Áp dụng "3 tại chỗ" kéo dài dẫn tới công suất hoạt động giảm, lượng gạo tồn kho cao do chưa xuất khẩu được vì vướng khâu lưu thông tại các cảng là những khó khăn khiến doanh nghiệp ngành lúa gạo đang ở thế khó và chưa thể tiếp tục thu mua lúa cho nông dân.
Đây là chia sẻ của các doanh nghiệp tại buổi làm việc với Tổ công tác đặc biệt Bộ Công Thương ngày 12/8 theo hình thức trực tuyến.
Tại buổi làm việc, ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Tập đoàn Intimex cho hay: Nếu tính cả số lượng đơn hàng bị hủy từ tháng trước dồn sang tháng này, Intimex phải xuất theo hợp đồng đã ký gần 120.000 tấn gạo.
Thế nhưng, theo báo cáo của bên giao nhận, khả năng hàng đi được tối đa chỉ 30.000-35.000 tấn bởi các cảng đang thiếu công nhân do nhiều địa phương không cho cảng tập trung đông, phải giãn cách 2m, dẫn tới không bốc xếp hàng từ xe lên băng chuyền để đưa vào container; đơn hàng xuất đi châu Phi không có tàu lớn vào do lo ngại dịch bệnh; xà lan đi từ địa phương lên khó, bị giữ lại, không vào bốc hàng được.
Cùng quan điểm này, ông Phan Xuân Quế, Tổng giám đốc Tổng công ty Lương thực miền Bắc (Vinafood 1) nhấn mạnh, tuy Vinafood 1 đã làm việc với các địa phương về vấn đề lưu thông hàng hóa để tạo điều kiện cho doanh nghiệp thu mua lúa cho bà con nông dân, nhưng đến nay vẫn còn nhiều khó khăn bởi dù đã có đầu ra nhưng lại đang ách tắc chưa thể xuất khẩu.
Nhận định lúa gạo là một chuỗi khép kín, ông Nguyễn Việt Anh, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Lương thực Phương Đông đề xuất cần ưu tiên tiêm vaccine đồng loạt cho chuỗi cung ứng lúa gạo.
Bên cạnh đó, do doanh nghiệp hoạt động "3 tại chỗ" kéo dài, tới nay người lao động có tâm lý không ổn định và cần có phương án thay thế cho doanh nghiệp sau ngày 16/8.
[Sẽ thành lập Tổ công tác phản ứng nhanh giúp tiêu thụ lúa gạo]
Do vậy, để tạo điều kiện cho doanh nghiệp, ông Nguyễn Việt Anh cho rằng, cần có đầu mối liên hệ để nắm bắt thông tin như cổng thông tin, trang web vì nếu gặp sự cố sẽ không biết phải báo với ai, báo chỗ nào để được hướng dẫn cụ thể. Hơn nữa, điều kiện lưu thông phải thông thoáng và giải quyết được đầu ra cho gạo đã thu mua của doanh nghiệp.
Tại buổi làm việc, ông Nguyễn Trung Kiên, Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) cũng kiến nghị: Hiện nay chỉ có quy định "luồng xanh" trên đường bộ, còn đường thủy chưa rõ ràng nên mỗi địa phương áp dụng khác nhau, trong khi đó 90% lúa gạo vận chuyển bằng đường thủy. Vì thế, VFA đề nghị Chính phủ và bộ, ngành nhanh chóng tạo “luồng xanh” cho vận chuyển đường thủy và có sự thống nhất trong cả khu vực phía Nam.
Cụ thể, có thể chia thành 2 khâu gồm lưu thông từ cánh đồng về nhà máy và từ nhà máy ra cảng. Lý do từ cánh đồng về nhà máy là thương nhân mua, còn từ nhà máy ra cảng là doanh nghiệp đưa hàng ra xuất khẩu.
Ngoài ra, giá cước vận tải biển hiện ở mức quá cao; trong đó, cước đi Mỹ lên tới 15.000 USD/cont - lớn hơn giá trị gạo nên VFA kiến nghị Bộ Công Thương trao đổi với Cục Hàng hải để xem xét hạ giá cước tàu biển cho doanh nghiệp.
Ghi nhận khó khăn, vướng mắc và kiến nghị của các doanh nghiệp, hiệp hội, tại cuộc họp Tổ công tác đặc biệt đã kết nối với Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn và Hiệp hội Doanh nghiệp Logistics Việt Nam (VLA) để kịp thời tháo gỡ.
Liên quan đến việc lưu thông tại cảng, theo ông Ngô Minh Thuấn, Tổng giám đốc Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn, hiện nay hoạt động của Tân Cảng Cát Lái đã trở lại bình thường, việc đóng gạo vào container đang duy trì tại Tân Cảng Hiệp Phước (Nhà Bè), Tân Cảng Nhơn Trạch (Đồng Nai).
Ngoài ra, bến 125 chuyên bốc dỡ mặt hàng gạo thuộc Tân Cảng Cát Lái sẽ sớm bố trí công nhân và thông báo đến khách hàng. Vì vậy, các container gạo đóng tại doanh nghiệp đưa đến cảng sẽ được hỗ trợ tối đa, không tắc nghẽn và doanh nghiệp cần tổng hợp ý kiến vướng mắc để đơn vị có bộ phận giải đáp cụ thể.
Về vấn đề cước tàu biển, ông Lê Duy Hiệp, Chủ tịch VLA khẳng định sẽ thuyết phục các IDC Transimex, Tanamexco, Phước Long, Long Bình có bến sông, cầu cảng tiếp nhận được ghe gạo tạm thời để doanh nghiệp đưa hàng đến đóng vào container sau đó di chuyển ra cảng nhằm giảm trung chuyển và chi phí.
Mặt khác, VLA sẽ đối thoại với các hãng tàu để giảm chi phí vận chuyển xuất nhập khẩu và hỗ trợ các doanh nghiệp gạo trong vấn đề "luồng xanh, luồng đỏ."
Tổ công tác đặc biệt cho biết, ngay sau cuộc họp này, Bộ Công Thương sẽ tập trung tháo gỡ 3 khía cạnh vướng mắc hiện nay về sản xuất, lưu thông và xuất khẩu cho doanh nghiệp.
Tuy nhiên, các doanh nghiệp, hiệp hội cần chủ động xây dựng quy trình "3 tại chỗ" phù hợp với tình hình của từng đơn vị và từng địa phương. Riêng vấn đề test COVID-19, Tổ công tác đặc biệt sẽ kiến nghị tạo các điểm test nhanh tại chỗ để giúp tăng tốc độ lưu thông cho doanh nghiệp.
Đại diện Tổ công tác đặc biệt cũng đề xuất, doanh nghiệp gạo cần tham khảo kinh nghiệm của các hệ thống siêu thị, doanh nghiệp bình ổn thị trường nhằm chủ động trong tháo gỡ khó khăn, vướng mắc lưu thông phân phối hàng hóa thiết yếu tại thị trường trong nước; liên hệ chặt chẽ với Tổ công tác đặc biệt của các bộ, ngành, Sở Công Thương và chính quyền địa phương./.