thể gây thêm bệnh tật, và đây là một cái vòng luẩn quẩn."
Chayo đang là sinh viên ngành kỹ sư hóa, đồng sáng lập công ty MEDU Protection từ giữa năm 2020 nhằm phát triển các sản phẩm PPE trong điều trị bệnh nhân COVID-19, đúng thời điểm các sản phẩm này rất khan hiếm. Sản phẩm của MEDU Protection được làm từ một loại sợi tương tự như lớp phủ trên các bề mặt trong các phòng nghiên cứu virus.
Chayo cho biết một ngày một bác sỹ có thể phải thay 4 bộ áo bảo hộ, trong khi PPE của công ty cô có thể sử dụng cả ngày và giặt 50 lần mà không mất đi khả năng bảo vệ. Nói cách khác, mỗi bộ áo giúp giảm 200 vật liệu nhựa bị vứt ra các bãi rác hay đưa vào lò đốt rác.
Các bộ PPE của MEU Protection được gắn công nghệ mã QR, thông tin cho các nhân viên y tế thông qua một ứng dụng trên điện thoại thông minh về số lần thiết bị đã được giặt. Sau 50 lần giặt, các PPE được chuyển trở lại MEU Protection để khử trùng và biến chúng thành các loại bàn chải cọ hay túi bọc chính các sản phẩm PPE sau này.
Chayo cho biết cô “thực sự phấn khích về sản phẩm mới này. Chúng tôi không chỉ tạo ra những bộ bảo hộ y tế mà muốn tạo một phong trào vì một ngành y tế xanh hơn." Chayo dự định mở rộng sản xuất sang Mỹ và Pháp, hy vọng bộ đồ bảo hộ tái sử dụng của mình có thể giúp giảm 90% chi phí cho PPE hiện nay ở các bệnh viện.
Tại Anh, Tom Dawson, nhà sáng lập Revolution-ZERO, công ty cũng đã phát triển một loạt PPE “cứu hành tinh." Ông cho biết đại dịch đã đảo ngược tiến bộ gần đây trong nỗ lực giảm sử dụng đồ nhựa. Trong khi mọi người rất quan tâm đến PPE tái sử dụng, nhưng cũng có nhiều trở ngại trong việc áp dụng.
Trong khi đại dịch khiến nhiều chính phủ tích trữ PPE để cung cấp miễn phí, đồng nghĩa với việc các bệnh viện không có động lực về mặt kinh tế để mua các sản phẩm PPE tái sử dụng. Một vấn đề khác là tình trạng thiếu các khu vực giặt thiết bị y tế khi các bệnh viện chuyển sang sử dụng PPE dùng một lần.
Từ Anh tới Ấn Độ, các doanh nghiệp cũng đang tìm cách tái chế PPE nhựa, biến chúng thành mọi thứ, từ hộp dựng đồ đến… gạch.
[Khẩu trang là "tầng bảo vệ bổ sung cần thiết" cho người tiêm đủ liều]
Tại xứ Wales, tập đoàn Thermal Compaction Group (TCG) đã tạo ra các máy cỡ khoảng một chiếc tủ lạnh lớn để nấu chảy găng tay, khẩu trang, áo bảo hộ, mũ chùm tóc, tấm ngăn y tế và tái chế thành gạch nhựa. Nhựa có thể được sử dụng để sản xuất bất kỳ thứ gì từ ghế học sinh đến sợi in 3D và chỉ may. Nhiệt độ trong máy Sterimelt and Curtainmelt của TCG đều trên 300 độ C, đủ để tiêu diệt virus SARS-CoV-2 và các mầm bệnh khác.
Giám đốc TCG Mat Rapson tự hào: “Thứ vốn được thiết kế để dùng một lần nay đã thành sản phẩm dùng nhiều lần." Ông cho biết cứ 10.000kg sản phẩm nhựa được tái chế là giảm được khoảng 6.500kg khí thải CO2, chủ yếu nhờ việc giảm vận tải và đốt rác. Hiện có năm bệnh viện ở Anh đã bắt đầu sử dụng máy của TCG. Công ty cũng kết nối với các nhà phân phối tại Canada, Australia và Hungary cũng như nhiều nước khác.
Binish Desai. (Nguồn: hindustantimes.com) Trong khi đó, tại Ấn Độ, Binish Desai, 27 tuổi, nhà sáng lập công ty Eco-Eclectic Technologies, cũng biến PPE thành gạch màu ghi và tấm panel xây dựng để xây nhà, xây tường với chi phí thấp.
Desai đã bắt đầu làm gạch từ rác thải nhựa khi còn rất trẻ và đã sáng tạo ra một loại gạch mới từ khẩu trang đã được khử trùng và cắt nhỏ cũng như các sản phẩm PPE kết hợp với dây và giấy thải nghiền vụn. Anh cho biết gạch được làm từ nhựa thải cứng gấp 3 lần gạch làm từ đất, có kích cỡ gấp đôi trong khi chi phí chỉ bằng một nửa.
Một số khẩu trang được thu thập từ các “thùng rác xanh” đặt tại bệnh viện, nhà hàng và nhiều nơi công cộng. Desai cho biết công ty đang hướng đến xuất khẩu sang Anh, Mỹ, Canada và Brazil.
Ban đầu, Desai định xuất khẩu gạch sang Brazil nhưng sau đó muốn xây dựng một nhà máy ở đây để xử lý rác thải tại chỗ. Desai hy vọng Ấn Độ sẽ trở thành một nước đi đầu thế giới về công nghệ không rác thải.
Desai được biết đến như “người tái chế của Ấn Độ” và câu chuyện về anh đã được một công ty sản xuất phim lớn của Ấn Độ đưa lên màn ảnh./.
